Ο ‘’Ολυμπιακός’’ του Δίωνα

Ο Δίων γεννήθηκε το 40 μ.Χ. στην Προύσσα και πέθανε το 120μ.Χ. Ακολουθώντας την οικογενειακή παράδοση, άσκησε το επάγγελμα του ρήτορα και σοφιστή με μεγάλη επιτυχία, εξ ου και τον έλεγαν Χρυσόστομο.
Ο Φιλόστρατος στο έργο του ‘’Βίοι Σοφιστών’’, επειδή ήταν άξιος σε όλα, τον χαρακτηρίζει σαν το ‘’Κέρας της Αμάλθειας’’.
Ο αυτοκράτορας Τραιανός, ένας σκληροτράχηλος στρατιωτικός, άκουγε με σεβασμό τις αγορεύσεις που του απηύθυνε ο φτωχοντυμένος φιλόσοφος Δίων.
Ο Δίων έχει κατά καιρούς χαρακτηριστεί στωικός, κυνικός, πλατωνικός. Στην πραγματικότητα ήταν ένας ελεύθερος, ασυμβίβαστος διανοούμενος της εποχής του, που δεν έπαυε να στηλιτεύει τα κακώς κείμενα.
Ο δεύτερος αιώνας μ.Χ. ίσως ήταν η ειρηνικότερη και ευτυχέστερη περίοδος που έζησε η πολιτισμένη ανθρωπότητα, καθώς την κυβερνούσαν μια σειρά από φωτισμένους βασιλιάδες, όπως ο Νέρβας, ο Τραιανός, ο Αδριανός, ο Αντωνίνος ο Πίος και ο Μάρκος Αυρήλιος. Ήταν η εποχή που γέννησε τον Πλούταρχο, τον Επίκτητο, τον περιηγητή Παυσανία, τον Κέλσο, τον Λουκιανό, τον Ηρώδη τον Αττικό, τον Αρριανό, τον γεωγράφο Πτολεμαίο και πλήθος άλλων , που με τα έργα τους τίμησαν τον ελληνορωμαικό πολιτισμό.
Γύρω στο 80μ.Χ. ο αυτοκράτορας Δομιτιανός – ο τύραννος, κατά τον Δίωνα-.που καταδίωκε την φιλοσοφία, διέταξε να διωχθούν οι φιλόσοφοι από τη Ρώμη.
Τότε ο Δίων αναγκάζεται να εξοριστεί και τον βρίσκουμε σε ηλικία 40 ετών, να γυρίζει κουρελής, φορώντας τον τρίβωνα των κυνικών και κρατώντας ένα ραβδί στο χέρι, να περιπλανιέται στην Ελλάδα –Εύβοια κλπ-, ή στις ερημιές της Κριμαίας –Οδησσό και αλλού. Κατά την παραμονή του στα Γετικά έθνη ( Ρουμανία), σύχναζε στα στρατόπεδα δουλεύοντας σκληρά σαν δούλος για να εξασφαλίζει το φαγητό του.
Δεν παραμελούσε όμως την μόρφωσή του, διαβάζοντας συνεχώς Πλάτωνα και Δημοσθένη.
Όταν κάποτε, μετά την σφαγή του Δομιτιανού, αντιλήφθηκε ότι οι στρατιώτες ήταν έτοιμοι να στασιάσουν και να επέλθει αταξία, πήδηξε γυμνός πάνω σ΄ένα ψηλό βωμό, λέγοντας αυτά τα λόγια: ‘’Τότε ο πολυμήχανος Οδυσσέας πέταξε από πάνω του τα κουρέλια’’.
Κατά αυτόν τον τρόπο τους φανερώθηκε, ότι ήταν ο Δίων ο σοφός και όχι δούλος. Καταφέρθηκε εναντίον του νεκρού τυράννου Δομιτιανού, αλλά έπεισε τους στρατιώτες να σεβαστούν την θέληση των Ρωμαίων, που έκαναν βασιλιά τον Τραιανό. Ο Τραιανός τον επανέφερε στην Ρώμη, ανεβάζοντάς τον μάλιστα στην χρυσή του άμαξα.
Ο Δίων έγραψε πολλά έργα, λογοτεχνικά, διαλόγους, δοκίμια , διαλέξεις, ομιλίες και διατριβές.
Κατά την διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του 105μ.Χ. ο Δίων εκφώνησε στην Ολυμπία ,έναν λόγο μπροστά στο γιγάντιο άγαλμα –ύψους 13 μέτρων-, του Δία , τον ‘’Ολυμπιακό’’ ή ‘’περί της πρώτης του θεού εννοίας’’.
Πρόκειται για ένα κήρυγμα-μανιφέστο της Ελληνικής Θρησκείας και Τέχνης και έχει χαρακτηριστεί ως ένα από τα σημαντικότερα κείμενα στην ιστορία των θρησκειών.

Ήταν λόγος που εκφωνήθηκε σε πολυπληθές κοινό, τότε που ο κόσμος δεν ήταν εθισμένος στην εικόνα, παρακολουθούσε με προσήλωση την επιχειρηματολογία και το ύφος του ρήτορα, απολάμβανε την εκφορά του λόγου, τον εκφραστικό πλούτο, αλλά και τον ίδιο τον ήχο της ελληνικής γλώσσας.
Συνηθισμένοι καθώς είμαστε στην καταιγιστική επίθεση των εικόνων που δεχόμαστε ή στα ολιγόλογα σλόγκαν, ακούγοντας πολιτικούς να βενιζελίζουν, δεν μπορούμε να καταλάβουμε την ομορφιά αυτών των αγορεύσεων.
Στον ‘’Ολυμπιακό’’ του λοιπόν ο Δίων, ταυτίζει τη σχέση ανθρώπων και θεού, με τη σχέση παιδιού και γονέα. Η αγάπη που έχει το παιδί προς τον γονέα, υπάρχει από φυσικού της, χωρίς να τη διδάξει κανείς κι οφείλεται στις ευεργεσίες που δέχεται από τον γονιό απ΄ την στιγμή που θα γεννηθεί. Έτσι το παιδί ανταποδίδει την αγάπη και λατρεύει με όλη του την δύναμη εκείνον που το γέννησε, που το τρέφει και το αγκαλιάζει με στοργή.
Ομοίως και στον άνθρωπο, κατά πρώτον, είναι έμφυτη η λατρεία που τρέφει για τον θεό, που είναι ο πρώτος και αθάνατος γονέας του. Δεύτερον αυτή η αγάπη προς τον θεό, καλλιεργείται από τους ποιητές, οι οποίοι μας προτρέπουν να μην τσιγκουνευόμαστε την ευγνωμοσύνη μας προς τον σεβαστότερο συγγενή μας, τον δημιουργό της ζωής και της ύπαρξής μας.
Τρίτον έρχονται οι νομοθέτες, οι οποίοι μας δείχνουν τις ευεργεσίες που μας παρέχουν οι ‘’γονείς’’ και μας διατάζουν να μην αφήνουμε ανεξόφλητα χρέη απέναντί τους.
Έτσι έχουμε τρία είδη γένεσης της ανθρώπινης αντίληψης περί θεού, την έμφυτη, την ποιητική και τη νομική. Ας αναφέρουμε όμως και μια τέταρτη, την πλαστική και καλλιτεχνική, των τεχνιτών δηλαδή που φτιάχνουν αγάλματα και εικόνες θεών.
Και εννοώ τους ζωγράφους και τους γλύπτες, που θεωρούν τον εαυτό τους άξιο να αναπαραστήσει την θεική φύση μέσα από την τέχνη. Είτε με ένα ασήμαντο σκίτσο, είτε με συνδυασμούς χρωμάτων, με την γλυπτική πάνω σε πέτρα ή σε ξύλο, είτε με το χύσιμο του μπρούντζου και άλλων μετάλλων, ή με το πλάσιμο του κεριού. Τέτοιοι τεχνίτες ήταν ο Φειδίας, ο Αλκαμένης, ο Πολύκλειτος, ο Αγλαοφών κι ο Πολύγνωτος κι ο Ζεύξις. Κοντά σε όλους αυτούς δεν ξεχνάμε και τον φιλόσοφο, τον άνθρωπο που με τη δύναμη του Λόγου αναγγέλλει και ερμηνεύει τη θέληση του αθάνατου όντος, πιο τέλεια ίσως και πιο αληθινά από όλους.
Στη συνέχεια, ο Δίων ‘’εγκαλεί’’ τον Φειδία, τον θεόπνευστο εργάτη ο οποίος έφτιαξε το άγαλμα του Διός, που προς τιμήν του γίνονταν οι αγώνες, να εξηγήσει, να αιτιολογήσει γιατί έφτιαξε έτσι το άγαλμα του θεού, αν είναι πρέπουσα και άξια για τη θεική φύση η μορφή που δημιούργησε και αν τα υλικά ήταν αντάξια ενός θεικού όντος.
Ό Φειδίας έρχεται –φανταστικά βέβαια-, στο διάλογο, όπου εξηγεί γιατί έφτιαξε τον θεό με ανθρώπινο σώμα, με μορφή ήρεμη και μεγαλόπρεπη, όπως πρέπει στον Χορηγό της ζωής και όλων των αγαθών, στον κοινό πατέρα όλων των ανθρώπων. Ο Φειδίας αναλύει τα ονόματα του θεού, που έχουν αποδώσει οι θνητοί και που ο ίδιος κατάφερε με την σμίλη του, να τα αποτυπώσει στο άγαλμα. Βασιλέας ονομάστηκε για την κυριαρχία και τη δύναμη. Πατήρ για την φροντίδα προς τους ανθρώπους. Πολιεύς γιατί προστατεύει το νόμο και μεριμνά για το κοινό όφελος. Ομόγνιος για τους δεσμούς συγγένειας που ενώνουν θεούς και ανθρώπους. Φίλιος και Εταιρείος γιατί ενώνει όλους τους ανθρώπους μεταξύ τους. Ικέσιος επειδή ακούει και σπλαχνίζεται αυτούς που του απευθύνουν προσευχές. Φύξιος γιατί προσφέρει καταφύγιο. Ξένιος γιατί δεν πρέπει να αδιαφορούμε για τον ξένο. Τέλος, Κτήσιος και Επικάρπιος επειδή είναι η αιτία της καρποφορίας που χαρίζει πλούτο και δύναμη.
Όσο για τα υλικά που χρησιμοποίησε για το άγαλμα, θεωρεί ότι δεν πρέπει να τον κατηγορούν ότι χρησιμοποίησε ‘’ευτελή υλικά’’ μια και σαν θνητός δεν μπορούσε να δουλέψει την θεία ουσία, έτσι έβαλε την στέρεα ύλη της πέτρας, του χρυσού και του ελεφαντόδοτου.
Αρκετά ειπώθηκαν για τη δύναμη του Δία και τις προσωνυμίες του –καταλήγει ο Φειδίας-, γιατί είναι τέτοια η έκφραση του θεού, φιλική και γεμάτη φροντίδα, που εμένα μου φαίνεται ότι θ΄ανοίξει το στόμα του να πει: ‘’Ω! σύμπασα Ελλάς, είναι ωραίος και ταιριαστός ο τρόπος που διοργανώνεις τις τελετές αυτές, προσφέροντας εκ των ενόντων θυσίες μεγαλοπρεπείς, εσύ που καθιέρωσες, από τα πρώτα-πρώτα χρόνια, αυτούς τους ευκλεέστατους αγώνες σωματικής ευρωστίας, δύναμης και ταχύτητας, και που εξακολουθείς να τηρείς τα εορταστικά και τελετουργικά έθιμα που σου παραδόθηκαν. Όμως βλέπω με έγνοια πως
Η ίδια εσύ, είσαι αφρόντιστη και κακογερασμένη
Βρώμικη και ντυμένη με ρούχα που δεν σου πρέπουν’’.
Αυτός ήταν ο λόγος του Δίωνα και βλέπουμε ότι η τελευταία παράγραφος ταιριάζει με την εικόνα που δείχνει η πατρίδα μας, η οποία αν και καθιέρωσε τους Αγώνες , τώρα κακογερασμένη, με ρούχα που της φόρεσαν οι ξένοι και που δεν της πρέπουν, βρώμικη και αφρόντιστη , έχει αφεθεί στην αρπαγή και την λεηλασία ,λατρεύοντας αλλότριους θεούς. Ένας από τους κυρίαρχους θεούς της εποχής, είναι το Χρέος και το τέκνο του το ευρώ. Προς χάρη του Χρέους και της παραμονής στο ευρώ, η πατρίδα μας θυσιάζει τα παιδιά της, σωρηδόν.
δρόμους, έγκυες καμένες, παιδιά τρομοκρατημένα στα καταφύγια.
Στην άλλη άκρη του πλανήτη, στην Βραζιλία προς χάρη μιας άλλης θεάς, της στρογγυλής, πετιούνται σαν σκουπίδια έξω από τα φτωχικά τους, στις φαβέλες, γυναίκες με τα μωρά στην αγκαλιά τους.
Ακόμη και σε μας εδώ, για χάρη του θεού- ευρώ, οι προφητάνακτες που μας κυβερνούν στέλνουν τους υπάκουους σιδηρόφρακτους ιππότες τους για να εξοντώσουν και να θανατώσουν με τα γκλοπς γυναίκες. Γυναίκες που το αμάρτημά τους είναι ότι θέλουν να ζήσουν με αξιοπρέπεια καθαρίζοντας γραφεία.
Την ίδια στιγμή που αυτοί, καθαρίζουν τα γραφεία τους από κάθε ενοχοποιητικό στοιχείο.
Με εκτίμηση,
Αγγελική Π.