«Είμαι ο Μορντεχάι Βανούνου»

«Είμαι ο Μορντεχάι Βανούνου»

Νοεμβρίου 16, 2011 — Λουκάς Δ. Συμπεράς

Πέρασε 18 χρόνια στις ισραηλινές φυλακές, 8 από τα οποία σε πλήρη απομόνωση! Το «έγκλημά» του ήταν ότι το 1986 αποκάλυψε στους Sunday Times το πυρηνικό πρόγραμμα του Ισραήλ. Λίγες ημέρες αργότερα, απήχθη στη Ρώμη από πράκτορες της Μοσάντ και μεταφέρθηκε κρυφά στο Ισραήλ. Το καλοκαίρι του 1976 είδε μια αγγελία που έμελλε να σημαδέψει τη ζωή του:

Ζητούσε εκπαιδευόμενους τεχνικούς για την Ντιμόνα, μια υποτιθέμενη ερευνητική μονάδα στην έρημο Νεγκέβ – που δεν ήταν παρά το άκρως απόρρητο πυρηνικό κέντρο της χώρας. Ο Βανούνου έγινε δεκτός και στάλθηκε για εντατικά μαθήματα σε φυσική, χημεία, μαθηματικά και αγγλικά. Το Φεβρουάριο του 1977 τοποθετήθηκε στο Machon 2, ένα κτίριο με ψεύτικες πόρτες και τοίχους, και 6 μυστικά επίπεδα παραγωγής κάτω από τη γη. «Η δουλειά μου ήταν στο κέντρο ελέγχου, εκεί όπου γινόταν η παραγωγή του πλουτωνίου και των υπολοίπων υλικών που απαιτούνται για την κατασκευή μιας ατομικής βόμβας».

Σταδιακά άρχισε να αποκτάει ενδιαφέροντα εκτός της άκρως απόρρητης δουλειάς του. Το 1979 ξεκίνησε να σπουδάζει φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Μπεν Γκουριόν και να ασχολείται όλο και περισσότερο με πολιτικά ζητήματα. «Μελετούσα Πλάτωνα, Σωκράτη, και όλους μοντέρνους φιλοσόφους», θυμάται σήμερα. «Άρχισα επίσης να ενδιαφέρομαι για το χριστιανισμό και να απορρίπτω τον ιουδαϊσμό και σε πολιτικό επίπεδο. Εφόσον οι Εβραίοι επέστρεφαν στα παλαιστινιακά εδάφη εν ονόματι της Βίβλου, εγώ τα απέρριψα όλα». Όπως τονίζει ουδέποτε προσπάθησε να κρύψει τις νέες του πεποιθήσεις και τη συμπαράστασή του προς τον παλαιστινιακό λαό: «Στο Πανεπιστήμιο μιλούσα ανοιχτά, συμμετείχα σε πολιτιστικές εκδηλώσεις των Παλαιστινίων και κατέβαινα μαζί τους σε διαδηλώσεις. Η Σαμπάκ, η ισραηλινή υπηρεσία εσωτερικής ασφάλειας, με κάλεσε τρεις φορές και με ανέκρινε. Ήξεραν τα πάντα». Έχοντας αποτύχει να διαγνώσουν εγκαίρως τον κίνδυνο, οι ιθύνοντες προσπάθησαν, έστω και αργά, να τον απομακρύνουν, διαμαρτυρήθηκε όμως έντονα και υπαναχώρησαν.

«Εγώ είχα ήδη αποφασίσει ότι ήθελα να φύγω από τη χώρα. Όσοι ήμασταν υπέρ των Παλαιστινίων είχαμε καταλήξει ότι μέσα από το Ισραήλ δεν μπορούσαμε να προσφέρουμε τίποτα τον αγώνα, ότι εκεί δεν υπήρχε μέλλον». Η συνέχεια θα μπορούσε να έχει γραφτεί ως σενάριο κατασκοπικής ταινίας. «Δύο-τρεις μήνες πριν φύγω από τη δουλειά, κατάφερα να πάρω μέσα μια φωτογραφική μηχανή και τράβηξα 2 φιλμ, 60 φωτογραφίες, όχι μόνο από το σημείο στο οποίο δούλευα, αλλά από ολόκληρο το κτίριο, την ταράτσα, ακόμα και ένα μοντέλο ατομικής βόμβας. Ήθελα να πάρω μαζί μου αποδείξεις για το τι γινόταν».

Ήθελε να εκθέσει τις φωτογραφίες όταν θα έβγαινε από τη χώρα, αλλά δεν ήταν σίγουρος αν θα τα κατάφερνε. Είχε στο μεταξύ βαφτιστεί χριστιανός. Οι SundayTimes στο Λονδίνο διέγνωσαν στην ιστορία ένα ενδιαφέρον, είχαν όμως πολλές αμφιβολίες. «Αν είχαν βγάλει αμέσως, η Μοσάντ δεν θα με είχε απαγάγει», υποστηρίζει σήμερα. «Είχαν περάσει 3 εβδομάδες χωρίς να το δημοσιεύσουν και αποφάσισα να φύγω από το Λονδίνο. Ήξερα ότι η Μοσάντ είχε μάθει τα πάντα και με κυνηγούσε. Μια Αμερικανίδα που γνώρισα μου είπε να πάμε για λίγες μέρες στη Ρώμη». Η Μοσάντ τον είχε όντως εντοπίσει και προσπαθούσε να τον απομακρύνει από τη βρετανική επικράτεια, καθώς οποιαδήποτε επέμβαση σε βρετανικό έδαφος θα διατάρασσε την αγγλο-ισραηλινή φιλία. Τα κατάφερε όμως η Αμερικανίδα. «Στις 30 Σεπτεμβρίου φύγαμε αεροπορικώς για τη Ρώμη.

Με το που φτάσαμε στο διαμέρισμα, μου επιτέθηκαν, με έδεσαν και με νάρκωσαν. Έμεινα αλυσοδεμένος 7 μέρες, μέχρι που φτάσαμε στο Ισραήλ. Τους ρώτησα ποιοι είναι και μου απάντησαν ότι ήταν με τους Άγγλους, τους Γάλλους και το Ισραήλ».

Την Κυριακή, 5 Οκτωβρίου 1986, οι «SundayTimes» κυκλοφόρησαν με πρωτοσέλιδο: «Αποκάλυψη – τα μυστικά του ισραηλινού οπλοστασίου του Ισραήλ. Ο ατομικός τεχνικός Μ. Βανούνου αποκαλύπτει τη μυστική παραγωγή όπλων» χαρακτηρίζοντας το Ισραήλ ως την 6η κατά σειρά ατομική δύναμη μετά την Αμερική, τη Σοβιετική Ένωση, τη Βρετανία, τη Γαλλία και την Κίνα. Την επόμενη Κυριακή ο πρωτοσέλιδος τίτλος μιλούσε για την εξαφάνιση του Βανούνου, τα ίχνη του οποίου είχαν χαθεί από το Λονδίνο. Εκείνος όμως βρισκόταν στο Ισραήλ και ανακρινόταν. « Ήταν ήπιοι μαζί μου. Η εφημερίδα είχε κυκλοφορήσει, οπότε ήξεραν τα πάντα. Η Μοσάντ μόνο ήθελε να αποδείξει ότι ήμουν κατάσκοπος των κομμουνιστών, όμως η Σαμπάκ ήξερε πως δεν είμαι. Με είχαν σε ένα μικρό σκοτεινό κελί, με ένα στρώμα στο πάτωμα. Επί 7 εβδομάδες δεν μου επέτρεπαν να βγω, να δω ή να μιλήσω με κανέναν». Ο κόσμος έμαθε ότι βρισκόταν στο Ισραήλ τον Νοέμβριο. Κανείς δεν ήξερε ότι είχε φύγει για τη Ρώμη και διέδιδαν ότι είχε γυρίσει μόνος του στο Ισραήλ. «Η δίκη έγινε κεκλεισμένων των θυρών, χωρίς κοινό ή φωτογράφους. Ο δικαστής όπως και όλος ο λαός είχε υποστεί πλύση εγκεφάλου από τα μέσα ενημέρωσης και ήταν προκατειλημμένος. Δεν υπήρχε ελπίδα. Ο εισαγγελέας ζήτησε τη μέγιστη ποινή, 20 χρόνια αφού δεν ήμουν κατάσκοπος. Επειδή με είχαν απαγάγει, μου χρέωσαν τελικά 18». Τα 3 πρώτα χρόνια το κελί του ήταν φωτισμένο μέρα και νύχτα. Για άλλα οκτώμισι παρέμεινε σε πλήρη απομόνωση. Από εκεί και μετά του επιτρεπόταν να βγαίνει σε ένα προαύλιο με άλλους κατάδικους. «Η ζωή στη φυλακή ήταν πολύ δύσκολη», αφηγείται. «Επειδή από την αρχή είχα διακηρύξει την πίστη μου, είχα πει τη γνώμη μου ανοιχτά και δεν φοβόμουν, προσπαθούσαν να με σπάσουν κάνοντάς μου ψυχολογικό πόλεμο».

Σε πείσμα όλων, προσπάθησε να αντέξει:

«Περίμεναν να γίνω επιθετικός, να αρχίσω να μιλάω άσχημα, ακόμα και να ασκήσω βία. Εγώ όμως αποφάσισα ότι μπορώ να τους νικήσω. Αν ήθελαν ψυχολογικό πόλεμο, ήταν το μυαλό μου ενάντια στο δικό τους». Η αλλαγή της πίστης του είχε δυσαρεστήσει την οικογένειά του, ώστε τα περισσότερα μέλη τη σταμάτησαν να τον επισκέπτονται από νωρίς. Δεχόταν όμως χιλιάδες επιστολές, βιβλία και δώρα από πολλούς υποστηρικτές του από όλο τον κόσμο οι οποίοι προσπαθούσαν να τον υποστηρίξουν. Βεβαίως όλα τα γράμματά του τα έπαιρνε ανοιγμένα και καθυστερημένα, καθώς περνούσαν πάντα από λογοκρισία. Οι ώρες του περνούσαν κατεξοχήν με διάβασμα και μουσική, ιδιαίτερα όπερα. Παρά τις επανειλημμένες προσφυγές του, ούτε μία μέρα από την ποινή του δεν του χαρίστηκε.

Λίγα λεπτά μετά την έξοδό του από τη φυλακή δήλωσε «περήφανος και ευτυχής» που αποκάλυψε τα πυρηνικά μυστικά του Ισραήλ, είπε ότι δεν έχει άλλα μυστικά να αποκαλύψει, ενώ διαβεβαίωσε πως το ισραηλινό κράτος «δεν έχει ανάγκη από πυρηνικά όπλα».