Σημ.Αμετανόητου: Να δώσετε 11 ευρώ να το πάρετε.Απαραιτήτως…!!! Οπωσδήποτε…!!!
Επιμέλεια: Φίλιππος Δρακονταειδής. Εκδόσεις Κέδρος.
“Στο ημερολόγιο του στρατιώτη Χρήστου Καραγιάννη συνοψίζεται, εν μέρει, η εποποιία του σύγχρονου Ελληνισμού”
Του Ρήγα Καππάτου
Κάποιες φορές ένα έργο αξίας βρίσκεται θαμμένο μέσα στο χώμα ή, αν είναι βιβλίο, μέσα στη σκόνη, κάτω από βουνά άλλων βιβλίων τα οποία ψάχνουν μόνο ειδικοί για να βρουν κάποιο που αξίζει. Ετσι έγινε με το ημερoλόγιο του στρατιώτη Χρήστου Καραγιάννη από τη Λιβαδειά, κλάσης του 1915, ο οποίος πολέμησε στην πρώτη γραμμή των τριών σημαντικότερων ελληνικών πολέμων της εποχής: στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, στο εκστρατευτικό σώμα 23.351 στρατιωτών και βοηθητικού προσωπικού που εστάλησαν να καταστείλουν τη Ρωσική Επανάσταση και στην εκστρατεία της Μικράς Ασίας. Για τον εντοπισμό του ημερολογίου τού τυφεκιοφόρου Χρήστου Καραγιάννη και της ιστορικής του αξίας ανάμεσα σε σωρούς βιβλίων στοιβαγμένων στην τύχη χρειάστηκε το μάτι του συγγραφέα Φίλιππου Δρακονταειδή. Το πήρε από τον σωρό, το ξεσκόνισε, όπως ένα παλιό έπιπλο θαμμένο σε μια αποθήκη, το καθάρισε από τους περιττόλογους πλατειασμούς και άλλες γλωσσικές ατέλειες και από αυτό αναδύθηκε το μοναδικό γνωστό συμπαγές κείμενο αυτόπτου μαρτυρίας εκείνων των πολέμων.
Στο ημερολόγιο του στρατιώτη Χρήστου Καραγιάννη συνοψίζεται, εν μέρει, η εποποιία του σύγχρονου Ελληνισμού, όταν αυτός έβγαινε ακόμα από την τουρκική σκλαβιά και προσπαθούσε να οργανωθεί, να στεριώσει και να προκόψει ως ανεξάρτητο κράτος.
Ο Χρήστος Καραγιάννης άρχισε την πολεμική του θητεία το 1918 στη Μακεδονία, πολεμώντας στην πρώτη γραμμή τους Γερμανο-Βουλγάρους, δώθε και κείθε από τον Στρυμόνα, όταν ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος ενέταξε την Ελλάδα στη συμμαχία της Αντάντ (Αγγλίας, Γαλλίας, Ρωσίας) και έκανε επιστράτευση για να ενισχύσει τα στρατεύματά της.
Εκεί, στη Μακεδονία, άρχισε ο Καραγιάννης να γράφει το ημερολόγιό του. Καταγράφει τις μάχες όπως συνέβαιναν, πολλές φορές συνδέοντάς τες με τα γεγονότα που τις προκάλεσαν, αλλά και λεπτομέρειες οι οποίες ξεχώριζαν σε αυτές. Καταγράφει με μια φυσική ειλικρίνεια ώστε να δώσει αυτό που βιώνει, ενώ στις περιγραφές του, ρεαλιστικές και ήρεμες, εκδηλώνεται ένα πηγαίο συγγραφικό ταλέντο.
Μετά το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, το 1918, είχε ήδη φουντώσει άλλος πόλεμος, διαφορετικός, στις παγωμένες στέπες της τσαρικής Ρωσίας: η Ρωσική Επανάσταση. Κάποιοι, προφανώς αδιάφοροι ή και ανίδεοι για τις συνθήκες που τον προκάλεσαν, θέλησαν να διεθνοποιήσουν αυτόν τον πόλεμο, όπως καλή ώρα τον πόλεμο στην Κορέα τη δεκαετία του ’50. Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, είπε ότι «είναι καθήκον της να πολεμήσει όπου κριθεί αναγκαίον» (από τους Αγγλο-Γάλλους). Ετσι έγινε κι έστειλε το εκστρατευτικό σώμα 23.351 ανδρών υπό τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Νίδερ και με διοικητή τον Γεώργιο Κονδύλη στις παγωμένες στέπες της Ουκρανίας. Μαζί τους ήταν και ο Καραγιάννης, καταγράφοντας τις δραματικές, άνισες μάχες μέσα στα χιόνια. Εκεί, πεινασμένος, ψειριασμένος, χωρίς καν ένα πρωινό ρόφημα, σηκωνόταν (αν δεν είχε πολεμήσει και όλη τη νύχτα), πειθαρχημένος, μαζί με τους συναδέλφους του, έπαιρνε το μάλινχέρ του και πήγαινε να σκοτώσει ανθρώπους, οι οποίοι μάχονταν ενάντια στους συμπατριώτες-δυνάστες τους για να καλυτερέψουν την κατάστασή τους. Εντυπωσιακή είναι η εκτέλεση του κρυπτο-μπολσεβίκου μηχανοδηγού, δεμένου και αφημένου όλη τη νύχτα μέσα στο χιόνι. Το πρωί ο συνταγματάρχης Κονδύλης του φύτεψε μια σφαίρα έτσι κι αλλιώς.
Οταν φάνηκε ότι η αποστολή αυτή ήταν καταδικασμένη να έχει την τύχη της εισβολής του Ναπολέοντα έναν αιώνα πριν, οι στρατιώτες που επέζησαν οπισθοχώρησαν κι έφτασαν άρον άρον στην Οδησσό. Εκεί φορτώθηκαν σε πλοία και ο Καραγιάννης, αντί να πάει πίσω στο χωριό του, βρέθηκε στη Μικρά Ασία όπου η πατρίδα τον καλούσε ξανά.
Εκεί, η γνωστή αρχική αιτία αποστολής του στρατού για την προστασία του ελληνικού πληθυσμού εξελίχθηκε σε χίμαιρα επανασύστασης της Ελληνικής Αυτοκρατορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Και δεν άργησε να φανεί το λάθος του εγχειρήματος. Ο στρατός σχεδόν έφτασε ίσαμε την Αγκυρα και πολλοί πιστεύουν ακόμα, τώρα, ότι αν την έπαιρνε θα κέρδιζε τον πόλεμο. Αρκεί μια ματιά στον χάρτη για να δει κανείς πόσο απέχει το τέλος της Τουρκίας από αυτό το σημείο. Πώς δεν το είδαν;
Ο Καραγιάννης, μαχόμενος όταν το επέτρεπαν οι συνθήκες και ακολουθώντας τα καραβάνια ή μόνος, καταγράφει στο ημερολόγιό του σκηνές από τη δραματική υποχώρηση μετά την κατάρρευση του μετώπου. Ιδού μία:
«Την άλλη μέρα κιόλας πολλές οικογένειες έφταναν κοντά μας να προστατευτούν από τους Τούρκους. Μαζί τους έφεραν και τρεις Ελληνοπούλες, που οι Τούρκοι είχαν πάρει μαζί τους στα βουνά. Και αφού τις βαρέθηκαν, τους έβγαλαν τα μάτια και τους έκοψαν τα μαλλιά. Κρίμα, τρία όμορφα κορίτσια τυφλά [...] Και μια Ελληνοπούλα, όταν είδε πως οι βάρβαροι παραβίαζαν την εξώθυρα του σπιτιού της, έβαλε εναντίον τους με μάλινχερ, σκοτώνοντας επτά, ένα μπουλούκι. Τραυματίες των επιτεθέντων δεν βρέθηκαν». Να ακόμα μία:
«Μπροστά μου απλωνόταν ένας μικρός κάμπος βουλιαγμένος από ανθρώπους λογιών λογιών και από ζώα, αυτοκίνητα, κάρα και κανόνια. Και σαν να μην έφτανε η βροχή των οβίδων, ο ίδιος ο Θεός άρχισε να βρέχει αφιλότιμα. Και στις θεϊκές συνθήκες είχε παραδοθεί εκείνος ο κόσμος και μούλιαζε απελπισμένα κάτω από το μαύρο σύννεφο. Και όταν ο χτύπος της βροχής κοβόταν από το πέσιμο κάθε οβίδας, που, όταν ξερνούσε, έκανε ένα ανθρώπινο κύμα να οδύρεται. Στην πρώτη οβίδα, όσοι έτυχαν εκεί, πήραν σειρά για τον άλλο κόσμο ή πήραν παράταση, επειδή είχαν τραυματιστεί. Ολοι έτρεχαν σύσσωμοι προς την αντίθετη μεριά. Σαν όμως έφτασε η δεύτερη και τους έπεσε μπροστά, γύριζαν πάλι σύσσωμοι, πηγαίνοντας πάλι εκεί που είχαν φύγει».
Η περιγραφή του Καραγιάννη συλλαμβάνει ακόμα και την κίνηση της πολύμορφης μάζας στην απελπισμένη φυγή της για να σωθεί. Θα ήταν παράλειψη όμως αν εδώ δεν παρέθετα και ένα δείγμα από την αρχική γραφή του Καραγιάννη, όπου διατηρούνται το ύφος και η ορθογραφία του, ως δείγμα σύγκρισης με τη λογοτεχνική επεξεργασία του κειμένου από τον Φίλιππο Δρακονταειδή. «Τώρα που παρήλθαι ο χρόνος ευρίσκομαι άρωστος και με άνευ υλικής αξίας, ευρίσκομαι ως ναυαγός με μόνην την ανίκανη ζωήν μου στερούμενη τον πάντων». Ετσι γράφει ο άλλοτε ακατάβλητος από τις αντιξοότητες στρατιώτης περί το τέλος του βίου του. Μέσα από τις αφηγήσεις ανθρώπινης απελπισίας και πόνου, βγαίνει από μόνο του ένα εντονότατο αντιπολεμικό μήνυμα. Σε άλλες στιγμές, μαζί με την ανθρώπινη οδύνη, στη μέση της μάχης, φανερώνει το πρόσωπό της η ανθρώπινη αλληλεγγύη και η φιλευσπλαχνία. Αλλά και η προδοσία, στο πρόσωπο του Ελληνα συνταγματάρχη που αφόπλιζε τους στρατιώτες! Για να πουλήσει τα όπλα στους Τούρκους; Δεν αποσαφηνίζεται. Ο Καραγιάννης αρνήθηκε να αφήσει το δικό του, τον πλησίασε με την ξιφολόγχη έτοιμη και του είπε να μεριάσει για να διαβεί. Κι αυτός υπάκουσε. Ολες οι εκφάνσεις και τα συναισθήματα της ανθρώπινης συμπεριφοράς υπάρχουν στην καταγραφή αυτής της άτακτης υποχώρησης.
Αυτό ήταν το τραγικό καταστάλαγμα τριών πολέμων. Αρχισαν το 1918 και καταστάλαξαν στην απελπισμένη προσπάθεια επιβίβασης στα πλοία στη Σμύρνη, για να σωθούν όσοι μπόρεσαν, το 1922. Ενας μέσα σε αυτούς ήταν και ο στρατιώτης Χρήστος Καραγιάννης με το ημερολόγιό του. Σώθηκε συμπτωματικά, επειδή γνώριζε από όταν υπηρετούσε στη Σμύρνη ένα άνοιγμα στο συρματόπλεκτο περίφραγμα του λιμανιού. Από την κανονική είσοδο περίμεναν χιλιάδες άνθρωποι, οι οποίοι δεν θα επιβιβάζονταν ποτέ γιατί δεν χωρούσαν. Μπήκε από εκεί, σκαρφάλωσε σ’ ένα πλοίο που ήδη έλυνε κάβους, σώζοντας μαζί κι άλλον έναν συνάδελφό του.
Η εκπληκτική αυτή μαρτυρία, επεξεργασμένη από τον Φίλιππο Δρακονταειδή, συνοδεύεται από 168 καίριες υποσημειώσεις του, όπου εντοπίζονται και αποσαφηνίζονται όλα τα ονόματα, κυρίως στρατιωτικών, αλλά και τοπωνυμίων, χωριών, πόλεων και γεγονότων, τα οποία αναφέρονται στην αφήγηση. Αυτά που με τη σειρά τους, για να το πω έτσι, αποτελούν την ελληνική εποποιία εκείνων των χρόνων.
Διαβάστε αυτό το βιβλίο. Αξίζει!
Πηγή: http://www.efsyn.gr/?p=150249
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου