Ο άνθρωπος που άλλαξε τον τρόπο που ξυριζόμαστε

 

Ο Κινγκ Ζιλέτ της λεπίδας ασφαλείας που έσωσε τα μάγουλα των αντρών!

Πριν από την έλευση του 20ού αιώνα, το καθημερινό ξύρισμα ήταν σωστός άθλος, καθώς πέρα από κοπιώδες ήταν και επικίνδυνο!

Όλα όμως άλλαξαν όταν ένας αμερικανός πλασιέ ίδρυσε μια ταπεινή φίρμα το 1901, που την είπε Gillette Safety Razor Company, για να λανσάρει στην αγορά λίγο αργότερα την εφεύρεσή του, το ξυραφάκι με τις εναλλάξιμες λεπίδες ασφαλείας.

Κι αν ο ίδιος θα ήθελε σαφώς να περάσει στην Ιστορία για τις κοινωνικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις που ευαγγελίστηκε, τα παγκόσμια χρονικά τού επιφύλαξαν μια τελείως διαφορετική θέση, αυτή του εφευρέτη δηλαδή που άλλαξε δραστικά τις ζωές των αντρών της οικουμένης.

Κι έτσι, έναν αιώνα αργότερα, τόσο το όνομά του όσο και η φίρμα του Gillette Company είναι γνωστά παγκοσμίως, όσο τα ξυραφάκια παραμένουν δηλαδή μια καθημερινή αναγκαιότητα για τόσους και τόσους άντρες του πλανήτη…

Πρώτα χρόνια

Ο Κινγκ Καμπ Ζιλέτ γεννιέται στις 5 Ιανουαρίου 1855 στο Ουισκόνσιν των ΗΠΑ ως το νεότερο από τα πέντε παιδιά μιας φτωχής οικογένειας. Ο πατέρας του έκανε μπόλικες δουλειές για να συντηρεί τη φαμίλια του, από ταχυδρόμος μέχρι και εφημεριδοπώλης, παραμένοντας πάντα εφευρετικός νους. Όσο για τη μητέρα του, ήταν η αυστηρή πειθαρχία της και η απέχθεια που ένιωθε για τον χαμένο χρόνο που θα άφηνε παρακαταθήκη στον μικρό Κινγκ (πήρε το όνομά του από φίλο του πατέρα του, κάποιον δικαστή Κινγκ).

Η οικογένεια των Ζιλέτ μετακομίσει στο Σικάγο αναζητώντας καλύτερη τύχη, αν και η μοίρα θα είχε και πάλι τον πρώτο λόγο: τον Οκτώβριο του 1871, στην τεραστίων διαστάσεων πυρκαγιά που κατέκαψε την πόλη, ο πατέρας χάνει τα πάντα, βλέποντας το βιος του να γίνεται αποκαΐδια. Πάμφτωχοι και πάλι, οι Ζιλέτ αποφασίζουν να μετακομίσουν για άλλη μια φορά, τώρα στη Νέα Υόρκη, αν και ο 16χρονος Κινγκ δεν θα τους ακολουθούσε, καθώς είχε βρει δουλειά που δεν ήταν σοφό να παρατήσει.

Εργάστηκε έτσι για λογαριασμό εταιρίας χονδρεμπορίου. Μαθημένος στη σκληρή δουλειά και τη βιοπάλη από μικρός, δύο χρόνια αργότερα βρήκε άλλη θέση στη Νέα Υόρκη (πάλι στον ίδιο τομέα) και αργότερα μετακόμισε στο Κάνσας, ψάχνοντας πάντα μεγαλύτερους μισθούς. Ήταν εκεί που θα προαχθεί σε πλασιέ και θα οργώσει κυριολεκτικά τις ΗΠΑ, μαθαίνοντας τα μυστικά του εμπορίου από πρώτο χέρι. Και ήταν μόλις 21 ετών…

Ζιλέτ, ο πλασιέ με το κοινωνικό όραμα

Για τα επόμενα 20 χρόνια, ο Ζιλέτ θα ασχοληθεί με πολλούς τομείς, πάντα ως πλασιέ, και θα γίνει γνωστός στον κλάδο ως περιοδεύων πωλητής. Με το εφευρετικό δαιμόνιο που είχε κληρονομήσει από τον πατέρα του, σκάρωνε συχνά εφευρέσεις, ανταποκρινόμενος στις ανάγκες του κόσμου που γνώριζε συνεχώς, αν και δεν έμελλε να έχει καμιά τους επιτυχία.

Ταυτοχρόνως, διάβαζε πολύ και είχε παγιωμένες πολιτικές θέσεις, πιστεύοντας στη δραστική οικονομική και κοινωνική αλλαγή που έπρεπε να συμβεί στην Αμερική για τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου του λαού. Το 1890, παντρεύτηκε την Atlanta Ella Gaines, κόρη πετρελαιά από το Οχάιο, και σύντομα απέκτησε έναν γιο.

Την ίδια εποχή πιάνει δουλειά (ως πλασιέ πάντα) σε μια νέα εταιρία που ο ιδιοκτήτης της είχε εφεύρει ένα καινοτόμο πώμα για μπουκάλια. Εκείνος είναι που έστρεψε το ενδιαφέρον του πωλητή του και μικροεφευρέτη Ζιλέτ στην ιδέα των πραγμάτων μίας χρήσης, τα οποία πετιούνται μετά τη χρήση τους.

Το πράγμα έγινε εμμονή για τον δαιμόνιο Ζιλέτ στη δεκαετία του 1890, ο οποίος μέσα στη βιοπάλη για τη συντήρηση της οικογένειάς του και τα πολιτικά του οράματα για την ιδανική κοινωνία, δούλευε πυρετωδώς μια νέα εφεύρεση. Ήταν το 1895 όταν συνέλαβε την ιδέα για τα ξυραφάκια ασφαλείας μίας χρήσης, αν και τον απασχολούσε κυρίως η πολιτική, όντας ήδη γνωστός σε περιθωριακούς πολιτικά κύκλους.

Το σύγγραμμά του «The Human Drift» είχε ήδη κυκλοφορήσει την προηγούμενη χρονιά ως το πολιτικό του μανιφέστο για την ιδανική κοινωνία…

Ο πλασιέ γίνεται εφευρέτης

Μπορεί το ξυραφάκι με λεπίδα από χάλυβα να κυκλοφορούσε στην Αγγλία ήδη από το 1700, πολύ μικρή εξέλιξη είχε όμως γνωρίσει από τότε. Το ξύρισμα εξάλλου με την κοφτερή και γυμνή αυτή λεπίδα μόνο ασφαλές δεν ήταν, αν και ο κόσμος φαινόταν να το προτιμά από τις άλλες εναλλακτικές που είχαν κυκλοφορήσει στο εμπόριο και δεν γνώρισαν καμία επιτυχία.

Και τότε έρχεται ο Ζιλέτ με τη λεπίδα ασφαλείας μίας χρήσης! Ήταν ένα πρωινό που προσπαθούσε να ξυριστεί και καταριόταν την αντρική του τύχη όταν συνέλαβε την ιδέα του ενός εκατομμυρίου, ορμώντας λίγες στιγμές αργότερα σε κατάστημα για να αγοράσει τα βασικά εξαρτήματα της εφεύρεσής του: χάλυβα, ορείχαλκο και μια μικρή μέγγενη φυσικά. Γράφει κατόπιν επιστολή στη γυναίκα του, που έλειπε σε ταξίδι, ενημερώνοντάς τη: «Το βρήκα! Η τύχη μας μόλις άλλαξε!».

Για τον ίδιο μάλιστα, το ξυραφάκι του ήταν εναρμονισμένο με τις πολιτικές του βλέψεις για έναν καλύτερο κόσμο. Στις 11 Αυγούστου 1899, ο Ζιλέτ κατέθεσε την αίτηση για την κατοχύρωση του πνευματικού του παιδιού, το οποίο αποκαλούσε «ό,τι πιο νέο στην τέχνη της ξυριστικής κατασκευαστικής και χρήσης». Την ίδια ώρα, οι τεχνικοί σύμβουλοι στους οποίους απευθύνθηκε του έλεγαν ότι ήταν αδύνατο να φτιάξει στιβαρές και κοφτερές χαλύβδινες λεπίδες με τόσο μικρό κόστος που να είναι μίας χρήσης. Ο ίδιος δεν το πίστεψε ποτέ!

Η τύχη του άλλαξε στις αρχές του 1900, όταν γνώρισε τον μηχανικό William Emery Nickerson και απόφοιτο του φημισμένου πανεπιστημίου MIT, ο οποίος βάλθηκε να τελειοποιήσει την εφεύρεση του Ζιλέτ. Άπειρους τεχνικούς καυγάδες μετά, η Gillette Safety Razor Company ιδρύθηκε τον Σεπτέμβριο του 1901 βλέποντας τον Ζιλέτ στη θέση του προέδρου. Παρά την ίδρυσή της, δεν είχε όμως ακόμα αντικείμενο δραστηριότητας!

Μέχρι το 1903, οι Ζιλέτ και Nickerson είχαν πια έτοιμα όχι μόνο τον σχεδιασμό της λεπίδας αλλά και των μηχανημάτων που θα την παρασκεύαζαν. Ο Ζιλέτ εξασφάλισε την απαραίτητη χρηματοδότηση από φίλους και γνωστούς και τα λοιπά είναι λίγο-πολύ Ιστορία…

Η Gillette Safety Razor Company

Μέχρι το τέλος του δεύτερου έτους λειτουργίας της, η Gillette είχε ήδη κατασκευάσει 90.000 ξυράφια και 12.400.000 λεπίδες! Η λεπίδα μίας χρήσης αποδείχτηκε τρελή επιτυχία στην αγορά, καθώς απαντούσε ιδανικά σε ένα υπαρκτό πρόβλημα. Ο ίδιος ο Ζιλέτ έγινε διασημότητα και αναγνωρίσιμος στα πέρατα του κόσμου, καθώς το πρόσωπό του φιγούραρε πάνω στη συσκευασία των λεπίδων.

Παρά την πρωτοφανή επιτυχία και τους επαίνους του καταναλωτικού κοινού, οι περιπέτειες της φίρμας είχαν μόλις αρχίσει. Κι αυτό γιατί οι δύο βασικοί ιδιοκτήτες της Gillette ήταν ο Ζιλέτ και κάποιος John Joyce, δύο άντρες που δεν τα έβρισκαν σε τίποτα και τσακώνονταν καθημερινά. Ο Ζιλέτ διαφώνησε με την πρόταση του συνεργάτη του να πουλήσουν τα διεθνή δικαιώματα χρήσης της εφεύρεσης και για ένα διάστημα ο Κινγκ παραιτήθηκε από πρόεδρος και κατέφυγε στη Βρετανία για να ηρεμήσει.

Και τότε ήρθε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος που θα απογείωνε τα ξυραφάκια της φίρμας λόγω της απαράμιλλης χρηστικότητάς τους. Μέχρι το 1917, ο αμερικανικός στρατός έδινε στους νεοσύλλεκτους ξυραφάκια και λεπίδες της Gillette, οι οποίοι έμαθαν έτσι να χρησιμοποιούν τα προϊόντα της φίρμας, κάτι που συνεχίστηκε φυσικά και μετά τη Συνθήκη των Βερσαλλιών. Κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου, η Gillette προμήθευσε τον στρατό των ΗΠΑ με 3,5 εκατομμύρια ξυράφια και 36 εκατομμύρια λεπίδες, κάνοντας τον Ζιλέτ πάμπλουτο και την εταιρία του Νο 1 στα ξυριστικά είδη παγκοσμίως.

Το 1926, στην επέτειο των 25 ετών της Gillette, o Κινγκ έγραψε ότι τα ξυραφάκια του ήταν στα χέρια των αντρών από το βορειότερο χωριό της Νορβηγίας μέχρι και την καρδιά της Ερήμου Σαχάρας. Και έλεγε φυσικά αλήθεια …

Ο κοινωνικός αναθεωρητής

Παρά το γεγονός ότι ήταν πια βιομήχανος και πάλευε καθημερινά με τον κόσμο των επιχειρήσεων, ο Ζιλέτ δεν ξέχασε ποτέ το όραμά του για μια καλύτερη κοινωνία. Κι έτσι έγραψε αρκετά πολιτικά δοκίμια καλώντας σε ραγδαίες και εκτεταμένες κοινωνικο-οικονομικές αλλαγές στη διακυβέρνηση των ΗΠΑ.

Όταν αποσύρθηκε λοιπόν από τα ηνία της Gillette το 1913 (παραμένοντας πάντως πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου μέχρι το 1931), έριξε πια όλο του το βάρος στο πολιτικό του όραμα και την κοινωνική μεταρρύθμιση. Στην πολιτική εργογραφία του περιλαμβάνονται τα «The Ballot Box» (1897), «World Corporation» (1910) και «The People’s Corporation» (1924), καθώς και πλειάδα πύρινων άρθρων σε επιθεωρήσεις και εφημερίδες.

Το όραμά του για την ιδανική πολιτεία, τη «World Corporation», προσπάθησε μάλιστα να το κάνει πράξη στην περιοχή της Αριζόνα, προτείνοντας στον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ, Τέντι Ρούσβελτ, να λειτουργήσει ως ηγέτης της! Όταν εκείνος αρνήθηκε, ο Ζιλέτ στράφηκε στον αυτοκινητοβιομήχανο Χένρι Φορντ και αργότερα σε άλλους, οι σφοδρές αρνήσεις των οποίων έδωσαν όμως άδοξο τέλος στο όνειρό του για τη δική του ουτοπική κοινωνία.

Ο Ζιλέτ οραματίστηκε επίσης την «Ουτοπική Πόλη», τη δική του «Metropolis», την οποία τοποθετούσε κοντά στους Καταρράκτες του Νιαγάρα για τη μεγιστοποίηση των υδάτινων κοιτασμάτων. Ο πληθυσμός θα έμενε σε τεράστια συγκροτήματα που μπορούσαν να στεγάσουν εκατομμύρια ανθρώπους και δεν θα υπήρχε οικονομικός ανταγωνισμός ούτε και καθημερινές εργασίες στο σπίτι, καθώς η ιδιαίτερη οικιστική δόμηση θα απάλλασσε τον κόσμο από δαύτες.

Παρά το γεγονός ότι κάποιες από τις ιδέες του ήταν εφαρμόσιμες, όπως ας πούμε η νόρμα να παρέχει το κράτος δουλειές στους ανέργους, ο κόσμος ενδιαφερόταν περισσότερο για τα ξυραφάκια του παρά για το αλλόκοτο κοινωνικό του σύστημα…

Κατοπινά χρόνια

Ο Ζιλέτ ασχολήθηκε με πολλά ακόμα για να παραμένει δραστήριος κατά τη συνταξιοδότησή του. Έγινε, ας πούμε, ακόμα πιο πλούσιος αγοράζοντας και πουλώντας γη στη νότια Καλιφόρνια!

Το 1931 παραιτήθηκε και από πρόεδρος της φίρμας που έφερε το όνομά του, επικαλούμενος την ηλικία και την εξασθενημένη του υγεία. Κι έτσι, λίγο περισσότερο από έναν χρόνο αργότερα, με τη σύζυγο και τον γιο του στο πλευρό, ο Κινγκ Ζιλέτ έφυγε από τον κόσμο στις 9 Ιουλίου 1932 στο Λος Άντζελες ως ο αδιαφιλονίκητος βασιλιάς των ξυραφιών…

Newbeast