Γιατί η Τουρκία δυσκολεύεται να εισβάλει στη Συρία

Χρήστος Ιακώβου
Διευθυντής του Κυπριακού Κέντρου Μελετών Μετά την τολμηρή πλην όμως αλαζονική δημόσια δήλωση που έκανε προσφάτως ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ότι η Τουρκία δεν θα επιτρέψει ποτέ την ίδρυση ενός νέου κράτους στα νότια σύνορα της, προχώρησε να προτείνει στρατιωτική επέμβαση με σαφή στόχο να περιορίσει την ολοένα αυξανόμενη αυτονομία του συριακού Κουρδιστάν.
Μεταξύ της πρόσφατης εκλογικής αποτυχίας του Ερντογάν, της υφέρπουσας απειλής μίας νέας αναταραχής στο τουρκικό Κουρδιστάν καθώς και με την επ΄εσχάτων απροθυμία του τουρκικού στρατού να εισέλθει στο συριακό τέλμα, δημιουργούνται πολλαπλώς επώδυνα διλήμματα για τον Τούρκο πρόεδρο προκειμένου να εξαπολύσει μία στρατιωτική εισβολή κατά μήκος των συνόρων με τη Συρία. Βεβαίως αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που η Τουρκία έχει απειλήσει να κάνει στρατιωτική επέμβαση από τότε που άρχισε η εμφύλιος πόλεμος στη Συρία. Όμως, οι μεγαλοστομίες στο παρελθόν απέβλεπαν είτε στο να εμπλέξουν το ΝΑΤΟ στρατιωτικώς στη Συρία είτε να βοηθήσουν τον Ερντογάν σε τεχνάσματα τακτικής σε σχέση με τις εσωτερικές εξελίξεις στην Τουρκία.

Η Τουρκία μέχρι στιγμής ήταν απρόθυμη, λόγω του μεγάλου ρίσκου, να αναλάβει στρατιωτική δράση στα σύνορά της. Ακόμη και όταν πριν από μερικούς μήνες το Ισλαμικό Κράτος πολιόρκησε τη στρατηγικής σημασίας πόλη Κομπάνι, η Τουρκία περιορίστηκε στο ρόλο του θεατή όταν άρχισαν οι αμερικανικές αεροπορικές επιθέσεις εναντίον των ισλαμιστών, οι οποίες ενίσχυσαν την αποφασιστική αντίσταση της κουρδικής πολιτοφυλακής που ελέγχεται από το ΡΚΚ.
Επιπλέον, γεγονότα όπως το πρόσφατο, όταν ισλαμιστές, μεταμφιεσμένοι σε Κούρδους πολιτοφύλακες εισέβαλαν στο Κομπάνι σκοτώνοντας αδιακρίτως αμάχους για δύο μέρες, διασυνδέθηκαν από την αρχή με την Τουρκία αφήνοντας την κυβέρνηση Ερντογάν ακόμη πιο εκτεθειμένη έναντι της δυτικής προσπάθειας αναχαίτισης των τζιχαντιστών. Είναι πλέον κοινό μυστικό ότι οι μαχητές του Ισλαμικού Κράτους αφήνονται από την Τουρκία να αναπτύσσονται κατά μήκος των συνόρων της.
Οι συστηματικές επιτυχίες των Κούρδων στη Βόρεια Συρία επιτείνουν την αγωνία της Τουρκίας, η οποία ανησυχεί ότι παγίωση των επιτυχιών αυτών θα θέσει μακροπρόθεσμα ζήτημα για την ασφάλεια της χώρας, αφού ήδη αρχίζει να διαμορφώνεται μία μακρά σε μήκος κουρδική ζώνη πέριξ των νοτίων και νοτιοανατολικών συνόρων της. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η αντίληψη για την ασφάλεια και την μακροχρόνια απειλή τρομάζει περισσότερο την Τουρκία απ’ ό,τι τα σημερινά γεγονότα.
Επί του παρόντος, ο Ερντογάν δεν διαθέτει την πολιτική και τη λαϊκή υποστήριξη για να εξαπολύσει μια στρατιωτική εισβολή στο βόρειο Συρία. Και αν ακόμη ευελπιστεί ότι θα την αποκτήσει εν μία νυκτί και να την εξαργυρώσει σε νέες πρόωρες εκλογές, η ανάλυση του ρίσκου από τις ένοπλες δυνάμεις τον προσγειώνουν ανώμαλα. Θα ήταν απονενοημένο διάβημα για ένα ηγέτη να προχωρήσει σε τέτοια στρατιωτική επιχείρηση όταν εκ των προτέρων δεν θα έχει εξασφαλισμένη ούτε την στήριξη της κοινωνίας και των κομμάτων αλλά ούτε και την υποστήριξη του στρατού.
Αυτό που προκαλεί έντονη ανησυχία στο στρατό είναι η ανάληψη μίας περιορισμένης στρατιωτικής δράσης ούτως ώστε αργότερα τόσο ο Ερντογάν όσο και το κόμμα του, με την τεράστια δύναμη που διαθέτουν στα ΜΜΕ, θα μπορούσαν να κατασκευάσουν και να πλασάρουν μία αντίληψη εθνικής νίκης, ούτως ώστε να πάνε σε πρόωρες εκλογές.
Μία τέτοια ενέργεια απαιτεί σαφή στρατηγικό στόχο, σαφείς επιχειρησιακές εντολές, σαφείς κανόνες εμπλοκής, σαφή προσδιορισμό εχθρικών και φιλικών δυνάμεων και σαφές χρονοδιάγραμμα των στρατιωτικών επιχειρήσεων εντός της Συρίας. Αυτή τη στιγμή, όλα αυτά είναι ασαφή και με δεδομένη την αβεβαιότητα να πλανάται γεωστρατηγικώς στα μάτια της Άγκυρας, ποια κυβέρνηση θα εκδώσει διαταγές για επιχειρησιακή και τακτική δράση;
Η δρομολόγηση τουρκικής στρατιωτικής παρουσίας στο εσωτερικό της Συρίας, χωρίς σαφή και ευδιάκριτο στρατηγικό στόχο θα σημαίνει πρώτα απ΄ όλα γεωστρατηγικό εγκλωβισμό του τουρκικού στρατού σε ένα εχθρικό περιβάλλον που θα πρέπει να αντιμετωπίσει σε βάθος χρόνου τον ανταρτοπόλεμο φθοράς που θα αντιτάξουν οι Κούρδοι. Όπως ακριβώς εγκλωβίστηκε και το Ισραήλ στο Νότιο Λίβανο μεταξύ των ετών 1982 – 2000. Επιπλέον, τουρκική στρατιωτική παρουσία στη Συρία χωρίς σαφή στρατηγικό στόχο θα κάνει πιο ευδιάκριτο στη Δύση ότι η Άγκυρα πολεμά πλάι – πλάι με τους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους.
Αν επιπλέον αναλύσει κανείς σε βάθος και τις πιθανές αντιδράσεις άλλων περιφερειακών παραγόντων σε μία τουρκική εισβολή, όπως του Ιράν και του Ισραήλ, παρά την υπερθερμαινόμενη ρητορική που καλλιέργησε εσχάτως ο Ερντογάν, ο στρατηγικός ορθολογισμός καθιστά το σενάριο για τουρκικές χερσαίες επιχειρήσεις απαγορευτικό της διανοίας.
Υπό τις περιστάσεις το μόνο που μπορεί να πετύχει ο Ερντογάν είναι πιο χαλαροί κανόνες εμπλοκής για τους Τούρκους στρατιώτες που επανδρώνουν τα σύνορα με τη Συρία καθώς επίσης και αεροπορικές επιδρομές, αλλά είναι εξαιρετικώς δύσκολο να προχωρήσει σε επέμβαση χερσαίων στρατευμάτων εντός της Συρίας, γιατί μακροπρόθεσμα το κόστος θα είναι πιο μεγάλο από το όφελος.