Ένα πραγματικό αριστούργημα της αρχαίας τέχνης

Παρασκευή, 24 Οκτωβρίου 2014

του Γεράσιμου Γ. Γερολυμάτου

Ζητώ συγνώμη από τους φίλους αναγνώστες, που για μια ακόμη φορά θα αναγκαστώ να προβώ σε διόρθωση και σε αποκατάσταση της αλήθειας, αναφορικά με δημοσιευμένο άρθρο, που μου αποδίδει λανθασμένα την κατασκευή της εικόνας του ψηφιδωτού που βλέπετε εδώ με τα συμπληρωμένα πόδια των αλόγων. Είναι η δεύτερη φορά που το συγκεκριμένο μεγάλο μπλογκ, έχει παρερμηνεύσει τα λόγια μου, υποχρεώνοντας με σε διάψευση και κατά συνέπεια σε διόρθωση του δημοσιεύματος αυτού. Αυτήν την φορά, θα αρκούσε μια διασταύρωση των γραφομένων και μια επικοινωνία μαζί μου, ώστε να αποφευχθεί η παρεξήγηση. Αλλά αυτό, δυστυχώς δεν έγινε.

Δεν σας κρύβω, ότι τελευταία μου έχει προκαλέσει σκεπτικισμό ο τρόπος που ενίοτε μεταφέρονται οι ειδήσεις και τα λεγόμενα, προκειμένου να επιτευχθεί μια δημοσιογραφική «επιτυχία». Γενικά, θα πρέπει εφεξής, από ότι κατάλαβα, να προσέχω τι λέω και πως το λέω, ακόμα και όταν επικοινωνώ με τους φίλους μου στο ΦΒ! Αυτός είναι και ο λόγος που αποφάσισα να μην εμφανίζομαι χωρίς να υπάρχει ουσιαστική αιτία και έχω ήδη αρνηθεί δυο φορές, τις κατά τα άλλα πολύ ευγενικές και φιλόφρονες προσκλήσεις για συμμετοχή σε εκπομπές σχετικές με την Αμφίπολη. Όταν θα έχω κάτι νέο να πω, τότε θα το κάνω. Οι φίλοι που παρακολουθούν τις αναρτήσεις μου τον τελευταίο καιρό, πιστεύω ότι καταλαβαίνουν, πως το έργο που έχω ήδη παρουσιάσει και που θα παρουσιάσω και στο μέλλον, είναι ήδη τόσο, ώστε να μην έχω την ανάγκη ή την πρόθεση να οικειοποιηθώ το έργο άλλων. Αντίθετα μάλιστα, αν γνώριζα το όνομα του κατασκευαστή της παραπάνω εικόνας, θα το έγραφα, ώστε να τον διαφημίσω για την εργασία που έκανε, πόσο μάλλον όχι, να του «καπελώσω» το έργο, όπως εμφανίζομαι να κάνω! Πίστευα τελικά, πως ήταν τόσο κατανοητό ότι το έργο δεν ήταν δικό μου, ώστε δεν έβαλα μια ιδιαίτερη επισήμανση. Από εδώ και πέρα, όμως, θα το κάνω πάντα.

Μάλιστα, όταν είδα έκπληκτος αυτή την αναφορά στο πρόσωπο μου και στο υποτιθέμενο «έργο» μου, (το οποίο δεν προβλημάτισε τον δημοσιογράφο για ποιον λόγο δεν το είχα ανεβάσει πρώτα εδώ στο ΠΕΡΙ ΤΕΧΝΗΣ Ο ΛΟΓΟΣ, όπου πάντα ανεβάζω, πριν από οπουδήποτε αλλού, ό,τι φτιάχνω), έγραψα στην ανάρτηση τους ένα επεξηγηματικό σχόλιο, το οποίο μέχρι πριν από λίγο περίμενε ακόμα «έγκριση». Το παραθέτω και εδώ ως μαρτυρία της κατηγορηματικής μου διάψευσης. Τους απάντησα λοιπόν τα εξής:

==================

«Παρακαλώ πολύ τους υπεύθυνους του μπλογκ να διορθώσουν αυτό που γράφουν παρακάτω και το οποίο μου προκάλεσε τεράστια έκπληξη, διότι δεν ανταποκρίνεται σε αυτό που εγώ εννοούσα στην χθεσινή ανάρτηση μου στο ΦΒ, από όπου και το κείμενο. Γράφει το άρθρο:

«Μία εντυπωσιακή έγχρωμη αναπαράσταση του ψηφιδωτού που απεικονίζει την αρπαγή της Περσεφόνης στο ταφικό μνημείο της Αμφίπολης δημιούργησε ο ζωγράφος Γεράσιμος Γερολυμάτος»..

==============

Ενώ εγώ έγραψα:

«Λίγο πριν ολοκληρώσω, κατά δύναμη, τη μεταφορά του ψηφιδωτού των 4,5 μ. που βλέπετε, σε υπό κλίμακα διάσταση 10 εκ, στο σημείο που του αναλογεί στην έγχρωμη αναπαράσταση που ζωγραφίζω και η οποία είναι έτοιμη κατά ένα 80%, θα κάνω μια παύση, για να γράψω τα εξής.

=================

Όταν αναφέρθηκα στη μεταφορά του ψηφιδωτού των 4,5 μ. «που βλέπετε», η αναφορά ήταν για την αληθινή εικόνα του ψηφιδωτού, όπως την ανέβασα στο ΦΒ ως συνοδευτική του σχολίου μου. Απλά, προτίμησα αντί άλλης φωτογραφίας με την τρύπα, να βάλω μια φωτογραφία, χωρίς την τρύπα, στην οποία κάποιος ΑΛΛΟΣ και όχι εγώ, αποκατέστησε τα πόδια των αλόγων ώστε να είναι ολοκληρωμένη η εικόνα. Απλά εγώ, χρησιμοποίησα την εικόνα αυτή επειδή συμφωνούσα με την ιδέα του κατασκευαστή της, αλλά ΠΟΤΕ και ΠΟΥΘΕΝΑ δεν ισχυρίστηκα ότι την έκανα ο ίδιος! Πρόκειται περί παρεξηγήσεως. Η δική μου αναπαράσταση, που προανήγγειλα, θα αφορά συνολικά τον εσωτερικό χώρο του μνημείου και όχι ειδικά μόνο το ψηφιδωτό (για αυτό αναφέρθηκα στα 10 εκ.) Αν έχετε υπομονή έως την άλλη Τετάρτη, θα το δείτε.

Έτσι, παρακαλώ διορθώστε τα σημεία του κειμένου που αποδίδουν σε εμένα κάτι που έκανε κάποιος άλλος και ο οποίος έκπληκτος θα διαπιστώσει ότι η εργασία του αποδόθηκε αδίκως σε εμένα.

Κατά τα άλλα, το σχόλιο μου περί του ψηφιδωτού και περί της προοπτικής απεικόνισης του, ισχύει και με εκφράζει απόλυτα.

Ευχαριστώ πολύ και αναμένω την διόρθωση

http://www.news.gr/ellada/nea-ths-perifereias/article-wide/185582/amfipolh-h-eghromh-anaparastash-toy-pshfidotoy.html

============

Αυτά, λοιπόν, έγραψα εγώ και παρακαλώ τον κάθε αναγνώστη να κρίνει ο ίδιος. Μέχρι πριν από λίγο, είχα στείλει δύο φορές το σχόλιο προς δημοσίευση, αλλά δυστυχώς δεν το έχουν αναρτήσει. Παρακάτω, παραθέτω το πλήρες κείμενο της άποψης μου σχετικά με το ψηφιδωτό καθεαυτό και το ζήτημα της προοπτικής του, που ήταν και ο μόνος σκοπός της χθεσινής του ανάρτησης, όπως αυτό δημοσιεύεται στο άρθρο χωρίς την επίμαχη αναφορά στο πρόσωπο μου, αλλά και στο ΦΒ.

==========================

«Λίγο πριν ολοκληρώσω, κατά δύναμη, τη μεταφορά του ψηφιδωτού των 4,5 μ. που βλέπετε, σε υπό κλίμακα διάσταση 10 εκ, στο σημείο που του αναλογεί στην έγχρωμη αναπαράσταση που ζωγραφίζω και η οποία είναι έτοιμη κατά ένα 80%, θα κάνω μια παύση, για να γράψω τα εξής.

Πρόκειται για ένα πραγματικό αριστούργημα της αρχαίας τέχνης! Η τέχνη του ψηφιδωτού, ανήκει αναμφίβολα στις εικαστικές τέχνες και μάλιστα πρέπει να θεωρείται είδος-κλάδος της ζωγραφικής, φορητής ή μνημειακής. Η διαφοροποίηση όμως από την ζωγραφική καθορίζεται από τα διαφορετικά υλικά που χρησιμοποιούν. Αυτό που ο ζωγράφος μπορεί εύκολα να αποδώσει με λεπτομέρεια (έκφραση, κίνηση, πλαστικότητα) μέσω των χρωμάτων, για τον ψηφιδοθέτη είναι πιο δύσκολο, καθώς τον περιορίζει το άκαμπτο και σκληρό υλικό των ορυκτών-πετρών που χρησιμοποιεί. Για αυτό και τα ψηφιδωτά, πολύ συχνά, διατηρούν μια συμπαγή μεγαλοπρέπεια, καθώς αποδίδουν με αδρές γραμμές και με αυτόνομα χρωματικά στοιχεία που αλληλοσυμπληρώνονται από το μάτι (πάντα πίστευα ότι ο «πουαντιγισμός» έλκει την αφετηρία του από τη λογική της ανασύνθεσης των ψηφίδων, απλά οι Σερά και Σινιάκ τις έκαναν πινελιές) την «γενικότητα» μιας σύνθεσης.

Αυτό όμως το ψηφιδωτό, κάνει την διαφορά! Εδώ μιλάμε πλέον, για υψηλή ζωγραφική με βοτσαλάκια! Ο ψηφιδογράφος αποδείχθηκε ένας μεγάλος Μάστορας, που τιθάσευσε το υλικό και τις εκφραστικές του δυνατότητες, όπως ακριβώς και ο ηνίοχος που έχει τον έλεγχο πάνω στα δύο λευκά άτια που σέρνουν το άρμα!

Έχει τα πάντα! Κίνηση, εκφραστικότητα μορφών, χρωματική αρμονία, αλλά και αντιθέσεις. Έχει αξιοσημείωτη πλαστικότητα και ακριβή απόδοση ανατομικών λεπτομερειών, ενώ ως σύνθεση, είναι απλά εξαιρετική από κάθε άποψη (τοποθέτηση μορφών στο χώρο-φορά, όγκοι κλπ).

Όμως το βασικότερο όλων, που κάνει το έργο να ξαναγράφει την ιστορία της τέχνης από την αρχή, είναι η ξεκάθαρη και μάλιστα υπό δύσκολη κλίση, προοπτική απεικόνιση του έργου! Το άρμα, δεν κινείται τελείως προς τα πλάγια! Τα άλογα και το άρμα, είναι σαν έτοιμα να πηδήξουν έξω από την κορνίζα, από μια θέση σχεδόν 3/4, καθώς βλέπει κανείς τον άξονα του άρματος!

Σκέφτομαι, λοιπόν, και κλείνω με αυτό, εκείνα που διάβαζα κάποτε στα δεκάδες βιβλία ιστορίας της τέχνης, κυρίως ξένων συγγραφέων, και τα πίστευα, πως η προοπτική ήταν κάτι που ανακάλυψαν «επιστημονικά» ο Μασάτζιο και άλλοι Ιταλοί καλλιτέχνες στο μέσον περίπου του 15ου αιώνα, και πως δεν υπήρχε η γνώση της στους καλλιτέχνες της αρχαίας εποχής, ή τουλάχιστον πως δεν ήταν σε ευρεία χρήση. Το ψηφιδωτό αυτό, δείχνει το αντίθετο, υπό μια οπτική, που σίγουρα θα την ζήλευαν οι αναγεννησιακοί «επιστήμονες».

Ο νεκρός καλλιτέχνης, που ούτε η σκόνη του δεν έχει μείνει και όπως φαίνεται, ούτε και το όνομα του, παραδίδει μετά από 2.320 χρόνια, μαθήματα Ιστορίας της τέχνης, προς κάθε ενδιαφερόμενο.....».