Η κρίση, ο Διαφωτισμός και η ανωριμότητα της Ελλάδος

Η κρίση, ο Διαφωτισμός και η ανωριμότητα της Ελλάδος

Αναρτήθηκε από τον/την olympiada στο Δεκεμβρίου 13, 2011

Ο Γάλλος πρόεδρος Ζισκάρ Ντ’Εσταίν είχε πει το 1970: «Δεν μπορούμε να κλείσουμε την πόρτα στον Πλάτωνα», για να καταδείξει έτσι τη σύνδεση της νέας Ελλάδας με την αρχαιότητα και την αναγκαιότητα εισόδου μας στην Ενωμένη Ευρώπη.
40 χρόνια μετά, η γαλλική εφημερίδα Le Monde κάνει μια ιστορική αναδρομή θέλοντας να καταλήξει αν η Ελλάδα είναι τελικά Ευρωπαϊκή χώρα ή όχι.

Δεν γνωρίζω σε τι τελικά κατέληξαν οι Γάλλοι. Εμείς πάντως οι Έλληνες γνωρίζαμε εδώ και πολύ καιρό ότι δεν είμαστε και τόσο Ευρωπαίοι…
Δεν είναι τυχαίο ότι στις μεταξύ μας συζητήσεις μιλούσαμε για την Ευρώπη λες και ήταν κάτι έξω από εμάς. Για παράδειγμα λέγαμε: «Τα Χριστούγεννα θα κάνουμε ένα ταξίδι στην Ευρώπη»… ή «ο γιός μου σπουδάζει στην Ευρώπη»….
Λες και η Ελλάδα δεν είναι Ευρώπη!
Και πραγματικά η Ελλάδα δεν είναι Ευρώπη με την έννοια ότι δεν έχει υιοθετήσει πλήρως την Ευρωπαϊκή κουλτούρα. Κι όταν λέμε Ευρωπαϊκή κουλτούρα δεν εννοούμε κάτι άλλο παρά τις ιδέες του Διαφωτισμού, οι οποίες ουδέποτε ρίζωσαν στη χώρα μας.
Υπάρχει ένα καταπληκτικό κείμενο του Καντ, ενός από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους που απαντάει στην ερώτηση «τι είναι διαφωτισμός» και το οποίο καθρεφτίζει με τον καλύτερο τρόπο την κατάσταση που επικρατεί στη χώρα μας σε διανοητικό επίπεδο. Το θυμήθηκα πρόσφατα συλλογιζόμενος τα πράγματα στη χώρα μας και παραθέτω μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα:

«Διαφωτισμός” λέει ο Καντ είναι « η έξοδος του ανθρώπου από την ανωριμότητά του, για την οποία ο ίδιος ευθύνεται. Ανωριμότητα είναι η αδυναμία να μεταχειρίζεσαι το νου σου χωρίς την καθοδήγηση ενός άλλου. Είμαστε υπεύθυνοι γι΄αυτή την ανωριμότητα, όταν η αιτία της βρίσκεται όχι στην ανεπάρκεια του νου, αλλά στην έλλειψη αποφασιστικότητας και θάρρους να τον μεταχειριζόμαστε χωρίς την καθοδήγηση ενός άλλου. Sapere aude. Έχε θάρρος να μεταχειρίζεσαι το δικό σου νου• τούτο είναι το έμβλημα του Διαφωτισμού»
Και συνεχίζει λίγο παρακάτω ο Κάντ:
«Είναι τόσο βολικό να είσαι ανώριμος! Αν έχω ένα βιβλίο να κατανοεί τον κόσμο για μένα, έναν πνευματικό για τη συνείδησή μου, έναν γιατρό για τη δίαιτά μου και ούτω καθεξής, δεν χρειάζεται να κάνω καμιά προσπάθεια. Δεν χρειάζεται να σκεφτώ, όσο μπορώ να πληρώνω…”
Και συνεχίζει:
“Αυτοί οι φύλακες που τόσο ευγενικά έχουν αναλάβει την επίβλεψή μας σύντομα θα καταλάβουν ότι το μεγαλύτερο μέρος των ανθρώπων θεωρεί το βήμα προς την ωριμότητα ως πολύ δύσκολο αλλά και επικίνδυνο…. και προσεκτικά θα προσπαθήσουν (οι φύλακες) να αποτρέψουν τα πειθήνια όντα από το να τολμήσουν να κάνουν το παραμικρό βήμα χωρίς τα νήματα που τους καθοδηγούν και στα οποία είναι δεμένα. Και μάλιστα θα τους δείξουν όλους τους κινδύνους που τους απειλούν αν προχωρήσουν χωρίς βοήθεια. Όμως ο κίνδυνος δεν είναι τόσο μεγάλος, γιατί σίγουρα μπορούν να μάθουν να περπατούν ύστερα από μερικά πεσίματα”.
…. “Τα δόγματα…… είναι η μπάλα και οι αλυσίδες της μόνιμης ανωριμότητάς τους.”
Σήμερα στην Ελλάδα βρισκόμαστε ακριβώς σε μια κατάσταση που συνειδητοποιούμε την βαθιά ανωριμότητα, με την οποία πορευτήκαμε στα σύγχρονα χρόνια.
Η ανωριμότητα αυτή εκφράζεται κατ’αρχήν από την προσπάθεια κάποιων – ακόμα κι αυτή τη στιγμή – να αποποιηθούν των ευθυνών τους. “Δεν φταίμε για τα ελλείμματα, δεν φταίμε για τα δάνεια, δεν φταίμε για τα χρέη, δεν φταίμε για το πελατειακό κράτος, για την κατάσταση της παιδείας” και ούτω καθεξής. Οι Έλληνες δεν φταίμε ποτέ και για τίποτα. Φυσικά. Θεωρούμε ότι δεν φταίμε γιατί όλα τα προηγούμενα χρόνια είχαμε αφήσει τις τύχες μας σε άλλους. Είχαμε παραχωρήσει την ευθύνη μας στο κόμμα, το κράτος, και γενικότερα σε οποιαδήποτε άλλη εξωτερική αρχή και θεωρήσαμε ότι αυτοί ήξεραν τί να κάνουν.
Όπως λέει όμως κι ο Κάντ, ήταν πολύ βολικό να αφήσουμε τις τύχες μας σε άλλους. Δεν χρειαζόταν ούτε σκέψη , ούτε κόπος, ούτε δουλειά. Από την παιδική ηλικία η υπερπροστατευτική ελληνική οικογένεια κάμπτει την ελευθερία των παιδιών και την αυτονομία τους. Μεγαλώνοντας είχαμε τον κομματάρχη για μικρο-ρουσφέτια, τον βουλευτή και το κόμμα για το διορισμό μας, το συνδικαλιστή για τις αυξήσεις, το κράτος για τις επιδοτήσεις.
Και ζούσαμε ωραία… χωρίς να κάνουμε τίποτα!
Αυτό ακριβώς πληρώνουμε σήμερα. Και γι’αυτό ευθυνόμαστε. Για την ανωριμότητά μας.
Στην Ελλάδα ποτέ δεν μάθαμε να σκεφτόμαστε ελεύθερα. Πάντα σκεφτόμαστε μέσα από τα παραμορφωτικά πρίσματα δογμάτων και ιδεοληψιών. Μιλάμε με κλισέ που δεν σημαίνουν τίποτα και δεν τολμάμε να συζητήσουμε από την αρχή τα θέματα μη τυχόν και θίξουμε τα “κεκτημένα”…. Ποιά κεκτημένα όμως; Είμαστε πλέον στο σημείο που τα χάνουμε όλα.
Τί σημαίνει για παράδειγμα “δωρεάν παιδεία” και για τί πράγμα ακριβώς φωνάζουν όσοι φωνάζουν όταν η παραπαιδεία και τα φροντιστήρια φορτώνουν δυσβάσταχτα τον οικογενειακό προϋπολογισμό.
Πώς γίνεται να έχουμε διπλάσιους εκπαιδευτικούς και να έχουμε το χειρότερο εκπαιδευτικό σύστημα; Παραπάνω δημοσίους υπαλλήλους και το χειρότερο δημόσιο τομέα;
Απ’όπου και να πιάσεις το σύστημα της Ελλάδας μπάζει. Ακόμα και στον ιδιωτικό τομέα πάσχουμε. Πουλάμε χύμα το λάδι στην Ιταλία και η Ιταλία το κάνει προϊόν πολυτελείας και το πουλάει σε τριπλάσιες τιμές. Το δικό μας λάδι. Γιατί δεν το κάνουμε εμείς;
Γιατί είμαστε ανώριμοι. γιατί μάθαμε σε κρατικοδίαιτες επιδοτήσεις. Μάθαμε να κάνουν άλλοι τη δουλειά που θα έπρεπε να κάνουμε εμείς.
Το στοίχημα της Ελλάδας από εδώ και πέρα είναι αν θα μπορέσει να ωριμάσει. Αν θα μπορέσει να σκεφτεί ελεύθερα, να χρησιμοποιήσει τις δικές της δυνάμεις και να σταθεί στα πόδια της. Δεν θα είναι εύκολο. Δεν γίνεται να ξεριζωθούν συνήθειες δεκαετιών μέσα σε λίγα χρόνια. Ούτε γίνεται να μπολιαστούμε από τη μία στιγμή στην άλλη με ιδέες που λείπουν από την κουλτούρα μας εδώ και εκατονταετίες. Όμως είμαστε στην “ευχάριστη” κατάσταση που το παλιό σύστημα κατέρρευσε και όπως θα έλεγε και ο Μάρξ ,παιδί του διαφωτισμού κι αυτός, δεν έχουμε να χάσουμε τίποτα άλλο από τις αλυσίδες μας.
—————–
Πηγή: opolitis.blogspot.com 
by Αντικλείδι , http://antikleidi.wordpress.com