Διαφωνούσαν για όλα | ΤΗΣ ΦΑΝΟΥΛΑΣ ΑΡΓΥΡΟΥ
Ο Αρχιεπίσκοπος προσπαθούσε να πείσει τον Γρίβα να συμφωνήσει με τη Ζυρίχη
Οι απεσταλμένοι του Μακαρίου άφηναν να νοηθεί ότι μετά τα πέντε χρόνια η Κύπρος είτε θα αποχωρούσε από την Κοινοπολιτεία είτε θα διεξαγόταν δημοψήφισμα για τη συμμετοχή τηςΜέρος β'
Αποδεσμεύθηκαν στο Βρετανικό Κρατικό Αρχείο έγγραφα των Μυστικών Υπηρεσιών (ΜΙ5 και ΜΙ6), μεταξύ των οποίων και έξι φάκελοι που αναφέρονται στο Κυπριακό και πιο συγκεκριμένα στον Στρατηγό Γεώργιο Γρίβα Διγενή, καλύπτοντας τα έτη μεταξύ 1942 - 1962. Σύμφωνα με ένα από αυτά, ο πρώην ΥΠΕΞ της Ελλάδας Στ. Στεφανόπουλος ενημέρωσε τους Βρετανούς (έκθεση Αυγούστου 1959) ότι ο Αντώνης Γεωργιάδης (υπουργός της μεταβατικής κυβέρνησης, φιλικότατος προς Γρίβα) μετέφερε στον Γρίβα μήνυμα από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, που έλεγε ότι έτσι και γίνει κατορθωτή η Ανεξαρτησία, θα είχαν περισσότερες ευκαιρίες να διευθετήσουν πολλά θέματα, σύμφωνα με τις δικές τους θέσεις. Υποσχέθηκε να μην τραβήξει πίσω από όσα είχαν συμφωνήσει. Ήταν μια προσπάθεια του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου να εξασφάλιζε τη συμφωνία Γρίβα για τις Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου. Ο Γρίβας όμως δεν εμπιστευόταν πλέον τον Μακάριο και ήθελε να τις αποκηρύξει.
Μπορεί να τους ήταν χρήσιμη
Άμα την επιστροφή του στην Κύπρο, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος σε συνάντηση με τους ηγέτες του ΕΔΜΑ (Ενιαίο Δημοκρατικό Κόμμα Αναδημιουργίας που ιδρύθηκε την 1 Απριλίου 1959), τους είπε πως γνώριζε ότι ο Μ.Ρ. (το πλήρες όνομα καταγράφεται στα έγγραφα) ήταν προδότης. Ένας από τους ηγέτες του ΕΔΜΑ πρόσθεσε μάλιστα -γράφουν τα έγγραφα- ότι κατείχε και μαρτυρία. Και ο Μακάριος του είπε να την κρατήσει, γιατί μπορεί να τους ήταν χρήσιμη, αν ήθελαν να εκθέσουν συνεργάτες του Γρίβα. Σημειώνεται ότι ο Στέφανος Στεφανόπουλος ήταν ο Ελλαδίτης ΥΠΕΞ που δέχθηκε την επαναφορά της Τουρκίας ως ενδιαφερόμενο μέρος στο Κυπριακό στην Τριμερή του Λονδίνου, τον Αύγουστο του 1955.
Η ένταξη στην Κοινοπολιτεία
Σε έκθεση των μυστικών υπηρεσιών ημερ. 30 Δεκεμβρίου 1959 καταγράφονται τα εξής: Στις 23 Δεκεμβρίου 1959, τον Γρίβα επισκέφθηκε στο σπίτι του στην Αθήνα ομάδα από την Κύπρο, αποτελούμενη από τους Λουκή Ακρίτα, Ανδρέα Αραούζο, Νικόλαο Δημητρίου και Κύπριο επιχειρηματία που πιστεύεται ήταν ο Σταύρος Γαλαταριώτης. Έφθασαν στην Αθήνα στις 22 Δεκεμβρίου και ισχυρίζονταν ότι τους έστειλε ο Μακάριος, να συζητήσουν με τον Γρίβα την ένταξη της Κύπρου στην Κοινοπολιτεία. Οι απεσταλμένοι παρουσίασαν εκθέσεις και στατιστικές, που έδειχναν τη σημασία της Κύπρου για ένταξη στην Κοινοπολιτεία και ξεκαθάρισαν στον Γρίβα ότι ο Μακάριος και η μεταβατική του κυβέρνηση θα δεχόντουσαν και θα προχωρούσαν με ένταξη, τουλάχιστον για τα επόμενα πέντε χρόνια. Άφησαν να νοηθεί ότι μετά τα πέντε χρόνια η Κύπρος είτε θα αποχωρούσε «αυτόματα» από την Κοινοπολιτεία είτε θα διεξαγόταν δημοψήφισμα κατά πόσο η συμμετοχή θα συνεχιζόταν.
Να συμβουλευόταν τον λαό
Ο Γρίβας απέρριψε την ιδέα συμμετοχής στην Κοινοπολιτεία και επέμενε ότι προτού παρθεί οποιαδήποτε απόφαση για το θέμα, εκείνο που όφειλε ο Μακάριος να κάνει ήταν να συμβουλευθεί τον λαό, διεξάγοντας δημοψήφισμα. Κατά την άποψη του Γρίβα, η αποδοχή συμμετοχής από τη Βουλή της Κύπρου δεν ήταν αρκετή. Ο Αραούζος έθεσε το θέμα των βάσεων και είπε ότι οι Βρετανοί ήσαν ανένδοτοι στις απαιτήσεις τους. Ο Μακάριος φοβόταν ότι αν δεν συμφωνούσαν, οι Βρετανοί να αρνούνταν να παραχωρήσουν Ανεξαρτησία και ότι τα χέρια του Μακαρίου ήσαν δεμένα, ως υποχρεωμένος να σεβαστεί τις συμφωνίες, φτάνει και οι Βρετανοί να έκαναν το ίδιο.
Ο Γρίβας είπε ότι διατηρεί τις θέσεις που υιοθέτησε στη συνάντηση που είχε με τον Μακάριο στη Ρόδο και δεν τον ενδιέφεραν οι δυσκολίες του Μακαρίου. Ο Γρίβας διαφώνησε με το λεκτικό των πρακτικών της συνάντησης της Ρόδου όταν του στάλθηκε, και το έστειλε πίσω ανυπόγραφο, ζητώντας να διορθωθεί η σχετική παράγραφος με την οποία δεν συμφωνούσε.
Τα έγγραφα καταγράφουν ότι ο Γρίβας ενημερωνόταν για όλες τις απόψεις του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου από τους Νίκο Κρανιδιώτη, Αντώνη Γεωργιάδη (υπουργό Συγκοινωνιών και Έργων της μεταβατικής κυβέρνησης), ταξιδιώτες που τον επισκέπτονταν και τον αδελφό του στην Κύπρο Δρα Μιχάλη Γρίβα, τον οποίο αγαπούσε πολύ. Ο Γρίβας, ο οποίος ήταν εναντίον του διαχωρισμού των Δήμων, είχε ζητήσει από τον αδελφό του να δει τους Δημάρχους στην Κύπρο και να τους μιλήσει εναντίον του διαχωρισμού, γιατί φοβόταν ότι και επειδή ο Μακάριος είχε δεχθεί τις Συμφωνίες, δεν θα αποφευγόταν η διχοτόμηση των Δήμων.
Απόψεις Λουκή Ακρίτα
Μετά τη συνάντηση στο σπίτι του Γρίβα, οι Υπηρεσίες εξασφάλισαν τις πιο κάτω επιπρόσθετες πληροφορίες από συνηθισμένες και έγκυρες πηγές τους (αναφορά 30 Δεκεμβρίου 1959). Ο Γρίβας σχολίασε στον Ακρίτα ότι ο Μακάριος δεν ένιωθε πλέον δυνατός και πως ο ίδιος (Γρίβας) σκόπευε να δυσκολέψει όσο μπορούσε τα πράγματα για τον Μακάριο, με την ελπίδα ότι θα κατέρρεαν οι Συμφωνίες. Αργότερα ο Ακρίτας εξέφρασε τη δική του άποψη, ότι ο Μακάριος σταδιακά θα ενέδιδε στις απαιτήσεις των Βρετανών, καθώς υπήρχε δυνατή υποψία ότι είχε (ο Μακάριος) υπογράψει στο Λονδίνο χάρτες για τις βάσεις, κάτι που δεν έγινε ποτέ γνωστό.
Έξαλλος ο Μακάριος για τα απομνημονεύματα
Έκθεση της Βρετανικής Υπάτης Αρμοστείας από τη Λευκωσία προς το Λονδίνο, ημερ. 5 Δεκεμβρίου 1961, αναφέρεται στην άφιξη στην Κύπρο των Απομνημονευμάτων του Γρίβα και ότι έφθασαν στο νησί 18.000 αντίτυπα την 1 Δεκεμβρίου. Τα ανέλαβε ειδική επιτροπή για πώληση και τα έσοδα θα πήγαιναν σε ίδρυμα για βοήθεια των παθόντων πρώην αγωνιστών. Λίγες μόνο ώρες, γράφει η έκθεση, από την άφιξή τους και ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος προέβη σε ανοικτή και απευθείας επίθεση εναντίον του Γεώργιου Γρίβα, κατηγορώντας τον ότι υποτίμησε τον αγώνα για ελευθερία και άλλαξε το ημερολόγιο για δικές του πολιτικές σκοπιμότητες.
«Η δυναμική καταδίκη των Απομνημονευμάτων πιθανόν να ελαττώσει τον αριθμό των υποστηρικτών του Γρίβα, οι οποίοι αυξήθηκαν το τελευταίο διάστημα λόγω της απογοήτευσης στην ελληνική πλευρά από το Σύνταγμα της Ζυρίχης», έγραψε ο αξιωματούχος της Υπ. Αρμοστείας F. C. Fletcher. Στον φάκελο υπάρχει μεταφρασμένη στην Αγγλική ολόκληρη η επιθετική ανακοίνωση του Αρχιεπίσκοπου Μακαρίου. Ο κυβερνήτης Σερ Χιου Φουτ, σε σχόλιό του, γράφουν τα έγγραφα, είπε ότι δεν ήταν καθόλου σοφό εκ μέρους του Μακαρίου να ξεκινήσει τέτοια επιθετικότητα και να διακινδυνεύσει ρήξη με τον Γρίβα.
Οι απεσταλμένοι του Μακαρίου άφηναν να νοηθεί ότι μετά τα πέντε χρόνια η Κύπρος είτε θα αποχωρούσε από την Κοινοπολιτεία είτε θα διεξαγόταν δημοψήφισμα για τη συμμετοχή τηςΜέρος β'
Αποδεσμεύθηκαν στο Βρετανικό Κρατικό Αρχείο έγγραφα των Μυστικών Υπηρεσιών (ΜΙ5 και ΜΙ6), μεταξύ των οποίων και έξι φάκελοι που αναφέρονται στο Κυπριακό και πιο συγκεκριμένα στον Στρατηγό Γεώργιο Γρίβα Διγενή, καλύπτοντας τα έτη μεταξύ 1942 - 1962. Σύμφωνα με ένα από αυτά, ο πρώην ΥΠΕΞ της Ελλάδας Στ. Στεφανόπουλος ενημέρωσε τους Βρετανούς (έκθεση Αυγούστου 1959) ότι ο Αντώνης Γεωργιάδης (υπουργός της μεταβατικής κυβέρνησης, φιλικότατος προς Γρίβα) μετέφερε στον Γρίβα μήνυμα από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, που έλεγε ότι έτσι και γίνει κατορθωτή η Ανεξαρτησία, θα είχαν περισσότερες ευκαιρίες να διευθετήσουν πολλά θέματα, σύμφωνα με τις δικές τους θέσεις. Υποσχέθηκε να μην τραβήξει πίσω από όσα είχαν συμφωνήσει. Ήταν μια προσπάθεια του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου να εξασφάλιζε τη συμφωνία Γρίβα για τις Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου. Ο Γρίβας όμως δεν εμπιστευόταν πλέον τον Μακάριο και ήθελε να τις αποκηρύξει.
Μπορεί να τους ήταν χρήσιμη
Άμα την επιστροφή του στην Κύπρο, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος σε συνάντηση με τους ηγέτες του ΕΔΜΑ (Ενιαίο Δημοκρατικό Κόμμα Αναδημιουργίας που ιδρύθηκε την 1 Απριλίου 1959), τους είπε πως γνώριζε ότι ο Μ.Ρ. (το πλήρες όνομα καταγράφεται στα έγγραφα) ήταν προδότης. Ένας από τους ηγέτες του ΕΔΜΑ πρόσθεσε μάλιστα -γράφουν τα έγγραφα- ότι κατείχε και μαρτυρία. Και ο Μακάριος του είπε να την κρατήσει, γιατί μπορεί να τους ήταν χρήσιμη, αν ήθελαν να εκθέσουν συνεργάτες του Γρίβα. Σημειώνεται ότι ο Στέφανος Στεφανόπουλος ήταν ο Ελλαδίτης ΥΠΕΞ που δέχθηκε την επαναφορά της Τουρκίας ως ενδιαφερόμενο μέρος στο Κυπριακό στην Τριμερή του Λονδίνου, τον Αύγουστο του 1955.
Η ένταξη στην Κοινοπολιτεία
Σε έκθεση των μυστικών υπηρεσιών ημερ. 30 Δεκεμβρίου 1959 καταγράφονται τα εξής: Στις 23 Δεκεμβρίου 1959, τον Γρίβα επισκέφθηκε στο σπίτι του στην Αθήνα ομάδα από την Κύπρο, αποτελούμενη από τους Λουκή Ακρίτα, Ανδρέα Αραούζο, Νικόλαο Δημητρίου και Κύπριο επιχειρηματία που πιστεύεται ήταν ο Σταύρος Γαλαταριώτης. Έφθασαν στην Αθήνα στις 22 Δεκεμβρίου και ισχυρίζονταν ότι τους έστειλε ο Μακάριος, να συζητήσουν με τον Γρίβα την ένταξη της Κύπρου στην Κοινοπολιτεία. Οι απεσταλμένοι παρουσίασαν εκθέσεις και στατιστικές, που έδειχναν τη σημασία της Κύπρου για ένταξη στην Κοινοπολιτεία και ξεκαθάρισαν στον Γρίβα ότι ο Μακάριος και η μεταβατική του κυβέρνηση θα δεχόντουσαν και θα προχωρούσαν με ένταξη, τουλάχιστον για τα επόμενα πέντε χρόνια. Άφησαν να νοηθεί ότι μετά τα πέντε χρόνια η Κύπρος είτε θα αποχωρούσε «αυτόματα» από την Κοινοπολιτεία είτε θα διεξαγόταν δημοψήφισμα κατά πόσο η συμμετοχή θα συνεχιζόταν.
Να συμβουλευόταν τον λαό
Ο Γρίβας απέρριψε την ιδέα συμμετοχής στην Κοινοπολιτεία και επέμενε ότι προτού παρθεί οποιαδήποτε απόφαση για το θέμα, εκείνο που όφειλε ο Μακάριος να κάνει ήταν να συμβουλευθεί τον λαό, διεξάγοντας δημοψήφισμα. Κατά την άποψη του Γρίβα, η αποδοχή συμμετοχής από τη Βουλή της Κύπρου δεν ήταν αρκετή. Ο Αραούζος έθεσε το θέμα των βάσεων και είπε ότι οι Βρετανοί ήσαν ανένδοτοι στις απαιτήσεις τους. Ο Μακάριος φοβόταν ότι αν δεν συμφωνούσαν, οι Βρετανοί να αρνούνταν να παραχωρήσουν Ανεξαρτησία και ότι τα χέρια του Μακαρίου ήσαν δεμένα, ως υποχρεωμένος να σεβαστεί τις συμφωνίες, φτάνει και οι Βρετανοί να έκαναν το ίδιο.
Ο Γρίβας είπε ότι διατηρεί τις θέσεις που υιοθέτησε στη συνάντηση που είχε με τον Μακάριο στη Ρόδο και δεν τον ενδιέφεραν οι δυσκολίες του Μακαρίου. Ο Γρίβας διαφώνησε με το λεκτικό των πρακτικών της συνάντησης της Ρόδου όταν του στάλθηκε, και το έστειλε πίσω ανυπόγραφο, ζητώντας να διορθωθεί η σχετική παράγραφος με την οποία δεν συμφωνούσε.
Τα έγγραφα καταγράφουν ότι ο Γρίβας ενημερωνόταν για όλες τις απόψεις του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου από τους Νίκο Κρανιδιώτη, Αντώνη Γεωργιάδη (υπουργό Συγκοινωνιών και Έργων της μεταβατικής κυβέρνησης), ταξιδιώτες που τον επισκέπτονταν και τον αδελφό του στην Κύπρο Δρα Μιχάλη Γρίβα, τον οποίο αγαπούσε πολύ. Ο Γρίβας, ο οποίος ήταν εναντίον του διαχωρισμού των Δήμων, είχε ζητήσει από τον αδελφό του να δει τους Δημάρχους στην Κύπρο και να τους μιλήσει εναντίον του διαχωρισμού, γιατί φοβόταν ότι και επειδή ο Μακάριος είχε δεχθεί τις Συμφωνίες, δεν θα αποφευγόταν η διχοτόμηση των Δήμων.
Απόψεις Λουκή Ακρίτα
Μετά τη συνάντηση στο σπίτι του Γρίβα, οι Υπηρεσίες εξασφάλισαν τις πιο κάτω επιπρόσθετες πληροφορίες από συνηθισμένες και έγκυρες πηγές τους (αναφορά 30 Δεκεμβρίου 1959). Ο Γρίβας σχολίασε στον Ακρίτα ότι ο Μακάριος δεν ένιωθε πλέον δυνατός και πως ο ίδιος (Γρίβας) σκόπευε να δυσκολέψει όσο μπορούσε τα πράγματα για τον Μακάριο, με την ελπίδα ότι θα κατέρρεαν οι Συμφωνίες. Αργότερα ο Ακρίτας εξέφρασε τη δική του άποψη, ότι ο Μακάριος σταδιακά θα ενέδιδε στις απαιτήσεις των Βρετανών, καθώς υπήρχε δυνατή υποψία ότι είχε (ο Μακάριος) υπογράψει στο Λονδίνο χάρτες για τις βάσεις, κάτι που δεν έγινε ποτέ γνωστό.
Έξαλλος ο Μακάριος για τα απομνημονεύματα
Έκθεση της Βρετανικής Υπάτης Αρμοστείας από τη Λευκωσία προς το Λονδίνο, ημερ. 5 Δεκεμβρίου 1961, αναφέρεται στην άφιξη στην Κύπρο των Απομνημονευμάτων του Γρίβα και ότι έφθασαν στο νησί 18.000 αντίτυπα την 1 Δεκεμβρίου. Τα ανέλαβε ειδική επιτροπή για πώληση και τα έσοδα θα πήγαιναν σε ίδρυμα για βοήθεια των παθόντων πρώην αγωνιστών. Λίγες μόνο ώρες, γράφει η έκθεση, από την άφιξή τους και ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος προέβη σε ανοικτή και απευθείας επίθεση εναντίον του Γεώργιου Γρίβα, κατηγορώντας τον ότι υποτίμησε τον αγώνα για ελευθερία και άλλαξε το ημερολόγιο για δικές του πολιτικές σκοπιμότητες.
«Η δυναμική καταδίκη των Απομνημονευμάτων πιθανόν να ελαττώσει τον αριθμό των υποστηρικτών του Γρίβα, οι οποίοι αυξήθηκαν το τελευταίο διάστημα λόγω της απογοήτευσης στην ελληνική πλευρά από το Σύνταγμα της Ζυρίχης», έγραψε ο αξιωματούχος της Υπ. Αρμοστείας F. C. Fletcher. Στον φάκελο υπάρχει μεταφρασμένη στην Αγγλική ολόκληρη η επιθετική ανακοίνωση του Αρχιεπίσκοπου Μακαρίου. Ο κυβερνήτης Σερ Χιου Φουτ, σε σχόλιό του, γράφουν τα έγγραφα, είπε ότι δεν ήταν καθόλου σοφό εκ μέρους του Μακαρίου να ξεκινήσει τέτοια επιθετικότητα και να διακινδυνεύσει ρήξη με τον Γρίβα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου