Του Αλέκου Ανδρικάκη
Οι θηριωδίες, οι μαζικές δολοφονίες, η καταστροφή χωριών στην Κρήτη, ως αντίποινα των γερμανικών αρχών κατοχής για την αντίσταση των Κρητικών, δεν είχαν τέλος. Ξεκίνησαν με την κατάληψη του νησιού και δεν σταμάτησαν παρά μόνο όταν οι δυνάμεις των Ναζί αποχώρησαν από την Κρήτη.
Δεν πέρασαν ούτε 24 ώρες από τη μαζική εκτέλεση 25 ανδρών στο μικρό χωριό Κοντομαρί των Χανίων, στις 2 Ιουνίου 1941, και οι Γερμανοί προχώρησαν σε νέα σφαγή, με ακόμη περισσότερα θύματα. Αυτή τη φορά επέλεξαν να εκτελέσουν 180 κατοίκους του χωριού Κάνδανος Χανίων.

Ήταν 3 Ιουνίου 1941 όταν οι δυνάμεις κατοχής δολοφόνησαν τους 180 άμαχους. Αλλά δεν σταμάτησαν εκεί. Θέλησαν να εξαφανίσουν κάθε στοιχείο που θύμιζε την Κάνδανο. Γι αυτό έκαψαν όλα τα σπίτια, ενώ έσφαξαν και όλα τα ζώα… Να μην υπάρχει τίποτε ζωντανό σ’ αυτή τη γη που αντιστάθηκε στη γερμανική εισβολή…

Για να θυμάται ο κόσμος τη νέα θηριωδία, τοποθέτησαν και 3 επιγραφές, με τις οποίες διακήρυσσαν, στα γερμανικά και τα ελληνικά, ότι εξαφάνισαν από προσώπου γης την Κάντανο και τους κατοίκους της επειδή αντιστάθηκαν στην κυριαρχία τους…
Δύο από αυτές εγκατέστησαν στις εισόδους του χωριού από τα Χανιά και την Παλαιόχωρα. Ενώ μια τρίτη τοποθέτησαν 2 χρόνια αργότερα. Αυτή ήταν μαρμάρινη.
Η πρώτη ανέφερε: “Δια την κτηνώδη δολοφονίαν Γερμανών αλεξιπτωτιστών, αλπινιστών και του Μηχανικού από άνδρας, γυναίκας και παιδιά και παπάδες μαζύ και διότι ετόλμησαν να αντισταθούν κατά του Μεγάλου Ράιχ κατεστράφη την 3-6-1941 η Κάνδανος εκ θεμελίων, διά να μην επαναοικοδομηθή πλέον ποτέ”
Η δεύτερη: “Ως αντίποινον των από οπλισμένων πολιτών ανδρών και γυναικών εκ των όπισθεν δολοφονηθέντων Γερμανών στρατιοτών κατεστράφη η Κάνδανος”
Η τρίτη, που τοποθετήθηκε αργότερα, ανέφερε: “Εδώ υπήρχε η Κάνδανος. Κατεστράφη προς εξιλασμόν της δολοφονίας 25 Γερμανών Στρατιωτικών”.
Η φωτογραφία που δημοσιεύουμε είναι από τα αρχεία του γερμανικού στρατού. Γερμανός στρατιώτης  φωτογραφίζεται μπροστά στην πινακίδα που είχε τοποθετηθεί στην είσοδο του χωριού από την Παλαιόχωρα. Φωτογράφος ήταν ο Χέρμαν Σέγκερς. Πιθανότατα το στιγμιότυπο ελήφθη αργότερα κι όχι τις ημέρες της μαζικής δολοφονίας, καθώς στα γερμανικά αρχεία αναφέρεται ως ημερομηνία της φωτογράφισης η περίοδος 1943-44. Πιθανώς η φωτογραφία αυτή έγινε την ημέρα που τοποθετήθηκε η τρίτη, μαρμάρινη, επιγραφή, το 1943.
Πηγή: http://www.cretalive.gr/history/view/edw-uphrche-h-kandanos/86079