29 Δεκεμβρίου 2013
Το όνομα του διάσημου σκηνοθέτη Βλαντίμιρ Νεμιρόβιτς-Ντάντσενκο
(1858-1943) αναφέρεται συνήθως μαζί με αυτό του Στανισλάβσκι, κάτι που
είναι φυσιολογικό. Οι δυο τους δημιούργησαν το Θέατρο Τέχνης της Μόσχας,
μαζί ανέβαζαν παραστάσεις, εργάζονταν ο ένας πλάι στον άλλο.
Όταν ήταν νέος έπαιζε σε ερασιτεχνικές παραστάσεις και οι ειδικοί του χώρου
προέβλεπαν γι’ αυτόν ένα σπουδαίο μέλλον. Το θέατρο όμως που έβλεπε στη Ρωσία
στα τέλη του 19ου αιώνα, δεν άρεσε στον Νεμιρόβιτς-Ντάντσενκο. Θεωρούσε ότι οι
σκηνοθέτες παρασύρονταν υπέρμετρα από το κλασσικό στοιχείο, ενώ θα έπρεπε να
ανεβάζουν πιο σύγχρονες παραστάσεις. Οι ηθοποιοί -κατά τη γνώμη του- έπαιζαν με
πολύ επιτηδευμένο ύφος και τους άρεσε γενικά να απαγγέλουν. Το ρεπερτόριο, ούτε
και αυτό ήταν το ιδανικό. Τα θέματα των έργων στερούνταν ενδιαφέροντος, οι
χαρακτήρες και οι διάλογοι έμοιαζαν συχνά προσποιητοί. Το ρωσικό θέατρο είναι
αποκομμένο από τη ζωή, έχει ανάγκη από επείγουσα μεταρρύθμιση, έλεγε ο
Νεμιρόβιτς-Ντάντσενκο. Επιζητούσε από το θέατρο απλότητα, ρεαλισμό και
προοδευτικές ιδέες.
Το Θέατρο Τέχνης της Μόσχας γρήγορα έγινε το διασημότερο της Ρωσίας. Ο Νεμιρόβιτς διεύθυνε το λογοτεχνικό μέρος του, αλλά σταδιακά έγινε και σκηνοθέτης. Από τους ηθοποιούς απαιτούσε να προσαρμόζονται βαθιά στο ρόλο, να μελετούν το περιβάλλον στο οποίο ζουν οι πρωταγωνιστές των έργων. Κάποτε μαζί με τον Στανισλάβσκι είχαν ανεβάσει το έργο του Γκόρκι «Στο βυθό» γύρω από τη ζωή των αστέγων. Η υπόθεση ήταν για εκείνο τον καιρό σκανδαλώδης. Φαινόταν σαν κακόγουστο αστείο ότι στο ναό της τέχνης θα απεικονιστούν τα καταλύματα για διανυκτέρευση και οι φτωχοί ενοικιαστές τους. Προκειμένου να επιτευχθεί η αληθοφάνεια, ο Νεμιρόβιτς πρότεινε σε όλο το θεατρικό θίασο να επισκεφθεί τα γνωστότατα ανάλογα καταλύματα στην περιοχή Χιτρόβκα της Μόσχας, η οποία ήταν άντρο των κακοποιών, κάτι σαν το Χάρλεμ της Νέας Υόρκης. Ξεναγός τους ήταν ο γνωστός δημοσιογράφος Γκιλιαρόβσκι. Τα όσα είδαν, προκάλεσαν τόση εντύπωση στους ηθοποιούς ώστε έπαιξαν εξαιρετικά και το κοινό τους αποθέωσε.
Στις παραστάσεις του Θεάτρου Τεχνών τα πάντα ήταν όπως στην πραγματική ζωή. Ο Νεμιρόβιτς με τον Στανισλάβσκι τηρούσαν σταθερά αυτή την αρχή. Ακόμη και τα ηχητικά εφέ ήταν αληθινά. Για παράδειγμα, σε μια από τις παραστάσεις του Τσέχοφ πίσω από τη σκηνή ούρλιαζε ένα πραγματικό σκυλί, κελαηδούσαν πουλιά και τριζόνια.
Ο Νεμιρόβιτς θεωρούσε ότι όχι μόνο η σκηνή, αλλά και τα παρασκήνια και όλοι γενικά οι χώροι του θεάτρου πρέπει να βρίσκονται σε αξιοπρεπή κατάσταση. Πολλοί όμως ηθοποιοί ήταν ακατάστατοι και ανυπάκουοι. Το συνεχές κάπνισμα, οι μεζέδες, τα σαλάμια, οι ρέγκες, το κουτσομπολιό, το πρόστυχο φλερτ, η συκοφαντία, τα ανέκδοτα, και φυσικά η βότκα, ήταν οι χειρότεροι εχθροί του Νεμιρόβιτς-Ντάντσενκο, με τους οποίους μαχόταν ανελέητα. Και στη ζωή, αλλά και στο θέατρο, εκτιμούσε την αλήθεια και την αξιοπιστία.
Στις παραστάσεις του Νεμιρόβιτς-Ντάντσενκο θεατές λιποθυμούσαν, αναγνώριζαν στους πρωταγωνιστές τον ίδιο τον εαυτό τους, τους συγγενείς, τους κοντινούς τους ανθρώπους. Τόσο ισχυρή ήταν η επίδραση και αληθοφάνεια. Πριν από τη δημιουργία του Θεάτρου Τεχνών τέτοιες παραστάσεις και ερμηνείες δεν υπήρχαν. Για αυτό και κέρδισε επάξια τον τίτλο του γνήσιου εκπροσώπου της μεγάλης θεατρικής τέχνης.
Σας άρεσε το άρθρο; Πληκτρολογήστε το σχόλιό σας κάτω από το κείμενο ή στη σελίδα μας στο Facebook!
Το σύγχρονο θέατρο
Τι ίδιες απόψεις είχε και ο Στανισλάβσκι. Μαθαίνοντας ο ένας για τον άλλο,
ο Στανισλάβσκι και ο Νεμιρόβιτς-Ντάντσενκο αποφάσισαν να συναντηθούν και να
συζητήσουν μαζί τη δημιουργία ενός νέου θεάτρου. Η ιστορική συνάντηση
πραγματοποιήθηκε στο εστιατόριο «Σλαβιάνσκι μπαζάρ» και κράτησε 18 ολόκληρες
ώρες. Έμοιαζε σαν ένα πολεμικό συμβούλιο πριν από την αποφασιστική μάχη. Οι
σερβιτόροι ήταν έτοιμοι να πέσουν κάτω από τη νύστα εξυπηρετώντας τους. Τελικά
συμφώνησαν για τη σύσταση ενός νέου θεάτρου, του Θεάτρου Τέχνης της Μόσχας. Σε
αυτό οι Νεμιρόβιτς και Στανισλάβσκι αποφάσισαν να παρουσιάζουν έργα μόνο
σύγχρονων συγγραφέων που είχαν αίσθηση των σοβαρών προβλημάτων, όπως για
παράδειγμα του Τσέχοφ και του Γκόρκι. Ενώ το παίξιμο των ηθοποιών θα έπρεπε όσο
γίνεται να προσεγγίζει την αληθινή ζωή.Το Θέατρο Τέχνης της Μόσχας γρήγορα έγινε το διασημότερο της Ρωσίας. Ο Νεμιρόβιτς διεύθυνε το λογοτεχνικό μέρος του, αλλά σταδιακά έγινε και σκηνοθέτης. Από τους ηθοποιούς απαιτούσε να προσαρμόζονται βαθιά στο ρόλο, να μελετούν το περιβάλλον στο οποίο ζουν οι πρωταγωνιστές των έργων. Κάποτε μαζί με τον Στανισλάβσκι είχαν ανεβάσει το έργο του Γκόρκι «Στο βυθό» γύρω από τη ζωή των αστέγων. Η υπόθεση ήταν για εκείνο τον καιρό σκανδαλώδης. Φαινόταν σαν κακόγουστο αστείο ότι στο ναό της τέχνης θα απεικονιστούν τα καταλύματα για διανυκτέρευση και οι φτωχοί ενοικιαστές τους. Προκειμένου να επιτευχθεί η αληθοφάνεια, ο Νεμιρόβιτς πρότεινε σε όλο το θεατρικό θίασο να επισκεφθεί τα γνωστότατα ανάλογα καταλύματα στην περιοχή Χιτρόβκα της Μόσχας, η οποία ήταν άντρο των κακοποιών, κάτι σαν το Χάρλεμ της Νέας Υόρκης. Ξεναγός τους ήταν ο γνωστός δημοσιογράφος Γκιλιαρόβσκι. Τα όσα είδαν, προκάλεσαν τόση εντύπωση στους ηθοποιούς ώστε έπαιξαν εξαιρετικά και το κοινό τους αποθέωσε.
Στις παραστάσεις του Θεάτρου Τεχνών τα πάντα ήταν όπως στην πραγματική ζωή. Ο Νεμιρόβιτς με τον Στανισλάβσκι τηρούσαν σταθερά αυτή την αρχή. Ακόμη και τα ηχητικά εφέ ήταν αληθινά. Για παράδειγμα, σε μια από τις παραστάσεις του Τσέχοφ πίσω από τη σκηνή ούρλιαζε ένα πραγματικό σκυλί, κελαηδούσαν πουλιά και τριζόνια.
“Δημιουργείς μόνο στη Ρωσία”
Μετά την επανάσταση το θέατρό τους έγινε το κύριο δραματικό θέατρο της
χώρας. Είναι γνωστό ότι έτρεφε ιδιαίτερη αγάπη σε αυτό ο Στάλιν που
επισκεπτόταν συχνά τις παραστάσεις του. Με απόφαση της κυβέρνησης, στον
Νεμιρόβιτς-Ντάντσενκο και τον Στανισλάβσκι ορίστηκαν συντάξεις εφ’ όρου ζωής,
ενώ τους δόθηκε το σπανιότατο για εκείνα τα χρόνια δικαίωμα να ταξιδεύουν στο
εξωτερικό. Εκμεταλλευόμενος το γεγονός αυτό, ο Νεμιρόβιτς έκλεισε συμβόλαιο με
το στούντιο του Χόλυγουντ United Artists. Συνέθετε σενάρια, οργάνωνε πρόβες. Κανένα όμως από τα σενάρια που
έκανε δεν μετουσιώθηκε σε έργο. Όταν γύρισε στη Μόσχα είχε πει: «Να
δημιουργήσεις μπορείς μόνο στη Ρωσία, να πουλάς πρέπει στην Αμερική, ενώ
διακοπές πρέπει να κάνεις στην Ευρώπη»...Ο Νεμιρόβιτς θεωρούσε ότι όχι μόνο η σκηνή, αλλά και τα παρασκήνια και όλοι γενικά οι χώροι του θεάτρου πρέπει να βρίσκονται σε αξιοπρεπή κατάσταση. Πολλοί όμως ηθοποιοί ήταν ακατάστατοι και ανυπάκουοι. Το συνεχές κάπνισμα, οι μεζέδες, τα σαλάμια, οι ρέγκες, το κουτσομπολιό, το πρόστυχο φλερτ, η συκοφαντία, τα ανέκδοτα, και φυσικά η βότκα, ήταν οι χειρότεροι εχθροί του Νεμιρόβιτς-Ντάντσενκο, με τους οποίους μαχόταν ανελέητα. Και στη ζωή, αλλά και στο θέατρο, εκτιμούσε την αλήθεια και την αξιοπιστία.
Στις παραστάσεις του Νεμιρόβιτς-Ντάντσενκο θεατές λιποθυμούσαν, αναγνώριζαν στους πρωταγωνιστές τον ίδιο τον εαυτό τους, τους συγγενείς, τους κοντινούς τους ανθρώπους. Τόσο ισχυρή ήταν η επίδραση και αληθοφάνεια. Πριν από τη δημιουργία του Θεάτρου Τεχνών τέτοιες παραστάσεις και ερμηνείες δεν υπήρχαν. Για αυτό και κέρδισε επάξια τον τίτλο του γνήσιου εκπροσώπου της μεγάλης θεατρικής τέχνης.
Σας άρεσε το άρθρο; Πληκτρολογήστε το σχόλιό σας κάτω από το κείμενο ή στη σελίδα μας στο Facebook!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου