Τα κράτη-Δράκοι της Ανατολικής Ασίας.

                               Ουρανοξύστες στο οικονομικό κέντρο του Χονγκ Κονγκ.

Ως Δράκοι της Ανατολικής Ασίας (ή Τίγρεις της Ανατολικής Ασίας) αναφέρονται τέσσερα κράτη, η Νότια Κορέα, η Σιγκαπούρη, η Ταϊβάν, και το Χονγκ Κονγκ, εκ των οποίων μόνο τα δύο πρώτα είναι πλήρη μέλη του ΟΗΕ. Τα κράτη αυτά γεωγραφικά εντοπίζονται στην περιοχή της Ανατολικής Ασίας όπου δρουν τρεις πυρηνικές δυνάμεις, ήτοι η Ρωσία, η Κίνα και η Βόρεια Κορέα, τρεις από τις μεγαλύτερες παγκόσμιες οικονομίες, ήτοι Ρωσία, Κίνα και Ιαπωνία, και σε μία γεωγραφική περιοχή όπου υπάρχουν δύο από τα μεγαλύτερα σε έδαφος και πληθυσμό κράτη στον κόσμο, ήτοι η Κίνα και η Ινδονησία.

                                  Οι ουρανοξύστες της Σιγκαπούρης.

Το οικονομικό «θαύμα»

Τα κράτη αυτά ανήκουν σε μια ημι-περιφέρεια όπου διατηρούν ισχυρές ημεδαπές επιχειρήσεις, οι οποίες εξάγουν στην περιφέρεια τα προϊόντα τους, αλλά ταυτόχρονα εισάγουν προϊόντα υψηλής τεχνολογίας από τον πυρήνα. Τα κράτη αυτά ενώ προηγουμένως συμπεριλαμβάνονταν στην περιφέρεια κατόρθωσαν να εκβιομηχανισθούν και σε συνάρτηση με το γεγονός της γειτονίας τους σε άφθονες πηγές πρώτων υλών και του χαμηλού κόστους εργατικού τους δυναμικού μεταμορφώθηκαν σε εξαγωγικές χώρες με υψηλό ανταγωνιστικό προϊόν λόγω του συγκριτικού τους πλεονεκτήματος.

Μεταξύ άλλων αιτιών για την οικονομική ανάπτυξη των τεσσάρων «Δράκων» της Ανατολικής Ασίας, με μεγαλύτερη έμφαση στη Νότια Κορέα και την Ταϊβάν, ήταν ο Ψυχρός πόλεμος και οι εξ αυτού – εγγενείς - πόλεμοι της Κορέας και του Βιετνάμ, δηλαδή οι αντί-κομμουνιστικοί πόλεμοι σύμφωνα πάντα με τη θεωρία του ντόμινο, όπως επίσης και η πολιτική, οικονομική και στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ προς τα κράτη αυτά. Τέλος, σημαντική υπήρξε η διασύνδεση των οικονομιών των κρατών που αναλύουμε με την οικονομία της Ιαπωνίας, της οποίας η γεωγραφική εγγύτητα διαδραματίζει σημαίνοντα ρόλο.

Όσον αφορά την επεξήγηση αυτής καθεαυτής της επιτυχίας της οικονομικής ανάπτυξης των τεσσάρων «Δράκων» οι απόψεις διίστανται. Σύμφωνα με τον Krugman (1994, σ.σ. 62-78) η επιτυχία των κοινωνιών αυτών των κρατών προήλθε κυρίως «λόγω της γρήγορης συσσώρευσης κεφαλαίων και εργατικού δυναμικού, δηλαδή των βασικών συντελεστών παραγωγής» παρά λόγω της τεχνολογικής καινοτομίας και της αύξησης της παραγωγικότητας. Την τελευταία αυτή άποψη υποστήριζε η Ιαπωνία, κομβικό κράτος που λειτούργησε σύμφωνα με την αντίθετη άποψη ως κράτος-πρότυπο των τεσσάρων «Δράκων», η οποία θεώρησε ότι η οικονομική ανάπτυξη βασίστηκε κατά κύριο λόγο στον κεντρικό ρόλο του κράτους στην οικονομία και άρα στον επιτυχημένο προγραμματισμό και την υλοποίηση αυτού. Η διάσταση απόψεων οδήγησε την Ιαπωνία στο να αναθέσει στην Παγκόσμια Τράπεζα να διεξαγάγει μία ποσοτική μελέτη για να καθορίσει τα αίτια της οικονομικής επιτυχίας των οικονομιών της Ανατολικής Ασίας. Τα αποτελέσματα της Μελέτης του Οικονομικού «Θαύματος» των Χωρών της Ανατολικής Ασίας μόνο θετικά δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως προς τις επιδιώξεις της Ιαπωνίας. Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι οικονομίες ήταν επιτυχημένες λόγω της συσσώρευσης συντελεστών παραγωγής.

             Η Ταϊπέι πρωτεύουσα και οικονομικό κέντρο της Ταϊβάν.

Η κρίσηΤο γεγονός ότι τα κράτη αυτά εντάσσονται στην ημι-περιφέρεια τα εξαναγκάζει σε μία πολύ δύσκολη θέση σε σχέση με τη συμπεριφορά τους στο παγκόσμιο εμπόριο. Αναγκάζονται να ακολουθήσουν ακραιφνείς εμπορικές πολιτικές προστατευτισμού και ταυτόχρονα ενισχύοντας την εγχώρια τους βιομηχανία επιδιώκουν να καταστήσουν τις επιχειρήσεις τους περισσότερο ανταγωνιστικές στο εξωτερικό. Επιπλέον αποδεχόμαστε αξιωματικά ότι ο παγκόσμιος καπιταλισμός συνδέεται με την  παγκοσμιοποίηση. Μία από τις μορφές που λαμβάνει η τελευταία είναι η χρηματοοικονομική διασύνδεση των αγορών σε παγκόσμιο επίπεδο, ίσως η μοναδική που έχει ένα τόσο υψηλό βαθμό ολοκλήρωσης. Επακόλουθο της χρηματοοικονομικής ολοκλήρωσης ήταν σύμφωνα με τον Gilpin (2004, σ. 326) «οι κερδοσκοπικές επενδύσεις που πραγματοποίησαν στις αναδυόμενες αγορές οι διεθνείς τράπεζες και τα κερδοσκοπικά κεφάλαια κάλυψης κινδύνου που προέρχονταν από πολύ υψηλό δανεισμό να τροφοδοτήσουν τη μανία και την επενδυτική “φούσκα”». Ακριβώς για αυτό το λόγο η χρηματοοικονομική κρίση με χρονικό σημείο εκκίνησης τις 2 Ιουλίου 1997 στην Ταϊλάνδη επεκτάθηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα και στον υπόλοιπο κόσμο, μη αφήνοντας ανεπηρέαστες τις οικονομίες και το εξαγωγικό εμπόριο των τεσσάρων «Δράκων» της Ασίας, τερματίζοντας κατά αυτόν τον τρόπο το οικονομικό «θαύμα» της Ανατολικής Ασίας. Περαιτέρω, ευθύνες για την κρίση αποδίδονται στην πρόωρη φιλελευθεροποίηση των χρηματοπιστωτικών αγορών και της ελεύθερης διακίνησης κεφαλαίου στα κράτη που εξετάζουμε, μία ευθύνη που αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στις ΗΠΑ. Κατά συνέπεια όπως μας αποδίδει χαρακτηριστικά ο Gilpin (2004, σ. 406) « η κρίση οφειλόταν στην ανορθολογική λειτουργία των διεθνών χρηματοπιστωτικών αγορών».Συμπέρασμα

Η Σιγκαπούρη, το Χονγκ Κονγκ, η Ταϊβάν και η Νότιος Κορέα, σαν πραγματικοί τίγρεις που διαβιούν σε μία ζούγκλα, σε ένα περιβάλλον παγκόσμιας πολιτικής και οικονομικής αναρχίας, θριάμβευσαν για χρονικό διάστημα πέραν της δεκαετίας με αποτέλεσμα να εκτοξεύσουν τους οικονομικούς τους δείκτες σε επίπεδα συγκρίσιμα και ορισμένες φορές υπέρτερα του δυτικού κόσμου. Το βιοτικό επίπεδο επίσης των λαών τους εξυψώθηκε σε σημείο ανάλογο των λαών του πυρήνα του καπιταλισμού.

Η επεξήγηση του οικονομικού «θαύματος» των κρατών αυτών, αλλά και συνολικά της οικονομικής ανάπτυξης της Ανατολικής Ασίας, έχει διιστάμενες απόψεις. Στην παρούσα μελέτη γίνεται χρήση τόσο της Θεωρίας των Παγκόσμιων Οικονομικών Συστημάτων που αναπτύσσει το παγκόσμιο καπιταλιστικό οικονομικό σύστημα, όσο και συγκεκριμένων μεθοδολογικών εργαλείων όπως είναι το Ρικαρδιανό Υπόδειγμα που αναφέρεται στο συγκριτικό πλεονέκτημα αλλά και η Μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας που επιχείρησε να εντοπίσει τα αίτια του οικονομικού «θαύματος» των χωρών της Ανατολικής Ασίας.

Geopolitics & Daily News