“Βασίζεται σε απροκάλυπτη προπαγανδα της Βέρμαχτ”: Διάσημος Γερμανός ιστορικός κατακεραυνώνει τον Χάινς Ρίχτερ για το βιβλίο του για τη Μάχη της Κρήτης

Του Γιώργου Σαχίνη
Την Τετάρτη 10 Φεβρουαρίου στο Ρέθυμνο, αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον η απόφαση του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου, για την υπόθεση του Γερμανού Ιστορικού Χάινς Ρίχτερ.
Αν και οι περισσότεροι, μετά την αγόρευση του εισαγγελέα της έδρας, των συνηγόρων υπεράσπισης και του κλίματος που δημιούργησε η αποβολή των αιτούντων παράσταση πολιτικής αγωγής, θεωρούν ως δεδομένη και επιβεβλημένη την αθώωση του Γερμανού ιστορικού, το σκεπτικό της απόφασης, είναι αυτό που επικεντρώνει το ενδιαφέρον όλων των πλευρών. Ανεξάρτητα δηλαδή από το τυπικό της παραπομπής σε δίκη με βάσει τον νέο αντιρατσιστικό νόμο, το σκεπτικό της απόφασης που πιθανολογείται ήδη ως αθωωτική, έχει την δική του αξία.

"Sponsored links"

Κυρίως, πέρα από το αν ορθώς ή όχι βρέθηκε ως κατηγορούμενος σε δίκη ένας ιστορικός για τις απόψεις που εξέφρασε σε ένα βιβλίο του, για την “Μάχη της Κρήτης», αν το σκεπτικό της απόφασης θα εκτείνεται σε θέματα που οδήγησαν και με τον τρόπο που οδήγησαν ένα πανεπιστημιακό ίδρυμα της Κρήτης, να τον αναγορεύσει σε επίτιμο διδάκτορα του, χωρίς η πλειοψηφία του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών που πήρε την σχετική απόφαση, να έχει καν διαβάσει το επίμαχο βιβλίο, όπως φάνηκε στην ακροαματική διαδικασία.
Παρότι Έλληνες διανοούμενοι έσπευσαν με επικεφαλής τον Πρόεδρο της Εθνικής Επιτροπής Διαλόγου για την Παιδεία τον κ. Λιάκο, να υπερασπιστούν στη δικαστική αίθουσα του Ρεθύμνου, όχι απλά το δικαίωμα του κ. Ρίχτερ να υποστηρίζει ότι θέλει στα βιβλία του, αλλά ακόμη και το εγχείρημα της αναθεώρησης της Ιστορίας. Παρόλο που Ιστορικοί όπως ο Γιώργος Μαργαρίτης αντίθετα υποστήριξαν , ότι ο Χ. Ρίχτερ, δεν αναθεωρεί απλά, αλλά κάνει ευθέως προπαγάνδα επιχειρημάτων αιτιολόγησης εγκλημάτων των Γερμανικών Στρατευμάτων Κατοχής, εντούτοις η υπόθεση αποκτά εξαιρετικό ενδιαφέρον πλέον και για την επιστημονική κοινότητα της Γερμανίας και μάλιστα σε βαθμό που η αντίστοιχη «διανόηση» στην Ελλάδα θα έπρεπε να «κοκκινίζει» .
Διότι ενώ επί 6 χρόνια σιωπά στα όσα υφίσταται ο ελληνικός λαός, στην άνοδο ακραίων καταστάσεων στη χώρα με αιματηρές καταλήξεις, στη περίπτωση Ρίχτερ έσπευσαν ασθμαίνοντας κυριολεκτικά, να τον υπερασπιστούν, μία σειρά ανθρώπων της διανόησης, χωρίς πολλοί εξ αυτών να έχουν διαβάσει καν το επίμαχο βιβλίο του για την Κρήτη.

Καταπέλτης Γερμανός Ιστορικός

Όπως αποκαλύπτει σήμερα το neakriti.gr, την ίδια ακριβώς στιγμή, στη Γερμανία, ένας από τους κορυφαίους Γερμανούς Ιστορικούς, με απόλυτη εξιδείκευση σε θέματα Γερμανών εγκληματιών πολέμου και της απόδοσης των γερμανικών αποζημιώσεων στα θύματα της Βέρμαχτ στην Ελλάδα, ο Ραλφ Κλάιν, με άρθρο του Περιοδικό της Ιστορικής Επιστήμης στη Γερμανία (το οποίο αναδημοσιεύεται, με πρώτη δημοσίευση το 2012 στη Γερμανία, άρα είναι γνωστά ήδη εκεί 4 χρόνια πίσω, αλλά κανείς στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, προ της αναγόρευσης Ρίχτερ, δεν μπήκε στο κόπο καν να δει τι λένε οι Γερμανοί έστω Ιστορικοί συνάδελφοι τους για τον συμπατριώτη τους και το βιβλίο του), όχι απλά αποδομεί τους επίμαχους ισχυρισμούς Ρίχτερ στο βιβλίο του για την Μάχη της Κρήτης, αλλά όπως αναφέρει: «Ο Ρίχτερ εν μέρει βασίζεται σε απροκάλυπτη προπαγάνδα της Βέρμαχτ με τελείως άκριτο τρόπο».
Μάλιστα ο εν λόγω Γερμανός Ιστορικός, εκ των άλλων στηλιτεύει το γεγονός ότι ο Ρίχτερ στο βιβλίο του, τελειώνει με την ιστορικοπολιτική αξίωση να αναγνωριστούν οι πρώην «νεαροί αλεξιπτωτιστές» ως «θύματα μιας εκπαίδευσης, η οποία αποσκοπούσε στην υπακοή και εμπόδιζε κάθε είδους κριτική ικανότητα», αφού επρόκειτο για «ενθουσιώδεις νέους και εφήβους με αίσθημα ανωτερότητας, των οποίων ο ιδεαλισμός έγινε προϊόν αποτρόπαιης εκμετάλλευσης». (Σελ. 291).
Αυτό είναι, λέει στο άρθρο του ο Ράλφ Κλάιν, «το απολογητικό ύφος των βετεράνων και ο Ρίχτερ υιοθετώντας το συντάσσεται με τη θεώρηση, που καθιστά τους Γερμανούς στρατιώτες θύματα μιας αποτρόπαιης ηγεσίας. Για τον άμαχο κρητικό πληθυσμό δε χαλάλισε ούτε μια λέξη εκτός από τον αριθμό των νεκρών και τον ισχυρισμό πως έχουν διαπράξει έγκλημα πολέμου εις βάρος των νεαρών ιδεαλιστών, που αποτέλεσαν προϊόντα εκμετάλλευσης».

Αποκάλυψη: «Γέφυρα της Κρήτης», το Μνημείο τιμής των Γερμανών Αλεξιπτωτιστών

Μάλιστα, στο ίδιο άρθρο του ο Ράλφ Κλαίν φέρνει στην επιφάνεια και που δεν είναι και τόσο γνωστό στο ευρύ κοινό, για τους Γερμανούς Αλεξιπτωτιστές που υπήρξαν επίλεκτο τμήμα της Βέρμαχτ και της πολεμικής μηχανής του Χίτλερ και στους οποίους τόσο «ευγενή ελατήρια» απέδωσε στο επίμαχο βιβλίο του ο Χάινς Ρίχτερ. Ότι δηλαδή στο Μπαντ Ράιχενχαλ, όπου ήταν εγκατεστημένοι οι συμμετέχοντες αλπινιστές καταδρομείς στη απόβαση στη Κρήτη, εγκαινιάστηκε το 1969 η λεγόμενη «Γέφυρα της Κρήτης», στην οποία πραγματοποιούν τις ετήσιες εορταστικές εκδηλώσεις μνήμης οι σύνδεσμοι βετεράνων και ο Ομοσπονδιακός Στρατός. Το αντικείμενο της μελέτης του Ρίχτερ επομένως δεν είναι μόνο ιστορικά ενδιαφέρον, αλλά παίζει κι έναν ακόμα επίκαιρο ρόλο στη γερμανική πολιτική μνήμης και τον παραδοσιακό χαρακτήρα του Ομοσπονδιακού Στρατού.

"Sponsored links"

Γερμανοί Ιστορικοί κατά των Εγκλημάτων στην Ελλάδα

Ο Ράλφ Κλάιν, δεν είναι ένα τυχαίο πρόσωπο στο χώρο της Ιστορικής Επιστήμης στη Γερμανία, ενώ η ομάδα στην οποία μετέχει μαζί με άλλους Γερμανούς Ιστορικούς με επικεφαλής – συντονιστή τον διάσημο ιστορικό Dr Stephan Stracke, που φέρει τον τίτλο «Angreifbare Traditionspflege» Η ομάδα αυτή έχει γίνει γνωστή κυρίως για τις επιτυχημένες κινητοποιήσεις της ενάντια στη συνάθροιση του αίσχους των βετεράνων της 1ης Ορεινής Μεραρχίας Καταδρομών (της αποκαλούμενης και ως «το αιματοβαμμένο Εντελβάις»), οι οποίοι κάθε χρόνο συγκεντρώνονται στο Μίτενβαλντ της ορεινής Βαυαρίας ανήμερα της Πεντηκοστής. Για πρώτη φορά το 2003, η εν λόγω αντιφασιστική ομάδα («Angreifbare Traditionspflege») με την κινητοποίηση εκατοντάδων Γερμανών δημοκρατών (νομικών, ιστορικών, ακαδημαϊκών κτλ.) χάλασε τη φιέστα των βετεράνων της διαβόητης 1ης Ορεινής Μεραρχίας Καταδρομών στο Μίτενβαλντ της Βαυαρίας, εκθέτοντας ανεπανόρθωτα τη γερμανική κυβέρνηση, που όχι μόνο δεν έχει απαγορέψει (ακόμη και σήμερα!) τη συνάθροιση του αίσχους αλλά, αντίθετα, επιτρέπει την παρουσία των επίσημων στρατιωτικών αρχών στη γιορτή των σφαγέων!
Στην εν λόγω κινητοποίηση, τον Ιούνιο του 2003, συμμετείχαν Γερμανοί δημοκράτες (Cristophe Schminck – Gustavus, Martin Klingner, Lars Reissmann, Gabbie Heineke Stephan Stracke και πολλοί ακόμη), θύματα της ναζιστικής θηριωδίας από την Ιταλία και από την Ελλάδα, μεταξύ των οποίων ο Αργύρης Σφουντούρης (ο ηρωικός επιζήσας του Ολοκαυτώματος του Διστόμου), η Χριστίνα Δήμου (επιζήσασα του Ολοκαυτώματος του Κομμένου) και ο Αριστομένης Συγγελάκης (μέλος οικογένειας θυμάτων στο Ολοκαύτωμα της Βιάννου και εκπρόσωπος, τότε, της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ενώσεων Θυμάτων Ναζιστικής Κατοχής).
Έκτοτε η συγκεκριμένη ομάδα έχει επισκεφθεί επανειλημμένα την Ελλάδα (τη Βιάννο ήδη από το 2003, το Δίστομο, την Αθήνα κ.α.) στηρίζοντας ενεργά τον αγώνα για «Δικαιοσύνη και Αποζημίωση!».
Ολόκληρο το άρθρο – φωτιά του Γερμανού Ιστορικού, για τον Ρίχτερ
Το neakriti.gr παρουσιάζει σε αυτούσια μετάφραση από τα Γερμανικά, ολόκληρο το άρθρο του Γερμανού Ιστορικού Ραλφ Κλάιν, έτσι όπως δημοσιεύτηκε στο «Περιοδικό της Ιστορικής Επιστήμης 60 (2012) 3, σελ. 285-286 » και πριν μία εβδομάδα αναδημοσιεύτηκε και πάλι στη Γερμανία. Παράλληλα παραθέτουμε και το σχετικό άρθρο στα Γερμανικά, για του λόγου το αληθές:
«Ρίχτερ, Χάινς Α.: Επιχείρηση Ερμής. Η κατάκτηση της νήσου Κρήτης το Μάιο του 1941 (Πηλέας. Μελέτες για την αρχαιολογία και την ιστορία της Ελλάδας και της Κύπρου, δημοσιεύτηκε από τους Ράινχαρντ Στούπεριχ [Reinhard Stupperich] και Χάινς Α. Ρίχτερ [Heinz A. Richter], Τόμος 54) Εκδόσεις Franz Philipp Rutzen Verlag, Ruhpolding 2011, 319 σελίδες, με 1 χάρτη και 154 εικόνες».
Με την 70η επέτειο της κατάκτησης της Κρήτης από επίλεκτα στρατεύματα της Βέρμαχτ κυκλοφορεί η μελέτη του Ρίχτερ για την Επιχείρηση Ερμής, όπως χαρακτηριστικά ονόμασε αυτή την εκστρατεία η Βέρμαχτ. Δεν είναι μόνο για τους βετεράνους αλεξιπτωτιστές και ορεινούς καταδρομείς που υπηρέτησαν στην Κρήτη ένα από τα κυριότερα στρατιωτικά επιτεύγματα. Στο Μπαντ Ράιχενχαλ, όπου ήταν εγκατεστημένοι οι συμμετέχοντες αλπινιστές καταδρομείς, εγκαινιάστηκε το 1969 η λεγόμενη «Γέφυρα της Κρήτης», στην οποία πραγματοποιούν τις ετήσιες εορταστικές εκδηλώσεις μνήμης οι σύνδεσμοι βετεράνων και ο Ομοσπονδιακός Στρατός. Το αντικείμενο της μελέτης του Ρίχτερ επομένως δεν είναι μόνο ιστορικά ενδιαφέρον, αλλά παίζει κι έναν ακόμα επίκαιρο ρόλο στη γερμανική πολιτική μνήμης και τον παραδοσιακό χαρακτήρα του Ομοσπονδιακού Στρατού.
Ο Ρίχτερ ερευνά την Επιχείρηση Ερμής, τόσο στην προϊστορία της όσο και στην ενσωμάτωσή της στα διπλωματικά και πολιτικά συμφραζόμενα. Θέλει να απομυθοποιήσει θρύλους, όπως ότι η Κρήτη ήταν σημαντική για τον εφοδιασμό του Ρόμμελ στην Αφρική ή ότι η Επιχείρηση Ερμής καθυστέρησε την Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα κατά έξι εβδομάδες. Επωφελείται από τις γνώσεις του στην ελληνική λογοτεχνία και ανατρέχει στη λογοτεχνία της Νέας Ζηλανδίας και της Αυστραλίας, που ως τώρα δεν έτυχε προσοχής από τη γερμανική έρευνα, καθώς και στις πληροφορίες «ultra»* των αποκρυπτογραφημένων γερμανικών ραδιογραφημάτων που προέρχονται από το Μπλέτσλεϊ Παρκ**.
*Η κωδική ονομασία Ultra αναφέρεται στην επιχείρηση που οργάνωσαν οι Βρετανοί κατά το Β” Παγκόσμιο Πόλεμο για την αποκωδικοποίηση των κρυπτογραφημένων ραδιομηνυμάτων ή μηνυμάτων τηλετύπου των δυνάμεων του Άξονα.
**Ακίνητο στο κέντρο ενός κτήματος στο χωριό Μπλέτσλεϊ του Μπακιγχαμσάιρ στην Αγγλία, όπου κατά το Β” Παγκόσμιο Πόλεμο στεγαζόταν η βασικότερη υπηρεσία αποκρυπτογράφησης της Βρετανίας.
H μελέτη του επικεντρώνεται στις 12 ημέρες από την 20η Μαΐου έως την 1η Ιουνίου 1941. Αυτή η πολύ διαφοροποιημένη, λεπτομερής, έστω και συμβατική ιστορία της μάχης εισάγεται με ένα κεφάλαιο για τον ιταλοελληνικό πόλεμο, συμπεριλαμβανομένης και της αγγλικής επέμβασης, καθώς και για την κατάκτηση της Ελλάδας από τη Βέρμαχτ τον Απρίλιο του 1941.
Η εξιστόρηση ολοκληρώνεται με μία περιγραφή των πολιτικών αντιδράσεων που προκάλεσε η κατάκτηση της Κρήτης στα κράτη που έλαβαν μέρος, με ένα κεφάλαιο για τον κρητικό ανταρτοπόλεμο και μία συνοπτική αποτίμηση.
Στον επίλογο o Ρίχτερ εξετάζει τη δίκη για εγκλήματα πολέμου που διεξήχθη εναντίον του στρατηγού της αεροπορίας Καρλ Στούντεντ, ο οποίος διηύθυνε την Επιχείρηση Ερμής στην αρχή της. Επίσης αναφέρεται στην εν έτει 1959 «συμφιλίωση» των άλλοτε αντιπάλων βετεράνων αλεξιπτωτιστών. Προστέθηκαν τρία παραρτήματα με πληροφορίες «ultra», με μια αυτοκριτική που συνέταξε τον Σεπτέμβριο του 1941 o Στούντεντ, με ένα οργανόγραμμα της ιεραρχικής δομής των γερμανικών στρατευμάτων καθώς και με ένα ευρετήριο ονομάτων. Στο κείμενο είναι ενσωματωμένες και 154 φωτογραφίες.
Η απόφαση της γερμανικής ηγεσίας να υποτάξει τη Κρήτη ήταν αποτέλεσμα του ιταλοελληνικού πολέμου, που ώθησε την Αγγλία να στηρίξει την Ελλάδα με στρατεύματα στην ηπειρωτική χώρα και την Κρήτη. Έτσι τα ρουμανικά πετρελαϊκά κοιτάσματα, στην τροφοδοσία των οποίων υπολόγιζε η Γερμανία, περιήλθαν στο βεληνεκές της αγγλικής αεροπορίας και δημιουργήθηκε πλευρική απειλή για την προγραμματισμένη επίθεση στην ΕΣΣΔ. Ο Ρίχτερ αφηγείται αυτό το κομμάτι της ιστορίας από τη σκοπιά μεγάλων αντρών που έγραψαν ιστορία: Τσόρτσιλ, Μουσολίνι, Τσιάνο, Χίτλερ, Ρίμπεντροπ, Μπράουχιτς, Χάλντερ κ.α., των οποίων τις αποφάσεις επαναλαμβάνει και αιτιολογεί κατά βάση με τα προσωπικά τους χαρακτηριστικά όπως διακαή πόθο για καριέρα, έλλειψη κοινωνικού θάρρους, δουλικότητα κτλ. (Σελ. 18 και επόμενες σελίδες)
Στην Επιχείρηση Ερμής, την οποία ο Χίτλερ έβαλε μπρος με εντολή του στις 25 Απριλίου του 1941, χρησιμοποιήθηκαν επιχειρησιακά για πρώτη φορά στην ιστορία του πολέμου αεραποβατικές δυνάμεις και μάλιστα σε πρωτοφανή έκταση. Ο Ρίχτερ περιγράφει διαδικασίες λήψης αποφάσεων και εξελίξεις συγκρούσεων εξ αμφοτέρων των πλευρών. Οι εύστοχες ερωτήσεις του έχουν ως εξής: Πώς κατάφερε να νικήσει ο αριθμητικά υποδεέστερος εισβολέας, ο οποίος αρχικά χρησιμοποίησε μόνο ελαφρύ οπλισμό και δε γνώριζε τον βαθμό δύναμης και ανάπτυξης του αντιπάλου; Γιατί υπέστη ήττα ο υπερασπιστής, ο οποίος ήξερε τα σχέδια επίθεσης και είχε προετοιμαστεί; Ποια λάθη έγιναν από πλευράς των Συμμάχων και ποια από πλευράς των Γερμανών; (Σελ. 15) Ζωτικής σημασίας για την επιτυχία των επιτιθέμενων σύμφωνα με τον Ρίχτερ δεν ήταν τελικά η έλλειψη φαντασίας του συμμαχικού διοικητή, ο οποίος δεν πίστεψε σε μια αμιγή αεραποβατική επιχείρηση, ούτε τα λάθη του υπερασπιστή που ήταν συγκρίσιμα με τα λάθη του επιτιθέμενου, αλλά η αεροπορική υπεροχή του και η αρχηγετική του αντίληψη, δηλαδή η γερμανική «διοίκηση δια της αποστολής»* έναντι της συγκεντρωτικής διοικητικής δομής των συμμάχων.
Ο Ρίχτερ καταφέρνει να σχεδιάσει ένα συνεπές και ισορροπημένο ιστόρημα της Επιχείρησης Ερμής, το οποίο φωτίζει τα γεγονότα λεπτομερώς. Η δύναμη της αφήγησής του έγκειται στις περιεκτικές αναλύσεις και την αντιπαραβολή των αντίπαλων πλευρών. Εντούτοις, υστερεί σαφέστατα στην προϊστορία και σε κάποιες περιττές παρεκβάσεις (π.χ. σελ. 59 και επόμενες σελίδες).
Δυστυχώς, το κείμενο περιέχει διάφορα τεχνικά (π.χ. λάθος υπογραφή από τα στρατιωτικά αρχεία του Φράιμπουργκ, σελ. 305) όσο και γραμματικά λάθη, καθώς και αστόχαστες συχνά διατυπώσεις (» O Χίτλερ δε γούσταρε εκείνη τη στιγμή να την πέσει στην Ελλάδα», σελ. 51). Άκρως προβληματικό είναι ότι ο Ρίχτερ δεν αποδίδει πολλή αξιοπιστία ή ιδεολογικά κίνητρα στην γερμανική λογοτεχνία που ασκεί κριτική στη Βέρμαχτ, αλλά ούτε και στις ελληνικές εξιστορήσεις. (Σελ. 193)
*Με τη διοίκηση δια της αποστολής δίνεται έμφαση στα αποτελέσματα τα οποία πρέπει να επιτύχουν οι υφιστάμενοι και όχι στο πώς θα τα επιτύχουν. Παρέχουν μέγιστη ελευθερία ενέργειας και εστιάζουν στο τι πρέπει να γίνει και το σκοπό της ενέργειας, χωρίς να καθορίζουν επακριβώς πώς θα γίνει.
Αυτό παίζει ρόλο ιδιαίτερα στην αντιπαράθεση ως προς το ζήτημα της κρητικής αντίστασης, την οποία ο Ρίχτερ βλέπει ως κατευθυνόμενη από τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες δίχως να μπορεί να το τεκμηριώσει λογικά, αλλά και στην αποτίμηση των σφαγών του κρητικού άμαχου πληθυσμού από τη Βέρμαχτ. Σφαγές όπως στην Κάνδανο, στο Σκινέ κλπ. τις υποτιμάει ως ναι μεν βάρβαρες, αλλά και ως «περιορισμένες ενέργειες, που πρωτεύοντα στόχο είχανε μάλλον να κατευνάσουν τα ίδια στρατεύματα, ώστε να τους εμποδίσουν από δικές τους θηριωδίες». (Σελ.193) Ο Ρίχτερ εν μέρει βασίζεται σε απροκάλυπτη προπαγάνδα της Βέρμαχτ με τελείως άκριτο τρόπο.
Πολλές από τις δημοσιευμένες φωτογραφίες ενισχύουν αυτή την τάση να μειωθεί η σημασία των ανθρωποσφαγών. Η εκτίμηση του Ρίχτερ πως η μάχη της Κρήτης ήταν η τελευταία «καθαρή» εκστρατεία του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου και ταυτοχρόνως η απαρχή του «βρώμικου» πολέμου, δεν ευσταθεί (σελ. 284).
Ο Ρίχτερ τελειώνει με την ιστορικοπολιτική αξίωση να αναγνωριστούν οι πρώην «νεαροί αλεξιπτωτιστές» ως «θύματα μιας εκπαίδευσης, η οποία αποσκοπούσε στην υπακοή και εμπόδιζε κάθε είδους κριτική ικανότητα», αφού επρόκειτο για «ενθουσιώδεις νέους και εφήβους με αίσθημα ανωτερότητας, των οποίων ο ιδεαλισμός έγινε προϊόν αποτρόπαιης εκμετάλλευσης». (Σελ. 291). Αυτό είναι το απολογητικό ύφος των βετεράνων και ο Ρίχτερ υιοθετώντας το συντάσσεται με τη θεώρηση, που καθιστά τους Γερμανούς στρατιώτες θύματα μιας αποτρόπαιης ηγεσίας. Για τον άμαχο κρητικό πληθυσμό δε χαλάλισε ούτε μια λέξη εκτός από τον αριθμό των νεκρών και τον ισχυρισμό πως έχουν διαπράξει έγκλημα πολέμου εις βάρος των νεαρών ιδεαλιστών, που αποτέλεσαν προϊόντα εκμετάλλευσης » .
Ραλφ Κλάιν
neakriti.gr