Του Παντελή Σαββίδη
Την ώρα που δημοσιευόταν η ανακοίνωση που εξέδωσαν διακεκριμένοι βυζαντινολόγοι, οθωμανολόγοι και ακαδημαϊκοί της Τέχνης από όλον τον κόσμο με την οποία ζητούσαν να μην καταλήξει, η Αγία Σοφία, εργαλείο σε παιχνίδια εξωτερικής πολιτικής, ήρθε και η είδηση της αναβολής της απόφασης του Ανωτάτου Τουρκικού Δικαστηρίου. Η απόφαση θα εκδοθεί μετά 15 ημέρες.
Στην Τουρκία ο μόνος νόμος που έχει σοβαρή ισχύ είναι η επιθυμία του Ερντογάν. Η υπόθεση της Αγίας Σοφίας θα εξελιχθεί, αναλόγως, των επιθυμιών του Ερντογάν. Και ο τούρκος πρόεδρος έχει λόγους και να θέλει και να μην θέλει η Αγία Σοφία να μετατραπεί σε τζαμί.
Δεν θέλει γιατί ως μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς βρίσκει χρήματα για την φροντίδα του, το επισκέπτονται από όλον τον κόσμο και έχει έσοδα, δίνει μια εικόνα ανεκτικότητας, πολυθρησκευτικότητας και πολυπολιτισμού και έχει, πάντα, κάτι να ανακινεί και να εκβιάζει. Αν το μετατρέψει σε τζαμί ο εκβιασμός, τουλάχιστον, με την Αγία Σοφία θα εκλείψει.
Έχει, όμως, και λόγους να θέλει τη μετατροπή της σε τζαμί.
Ο Ερντογάν δεν τα πάει καλά στο εσωτερικό. Αρχίζει και χάνει σε επιρροή στις μάζες. Η οικονομία εξασθενεί, παρά την αναζήτηση, με εκβιαστικό τρόπο, ρευστότητας στο Κατάρ και στη Λιβύη. Χρειάζεται κάτι εντυπωσιακό για να αναστρέψει το κλίμα. Ούτε στη Συρία, ούτε στη Λιβύη μπορεί να το πετύχει. Πολύ περισσότερο τα πράγματα είναι δύσκολα με την Ελλάδα. Δεν θα τολμήσει να κλιμακώσει στρατιωτικά. Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί (αν και μερικώς λειτουργεί ως τέτοιο) θα έδινε τον ενθουσιασμό στις λαϊκές μάζες που χρειάζεται ο Ερντογάν. Αλλά θα έστελνε και ένα μήνυμα στους μουσουλμάνους όλου του κόσμου την ηγεσία των οποίων διεκδικεί ο τούρκος πρόεδρος.
Και αν αυτό γινόταν ανήμερα της επετείου της απόπειρας του, ας πούμε, πραξικοπήματος (15 Ιουλίου), τότε ο συμβολισμός θα ήταν ακόμη ισχυρότερος.
Για την ιστορία, η Αγιά Σοφιά υπήρξε από τη στιγμή της δημιουργίας της (537) ως το Σχίσμα (1054) χριστιανικός καθεδρικός ναός. Μετά το Σχίσμα, ως το 1453, λειτούργησε ως ορθόδοξος χριστιανικός ναός. Από το 1453 ως το 1934 υπήρξε τόπος προσευχής των Σουλτάνων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και των Πρωθυπουργών της Τουρκίας. Και το 1934 ο Κεμάλ Ατατούρκ την μετέτρεψε σε μουσείο. Πέρασε στην αρμοδιότητα της κυβέρνησης. Το υπουργικό συμβούλιο αποφάσισε να μεταφέρει το μνημείο από τη Γενική Διεύθυνση Βακουφίων στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Παιδείας. Αυτήν τη μεταφορά αμφισβητεί ο Ερντογάν και θα κρίνει το δικαστήριο με το αιτιολογικό ότι τα βακούφια παραμένουν ως τέτοια για πάντα. (Υποτίθεται, όμως, ότι σύμφωνα με τις επιταγές του Προφήτη, έπρεπε να υπάρξει σεβασμός των χριστιανικών μνημείων. Δεν υπήρξε, ούτε υπάρχει και σήμερα. Και το θέμα δεν αφορά, μόνο, την Αγιά Σοφιά).
Η Αγιά Σοφιά έχει χαρακτηριστεί από την Unesco μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς και δεν είναι τόσο εύκολο στον Ερντογάν να προχωρήσει στον αποχαρακτηρισμό του. Έχουν διατεθεί πολλά χρήματα για να λειτουργήσει ως μνημείο και υπάρχουν, προφανώς, διεθνείς δεσμεύσεις.
Ως κλασικό μνημείο η Αγιά Σοφιά ξεπερνά την εποχή της, τις λαϊκές εντυπώσεις, κυβερνήσεις και καθεστώτα.
Ορθώς ο Πατριάρχης το χαρακτήρισε μνημείο στο οποίο συγκλίνει η Ανατολή με τη Δύση και αναφορά ειρηνικής συνύπαρξης.
Προειδοποίησε και για κάτι άλλο ο Πατριάρχης. Ότι θα δημιουργηθούν δυσμενείς εντυπώσεις και αντιδράσεις διεθνώς κατά των μουσουλμάνων.
Η Δύση αποφεύγει να οξύνει τις σχέσεις με τους μουσουλμάνους και καλά κάνει. Ο φανατισμός τους δεν αντιμετωπίζεται. Αλλά τα αισθήματα σε λαϊκό επίπεδο δεν μπορεί να ελεγχθούν.
Για ορισμένους, αλλά όχι για όλους, παράδοξη θεωρείται και η στάση της Ρωσίας η οποία υποβλέπει το Οικουμενικό Πατριαρχείο και ό,τι έχει να κάνει με αυτό. Η Ρωσική πολιτική είναι πολύ προσεκτική απέναντι στην Τουρκία λόγω της συνεργασίας Μόσχας και Άγκυρας. Αλλά η συνεργασία αυτή δείχνει τα όριά της. Ήδη, ακόμη και η Μόσχα αντέδρασε στη βούληση του Ερντογάν. Προσεκτικά και εξισορροπιστικά αλλά αντέδρασε.
Ο Ερντογάν δεν πρόκειται να επηρεαστεί από δυτικές ή ρωσικές συστάσεις για την Αγία Σοφία. Θα μετρήσει τα υπέρ και τα κατά που αναφέρθηκαν στην αρχή του κειμένου.
Μάλλον έχει φθάσει στην κορυφή των δυνατοτήτων και των δικών του και της χώρας του
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου