Πολύς λόγος για την Αγιά Σοφιά πρόσφατα στην Τουρκία με μηνύματα και δυναμική που ξεπερνούν το εσωτερικό της γείτονος, επηρεάζοντας της ελληνο-τουρκικές σχέσεις αλλά και την πολιτιστική και γεωπολιτική εικόνα της Τουρκίας στην Δύση.
Πράγματι αυτό το αριστούργημα της βυζαντινής χριστιανικής αρχιτεκτονικής όσο μένει ακλόνητο στα θεμέλια του εδώ και 15 αιώνες υπερνικώντας τους σεισμούς στο πέρασμα του χρόνου και των πολιτισμών από το κατώφλι της, κλονίζει σήμερα το εσωτερικό της Τουρκίας και αποτελεί σημείο αναφοράς για τις επερχόμενες αλλαγές τόσο στην εσωτερική όσο και την εξωτερική πολιτική της γείτονος. Αυτές συνοψίζονται σε μία λέξη: επανισλαμοποίηση.
Διαρκώς η Τουρκία επανισλαμοποιείται με το κυβερνόν ισλαμικό κόμμα του Πρωθυπουργού Έρντοαν να καταφέρει το ένα μετά το άλλο καίρια πλήγματα στον μέχρι τώρα εκκοσμικευμένο χαρακτήρα της τουρκικής κοινωνίας. Αναμφισβήτητα το θέμα της Αγιάς Σοφιάς είναι εσωτερικό θέμα της Τουρκίας και αγγίζει την ίδια την τουρκική κοινωνία. Εν όψει του πολύπλευρων και πολυσήμαντων τουρκικών εκλογών του 2014 είναι εύλογο να αποτελεί σημείο αναφοράς και πολιτικών ζυμώσεων των πολιτικών αντιπάλων στην Τουρκία.
Οι διαρκείς νοσταλγικές δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων του κράτους και της θρησκείας για την επαναλειτουργία της Αγιάς Σοφιάς ως ισλαμικού τεμένους αλλά και οι μεθοδικές κινήσεις του τουρκικού κράτους να επαναλειτουργήσει ως ισλαμικά τεμένη άλλους χριστιανικούς ναούς και νυν μουσεία ή διατηρητέα κτήρια με το όνομα της Αγίας Σοφίας συνιστούν ένδειξη πρόθεσης άσκησης συστηματικής πολιτικής του τουρκικού κράτους σε αυτόν τον τομέα με απώτερο σκοπό την δημιουργία εκείνων των ψυχολογικών και επικοινωνιακών συνθηκών που θα οδηγήσουν στην επαναλειτουργία της Αγιάς Σοφιάς ως ισλαμικού τεμένους από μουσείο που είναι σήμερα από το 1934. Εάν κάτι τέτοιο θα υλοποιηθεί, είναι άλλο ζήτημα.
Ωστόσο ο Έρντοαν δεν περιορίζεται μόνο σε αυτή την διάσταση του ζητήματος αλλά επιχειρεί να στείλει το μήνυμα της πολιτικής αναγέννησης του Ισλάμ στα Βαλκάνια και τις όμορες περιοχές της Τουρκίας στο πλαίσιο της «σουλτανικής» (και όχι «φαραωνικής»!) κοσμοθεώρησής του, όπως υποδηλώνουν και τα γιγάντια κατασκευαστικά έργα που έχει ανακοινώσει και υλοποιούνται. Είναι εμφανές ότι το θέμα της Αγιάς Σοφιάς ως συμβόλου έχει την δική του υπεραξία για το Ισλάμ και αφού κάποιοι επιθυμούν να την μετατρέψουν από μουσείο σε τέμενος, τότε γιατί αυτό να μην γίνει και με τα σουλτανικά ανάκτορα του Τοπ Καπί τα οποία με την Αγιά Σοφιά αποτελούσαν το χωροταξικό δίπολο πολιτικής και θρησκείας των Οθωμανών, όπως και του Βυζαντίου νωρίτερα;
Παράλληλα οι ανωτέρω δράσεις αντανακλούν την επικράτηση του πολιτικού Ισλάμ στην γείτονα και μάλιστα με έναν τρόπο που δεν δικαιολογεί τον χαρακτηρισμό «μετριοπαθές» κατά τις μέχρι τώρα δυτικές αναλύσεις και εκτιμήσεις, οι οποίες αποδεικνύονται ανεκπλήρωτες προσδοκίες. Η μετατροπή ενός, αναγνωρισμένου επισήμως, μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς από μουσείο σε τέμενος δεν μπορεί να εκληφθεί παρά ως απομάκρυνση από το πολιτικό μέτρο και την πολιτιστική ισορροπία που συνιστά η έννοια του μουσείου μεταξύ του χριστιανικού και μουσουλμανικού παρελθόντος της Αγιάς Σοφιάς. Και η κατάλυση αυτού του μέτρου συνεπάγεται την δημιούργια αλυσιδωτών αντιδράσεων σε διεθνές επίπεδο πολιτιστικά και πολιτικά. Χωρίς να συνοπολογίζεται η μεταφυσική σημασία της Αγιάς Σοφιάς για Ανατολή και Δύση, η ιστορική και αρχιτεκτονική υπεραξία της για την παγκόσμια κληρονομιά και τον διάλογο των πολιτισμών πρέπει να γίνει σεβαστή από την Άγκυρα. Σε αντίθετη περίπτωση η κατάλυση του μέτρου με την μετατροπή της Αγιάς Σοφιάς σε τέμενος θα στείλει το λάθος μήνυμα για την διεθνή πολιτιστική συνεργασία και συνύπαρξη, αναθερμαίνοντας την διαχρονική σχέση Ανατολής και Δύσης και μετατρέποντάς την από συνύπαρξη σήμερα σε σύγκρουση αύριο…
Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου