H Λίζι Μπόρντεν γύρισε δύο από τις πιο σημαντικές ταινίες της δεκαετίας του ’80. Η πρώτη της ταινία, «Born in flames», βγήκε στις αίθουσες το 1983 και εκτυλίσσεται σε ένα κοντινό μέλλον, μετά από μια δημοκρατική σοσιαλιστική επανάσταση στις ΗΠΑ. Η ταινία παρακολουθεί μια ομάδα ριζοσπαστικών γυναικών, κυρίως ομοφυλόφιλες και έγχρωμες, που διαπιστώνουν ότι η νέα σοσιαλιστική κυβέρνηση δεν έχει επαρκώς απευθυνθεί στα ζητήματα πατριαρχίας και ρατσισμού και αποφασίζουν να οργανώσουν ένα «στρατό γυναικών» για να αγωνιστούν για μια επανάσταση μέσα στην επανάσταση
Η επόμενη ταινία της, «Working girls» (1986), είναι μια ρεαλιστική ματιά στη ζωή γυναικών που εργάζονται σε ένα πορνείο του Μανχάταν. Παραμένει ακόμα και σήμερα μια από τις πλέον ρεαλιστικές, μη αισθησιακές κινηματογραφημένες απεικονίσεις της εργασίας του σεξ.
Τριάντα χρόνια μετά, οι ταινίες της είναι χρήσιμες για ακτιβιστές παραμένοντας τολμηρές και οραματικές όσο και την ημέρα που κυκλοφόρησαν. Πρόσφατα ένα φεμινιστικό ακαδημαϊκό περιοδικό αφιέρωσε ένα ολόκληρο τεύχος για την ταινία «Born in flames», ενώ ακτιβιστές στο Allied Media Conference του Ντιτρόιτ αφιέρωσαν ένα ολόκληρο εργαστήριο για να συζητήσουν την ταινία.
Η Μπόρντεν δεν αποφεύγει να χαρακτηριστεί φεμινίστρια, αλλά, όπως και οι γυναίκες στις ταινίες της, νιώθει άβολα με αυτό που χαρακτηρίζεται ως λευκός φεμινισμός της μεσαίας τάξης. Οι χαρακτήρες του «Born in flames» αναγνωρίζουν τους εαυτούς τους περισσότερο στον επαναστατικό φεμινισμό με ταξική και φυλετική συνείδηση, που εμπνέεται από την οργάνωση Combahee River Collective παρά από το Ms Magazine [www.msmagazine.com].
Η Λίζι Μπόρντεν ζει στο Λος Άντζελες και σχεδιάζει τα επόμενα έργα της. Ακολουθούν αποσπάσματα από μια συζήτηση μαζί της.
Τη συνέντευξη πήρε
ο Τζόρνταν Φλάχερτι*
Εγινα κινηματογραφίστρια μάλλον τυχαία. Πήγα στη Νέα Υόρκη θέλοντας να γίνω ζωγράφος, αυτή ήταν η μεγάλη μου φιλοδοξία. Αγαπούσα την τέχνη και η Νέα Υόρκη ήταν η πόλη την οποία επισκεπτόμουν κάνοντας ότο στοπ, όταν σπούδαζα Ιστορία της Τέχνης στο κολέγιο Γουέλσλι, δυτικά της Βοστόνης. Συμπτωματικά βρέθηκα στον κόσμο της τέχνης, όταν μια καθηγήτριά μου με σύστησε για να γράψω στο περιοδικό «Art Forum» και έτσι γνώρισα πολύ κόσμο. Σύχναζα στο Max’s Kansas City με όλους τους σπουδαίους καλλιτέχνες της εποχής: Ρίτσαρντ Σέρα, Ρόμπερτ Σμίθσον κ.ά. Έγραφα για καλλιτέχνιδες όπως η Ιβόν Ρέινερ, η Τζοάν Τζόνας και η Σιμόν Φόρτι.
Ριζοσπαστικοποιόμουν από το φεμινιστικό κίνημα, αλλά δεν έβλεπα έγχρωμες γυναίκες να συμμετέχουν. Επίσης, ριζοσπαστικοποιόμουν από τη σεξουαλικότητά μου και την αποστροφή μου για την πατριαρχία. Έτσι για μένα, η ταινία «Born in flames» αποτελούσε την έκφραση αυτής που ήμουν εκείνη την περίοδο. Ήμουν κάποια που εξεγειρόταν ενάντια στο μικρό κορίτσι που ήμουν στα μάτια όλων των καλλιτεχνών που συναναστρεφόμουν, τους τιτάνες της τέχνης, και ζούσα σε ένα κόσμο όπου ο φεμινισμός, με τον οποίο ερχόμουν σε επαφή, ήταν μια εκδοχή με την οποία δεν μπορούσα να σχετιστώ. Τι είχα κοινό με την Γκλόρια Στάινεμ; Τίποτα.
Ταινία σαν εξερεύνηση
Η ταινία που σίγουρα με επηρέασε για να γυρίσω το «Born in flames» ήταν το «Battle of Algiers». Αφηγούταν την ιδέα ότι η επανάσταση δεν τελειώνει ποτέ, συνεχίζεται διαρκώς. Ήθελα να εξερευνήσω αυτό το φάσμα: αγωνίζεσαι με λόγια, αγωνίζεσαι με τη δημοσιογραφία και τελικά αγωνίζεσαι με την ένοπλη αντίσταση. Πάντα φανταζόμουν ότι οι γυναίκες πρωταγωνίστριες στο «Born in flames» θα συλλαμβάνονταν, θα φυλακίζονταν και, όπως στο «Battle of Algiers», θα υπήρχε ένα άλλο κύμα γυναικών που θα έπαιρνε τις θέσεις τους, γιατί ο αγώνας πρέπει να συνεχίζεται, γιατί δεν έχει αλλάξει το ζητούμενο. Δεν έχει αλλάξει για τις γυναίκες και δεν έχει αλλάξει για τις μειονότητες.
Αυτό εξερευνούσα και η ταινία απλώς έτυχε να είναι το μέσο. Δεν είχα ιδιαίτερη ανησυχία να είναι προσεγμένη. Στην πραγματικότητα, όσο πιο τραχιά έμοιαζε, τόσο το καλύτερο. Ήθελα να απευθύνεται στη βάση. Πήγαινα σε γκέι μπαρ, γύριζα στο δρόμο, έβρισκα γυναίκες και τις ρωτούσα αν ήθελαν να συμμετέχουν στην ταινία. Την δημιουργήσαμε μαζί. Αυτοσχεδιάζαμε και στη συνέχεια έπαιρνα ό,τι είχαμε γυρίσει και δημιουργούσα σκηνές που εντάσσονταν σε ένα σενάριο. Αυτή η διαδικασία κράτησε πέντε χρόνια.
Γύρισα το «Born in flames» αντίστροφα. Κοιτούσα ό,τι γύριζα, προσπαθούσα να μην το πειράξω, το μόνταρα κρατώντας ό,τι χρειαζόμουν και μετά έφτιαχνα αντίγραφα για ό,τι ήθελα να κρατήσω. Στη συνέχεια έγραφα κάποιο σενάριο, έβγαινα ξανά έξω, τράβαγα και έτσι δημιούργησα κάποιο είδος ιστορίας. Αν υπήρχε κάποια διαδήλωση, τοποθετούσα τους ηθοποιούς μας μέσα σε αυτή και τράβαγα. Ή έστηνα μια διαδήλωση και έβαζα μέσα πραγματικούς ανθρώπους.
Ένα λιοντάρι ή πεντακόσια ποντίκια;
Πολλές από τις γυναίκες στην ταινία δεν ήταν ηθοποιοί. Κάποιες επελέγησαν τυχαία στο δρόμο και έμειναν στην ταινία και άλλες έφυγαν. Ορισμένες υποδύονταν μια εκδοχή του εαυτού τους, όπως η Αντέλ. Οι περισσότερες γυναίκες που το έκαναν αυτό, έγραφαν το δικό τους υλικό. Η Αντέλ έγραψε ποίηση και μουσική για την ταινία. Η γυναίκα που πεθαίνει ήταν κάποια που βρήκα στο YMCA να παίζει μπάσκετ. Δεν είχε πρόθεση να γίνει ηθοποιός, ήταν πολύ άτσαλη, αλλά μου άρεσε η όψη της. Κάποιοι από τους άνδρες που παίζουν στην ταινία ήταν ηθοποιοί. Ο Ρον Βάουτερ από το Wooster Group και ο Έρικ Μποκοσιάν.
Ένας από τους θησαυρούς που είχα ήταν η Φλο Κένεντι. Δεν θυμάμαι πώς ακριβώς βρήκα την Φλο, γιατί ήταν δικηγόρος του Ms Magazine. Αλλά ανήκε στη ριζοσπαστική πλευρά, ήταν πολύ τολμηρή. Είπε κάτι πολύ όμορφο στην ταινία: «Τι προτιμάς να δεις να μπαίνει από την πόρτα, ένα λιοντάρι ή πεντακόσια ποντίκια;» Πεντακόσια ποντίκια μπορούν να κάνουν πολύ μεγάλη ζημιά και αυτό ήθελα με κάποιο τρόπο να δείξω με την ταινία.
Πάντοτε υποστηρίζω ότι υπάρχουν δύο τρόποι να γυρίσεις μια ταινία: με αφετηρία ένα ερέθισμα ή με αφετηρία ένα συμπέρασμα. Το «Working girls» ήταν συμπερασματική, διότι υπήρχε ένα σενάριο και από αυτό εκκινούσαμε, ενώ το «Born in flames» ήταν συνεπαγωγικό γιατί δημιουργήθηκε από σπόρους που φυτεύαμε καθώς τραβάγαμε.
«Working girls»
Η ιδέα για το «Working girls» γεννήθηκε καθώς μόνταρα υλικό από γυναίκες εν ώρα εργασίας για το «Born in flames», σκηνές με γυναίκες να κάνουν πράγματα με τα χέρια τους, συμπεριλαμβανομένης μιας σκηνής όπου μια γυναίκα βάζει ένα προφυλακτικό στο πέος ενός άνδρα. Πολλές από τις γυναίκες που γνώρισα στα γυρίσματα του «Born in flames» ήταν πόρνες. Ήμουν σε ένα περιβάλλον όπου η πορνεία μου προκαλούσε ενδιαφέρον και η ιδέα της απομυθοποίησης του σεξ δημιούργησε το «Working girls». Σκέφτηκα ότι κανείς δεν γνωρίζει πραγματικά την πορνεία στη μεσαία τάξη, όλοι έχουν προκαταλήψεις. Ό,τι είχα δει στον κινηματογράφο ήταν είτε παθητικές γυναίκες που έκαναν στοματικό σεξ για πέντε ή δέκα δολάρια είτε πόρνες για την υψηλή τάξη. Και οι δύο εκδοχές αντιμετωπίζονταν με ρομαντισμό και στις ταινίες και στην πραγματικότητα. Δεν είχα ποτέ δει την πλήξη ενός πορνείου, την απεικόνιση της ίδιας της δουλειάς και του γεγονότος ότι η πορνεία είναι μια δουλειά σαν όλες τις άλλες. Αν αποφασίζεις ότι θέλεις να ξοδεύεις οκτώ ώρες και να δίνεις το κορμί σου, διότι δεν θέλεις να ξοδεύεις σαράντα ώρες και να δίνεις το μυαλό σου, είναι δική σου επιλογή. Το «Working girls» είναι περισσότερο μια ταινία για τη δουλειά παρά για το σεξ.
Απομυθοποίηση τώρα
Ορισμένοι πήγαν να δουν την ταινία νομίζοντας ότι μιλάει για σεξ. Αυτή η προσδοκία στην πραγματικότητα με εκτροχίασε ως κινηματογραφίστρια, διότι πολλοί με κατέγραψαν ως δημιουργό ερωτικών ταινιών και τέτοια σενάρια μου προσφέρονταν. Όμως επρόκειτο για τη λιγότερο ερωτική ταινία που θα μπορούσε να δει κανείς. Ήταν σαν ο θεατής να ήταν μια μύγα στον τοίχο και να παρακολουθούσε την εμπειρία των γυναικών με τους άνδρες πελάτες τους. Αντίθετα από την τυπική οπτική από την οποία παρουσιάζεται συνήθως ένα πορνείο σε μια ταινία, την αντρική, που βλέπει μια παράταξη κοριτσιών και σκέφτεται «ποιο ζαχαρωτό να διαλέξω σήμερα από το κουτί;». Έχεις την ευκαιρία να δεις τον τρόπο με τον οποίο οι γυναίκες ανταποκρίνονται στους άνδρες, σε αυτούς που δείχνουν σεβασμό και σε αυτούς που δεν δείχνουν. Επίσης, καμία από τις γυναίκες δεν έχει τέλειο σώμα και αυτό δείχνεται επίσης.
Αυτό που απολαμβάνω είναι οι ταινίες που απομυθοποιούν πράγματα που έχουν παρανοηθεί. Οι τάξεις με ενδιαφέρουν ιδιαίτερα όπως και οι γυναίκες στα άκρα.
Δεν πήγα σε σχολή κινηματογράφου. Νομίζω αν είχα πάει, το «Born in flames» δεν θα είχε γυριστεί, διότι οι δάσκαλοι θα μου είχαν πει ότι οι ταινίες δεν γυρίζονται με αυτόν τον τρόπο. Δεν αρχίζεις μια ταινία χωρίς σενάριο, μόνο με μια ιδέα. Αυτή η ταινία, όμως, ξεκίνησε έτσι, με μια υπόθεση. Στα χέρια μου εξελίχθηκε σε μολότοφ γιατί πραγματικά ήθελα να ανατινάξω κάτι.
- Ο Τ. Φλάχερτι είναι κινηματογραφιστής και δημοσιογράφος, με έδρα τη Νέα Ορλεάνη. Μπορείτε να δείτε δουλειά του στο: jordanflaherty.org. Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο «Counterpunch» στις 28 Γενάρη 2015.
Aπό: http://www.epohi.gr/portal/politismos/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου