Η ΟΥΚΡΑΝΙΚΗ ΚΡΙΣΗ (ΠΙΘΑΝΕΣ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ) (Μικρή συλλογή άρθρων)

17/04/2014 Βούλγαρης Χρήστος Επεξεργασία Γράψτε ένα σχόλιο Go to comments

Α)Η Ευρώπη μετά την Ουκρανία

Laidi Zaki 

Οι ηγέτες της ΕΕ θα πρέπει να διατυπώσουν ένα νέο στρατηγικό δόγμα ασφαλείας

Γυναικείες παρουσίες στα οδοφράγματα που έχουν υψώσει στο Ντόνετσκ οι υπέρμαχοι της προσάρτησης στη Ρωσία

Οταν ενσκήπτουν αναπάντεχες κρίσεις, οι άνθρωποι τείνουν να πιστεύουν πως τίποτε πλέον δεν θα είναι το ίδιο: στο ίδιο συμπέρασμα συγκλίνουν και τώρα πολλοί Ευρωπαίοι μετά την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία. Εχουν όμως δίκιο;Παρ’ όλο που οι ευρωπαίοι ηγέτες σχεδόν ομόφωνα καταδίκασαν τις ενέργειες της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι απόψεις και οι εκτιμήσεις διίστανται σχετικά με το κατά πόσο η Ρωσία αποτελεί όντως απειλή. Η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής πιστεύουν πως έχουν κάθε λόγο να ανησυχούν λόγω της συμπεριφοράς του Κρεμλίνου, ενώ η Τσεχία, η Σλοβακία, η Ουγγαρία και η Βουλγαρία παραμένουν επιφυλακτικές όσον αφορά το αν πρέπει να λάβουν μια στάση σύγκρουσης απέναντι στην κυβέρνηση του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν - μια στάση που ουσιαστικά υιοθετούν χώρες όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία, που δεν εξαρτώνται ενεργειακά από τη Ρωσία.

Οι απόψεις αυτές μπορούν να εξηγηθούν από το ιστορικό παρελθόν και τις διαφορετικές στρατηγικές κάθε χώρας: η Πολωνία και η Ρωσία στο παρελθόν έχουν εισβάλει η μία στο έδαφος της άλλης. Η Εσθονία και η Λετονία υπήρξαν τέως Σοβιετικές δημοκρατίες, έχουν μεγάλες ρωσόφωνες μειονότητες και η δικαιολογία του Πούτιν για την Κριμαία - δηλαδή, η ανάγκη υπεράσπισης των ομοεθνών του - μιλάει απευθείας στις πιο μύχιες ανησυχίες των κρατών αυτών.

Τέσσερις παίκτες για τον Πούτιν

Φυσικά, Τσέχοι, Σλοβάκοι και Ούγγροι - όλοι τους πρώην σοβιετικοί «δορυφόροι» - έχουν πικρές μνήμες από τη Ρωσία. Η απάντησή τους στις δύσκολες αυτές ιστορικές περιστάσεις ήταν να κρατήσουν χαμηλούς τόνους και να αποφύγουν να πάρουν θέση σε μεγάλα διεθνή θέματα. Σε έναν βαθμό, η στάση όλων αυτών των κρατών αντικατοπτρίζει και τη σύγχρονη αντίληψη της ευρωπαϊκής πολιτικής καθ’ ότι η στάση της Ευρώπης απέναντι στη Ρωσία θα αποφασιστεί κυρίως από τέσσερις μεγάλες δυνάμεις: τη Γερμανία, τη μεγαλύτερη βιομηχανική και ενεργειακή συνέταιρο της Ρωσίας. Το Ηνωμένο Βασίλειο, τον «τραπεζίτη» του Πούτιν. Τη Γαλλία, τον στρατιωτικό συνεργάτη της Ρωσίας. Και την Πολωνία, τον «χορηγό» της Ουκρανίας.

Από τους τέσσερις αυτούς «παίκτες» η πιο επιδραστική όλων είναι η Γερμανία. Αν η Ρωσία αποφάσιζε να κόψει τους δεσμούς της με τη Γερμανία, τότε θα έκοβε και κάθε δεσμό με την υπόλοιπη Δύση, επισπεύδοντας τη δική της πτώση.

Η στάση της Βρετανίας είναι περισσότερο αμφιλεγόμενη: ενώ η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον αντιτάχθηκε σθεναρά στη ρωσική επέμβαση στην Ουκρανία, το λονδρέζικο Σίτι επιθυμεί με κάθε τρόπο να συνεχίσει να έχει ως πελάτες του τους οικονομικά εύρωστους ρώσους ολιγάρχες. Αν όμως η κατάσταση στην Ουκρανία κλιμακωθεί περαιτέρω, τότε ο Κάμερον, που μέχρι στιγμής χειρίστηκε το θέμα με αδυναμία και διστακτικότητα, θα αναγκαστεί να ανεβάσει τους τόνους.

Η στάση της Γαλλίας απέναντι στη Ρωσία επίσης άλλαξε τα τελευταία χρόνια: ιστορικά μιλώντας, το Παρίσι πάντα θεωρούσε τη Μόσχα ως έναν χρήσιμο εξισορροπιστικό παράγοντα απέναντι στο δέος των ΗΠΑ. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια η Γαλλία βρέθηκε αντίθετη με τη Ρωσία - και στο πλευρό των Αμερικανών - σε πολλά ζητήματα, όπως αυτό της Λιβύης, της Συρίας και του Ιράν. Παρ’ όλο που η Γαλλία θα αποφύγει κάθε αχρείαστη αντιπαράθεση με τη Ρωσία στο ουκρανικό ζήτημα, η κρίση στην Κριμαία φανέρωσε τα ρήγματα στη γαλλορωσική συμμαχία.

Τέλος, ο ρόλος της Πολωνίας είναι κάπως διαφορετικός, καθώς είναι υπεύθυνη να προστατεύσει τα συμφέροντα της Ουκρανίας, την ίδια στιγμή που θα βοηθήσει στον μετριασμό των εθνικιστικών φωνών στη χώρα.

Οι δύο στρατηγικές προκλήσεις

Καθοδηγούμενη από τις τέσσερις αυτές χώρες, η Ευρώπη αντιμετωπίζει δυο στρατηγικές προκλήσεις: κατά πρώτον, μια προσπάθεια να μειωθεί η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία. Ο μόνος τρόπος είναι να υιοθετηθούν εναλλακτικές πήγες ενέργειας και να συγκροτηθεί μια ενιαία ενεργειακή αγορά.

Η δεύτερη πρόκληση αφορά την ασφάλεια: η Ευρώπη χρειάζεται ένα σαφές στρατηγικό δόγμα που θα επεκτείνεται πέρα από την Ευρωπαϊκή Στρατηγική Ασφαλείας που εγκρίθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2003 από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις Βρυξέλλες, αμέσως μετά το ξέσπασμα του πολέμου στο Ιράκ. Ωστόσο, η πιο πιθανή στρατηγική συνέπεια της ουκρανικής κρίσης είναι η αναζωογόνηση των υπερατλαντικών δεσμών της ΕΕ με τις ΗΠΑ.

Το μόνο σίγουρο είναι πως μετά την κρίση στην Ουκρανία, η διεθνής τάξη πραγμάτων δεν θα είναι ξανά η ίδια. Μπορούν οι ευρωπαίοι ηγέτες να διασφαλίσουν πως όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα από την κρίση αυτή, η ασφάλεια της Ευρώπης θα βγει ενδυναμωμένη;

Ο κ. Zaki Laidi είναι καθηγητής και διευθυντής έρευνας στη Sciences Po (Σχολή Πολιτικών Επιστημών) του Παρισιού.

BHMA

==============================================================================================================================================================================================================

Β)

Θα «παγώσει» η Ευρώπη το Χειμώνα εξαιτίας της Ουκρανίας;

Άννα Φεφιόλοβα, ειδικά για τη RBTH

Το ζήτημα της εξόφλησης του ουκρανικού χρέους για το ρωσικό φυσικό αέριο, είναι σε αδιέξοδο. Για να λυθεί, απαιτούνται κοινές προσπάθειες ΕΕ και Ρωσίας, τόνισε ο Πούτιν. Εάν τα πράγματα πάνε άσχημα, η Ευρώπη κινδυνεύει να παγώσει τον Χειμώνα.

«Η Ρωσία, στο εξής, δεν μπορεί να επωμίζεται το βάρος της στήριξης της ουκρανικής οικονομίας, κάνοντάς της εκπτώσεις για το φυσικό αέριο και χαρίζοντας τα χρέη της, πληρώνοντας κατ’ αυτό τον τρόπο με δικά της χρήματα το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο της Ουκρανίας με τις χώρες-μέλη της ΕΕ», υπογράμμισε ο Πούτιν στην επιστολή του προς την ΕΕ. Γι’ αυτό, στις επικείμενες συνομιλίες για τη σταθεροποίηση της ουκρανικής οικονομίας η Ρωσία θα επιμείνει ότι η συνεισφορά της Ευρώπης πρέπει να είναι ισότιμη.

Στις 10 Απριλίου, ο Πούτιν έστειλε επιστολή στους ηγέτες των 18 ευρωπαϊκών χωρών, οι οποίες αγοράζουν το μεγαλύτερο μέρος του ρωσικού φυσικού αερίου που καταλήγει στην Ευρώπη. Ο ρώσος πρόεδρος έκανε πιο σαφή τη θέση που είχε ανακοινώσει πριν από λίγες ημέρες, σύμφωνα με την οποία η αδυναμία της Ουκρανίας να πληρώσει για το αέριο, υποχρεώνει τη Ρωσία να περικόψει την παροχή του. Αυτό μπορεί να απειλήσει ακόμα και τη μεταφορά του στην Ευρώπη. Και, για την αποτροπή της κρίσης, είναι αναγκαίες επείγουσες συνομιλίες μεταξύ της Ρωσίας και των Ευρωπαίων.

Οχι συνομιλίες με την Κομισιόν

Σύμφωνα με τον Πούτιν, μοναδική διέξοδο αποτελεί η άμεση διεξαγωγή διαβουλεύσεων σε επίπεδο υπουργών Οικονομικών και Ενέργειας «με σκοπό τον καθορισμό συντονισμένων ενεργειών για τη σταθεροποίηση της οικονομίας της Ουκρανίας και τη διασφάλιση των προμηθειών και της διαμετακόμισης του ρωσικού αερίου». Οι συνομιλίες πρέπει να γίνουν με κάθε ευρωπαϊκή χώρα και όχι με τους εκπροσώπους τους υπό τη μορφή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Όπως διευκρίνισε ο γραμματέας Τύπου του προέδρου της Ρωσίας, Ντμίτρι Πεσκόφ, «εφόσον η καθεμιά από αυτές τις χώρες είναι αγοραστής φυσικού αερίου, η καθεμιά τους αποτελεί μια πλευρά στις συνομιλίες. Η διεξαγωγή διαπραγματεύσεων μόνο με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αδύνατη, διότι αυτή δεν είναι αγοραστής».

Κριμαία: Η φτηνότερη εναλλακτική διαδρομή για τον «South Stream»

Η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί με την εξόφληση του χρέους της Ουκρανίας για το φυσικό αέριο δεν μπορεί να μην προκαλεί ανησυχίες στη Μόσχα. Το Κίεβο δεν πληρώνει για το αέριο, ενώ η ΕΕ που έχει υποσχεθεί βοήθεια, περιορίζεται σε υποσχέσεις. Ο Πούτιν δήλωσε ότι οι ευρωπαίοι εταίροι της Ρωσίας αναγνωρίζουν ως νόμιμη τη σημερινή ηγεσία στο Κίεβο, αλλά δεν κάνουν τίποτε για να στηρίξουν την Ουκρανία, καθώς δεν έχουν δώσει ούτε ένα δολάριο, ούτε ένα ευρώ. Η Ρωσία από την πλευρά της δεν θεωρεί νόμιμη την ουκρανική κυβέρνηση, παρ’ όλα αυτά όμως συνεχίζει να παρέχει οικονομική στήριξη και να επιδοτεί την οικονομία της Ουκρανίας, πρόσθεσε ο ρώσος πρόεδρος.

Υπενθυμίζεται ότι η ρωσική πλευρά στέκεται στο γεγονός πως τα τελευταία 4 χρόνια η Μόσχα επιδότησε την οικονομία της Ουκρανίας με 35,4 δις. εκατομμύρια δολάρια, μέσω της μείωσης των τιμών του αερίου και της χορήγησης άλλων ευκολιών. Όπως αναφέρουν μερικά ρωσικά ΜΜΕ, η στάση αυτή του Κρεμλίνου ενδέχεται να ενισχύσει τη θέση της Μόσχας στις συνομιλίες που θα έχουν τη μορφή «3+1» (Ουκρανία, ΕΕ, ΗΠΑ, Ρωσία) και έχουν προγραμματιστεί για τις 17 Απριλίου. Σκοπός της Ρωσίας είναι να παρεμποδίσει μια κοινή προσέγγιση της Δύσης και να μεταφέρει τον διάλογο για την Ουκρανία από τη γεωπολιτική σφαίρα, στην πρακτική.

Το χρέος, μοχλός πίεσης

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η Ρωσία δεν αναμένει ότι το Κίεβο θα άρει τις απαιτήσεις του για την Κριμαία με αντάλλαγμα το χρέος του φυσικού αερίου, ούτε πως η Δύση θα αναγνωρίσει τη χερσόνησο ως τμήμα της Ρωσίας. Ο αντιπρόεδρος του Κέντρου Πολιτικών Αναλύσεων, Αλεξέι Μακάρκιν, αναφέρει ότι καμία κυβέρνηση δεν παραιτείται τόσο εύκολα από εδάφη της. Ως παράδειγμα του ότι δεν θα υπάρξει επίσημη αναγνώριση ή παραίτηση από τις αξιώσεις, έφερε το Ναγκόρνο Καραμπάχ, το οποίο το Αζερμπαϊτζάν θεωρεί ως τώρα δικό του. Ωστόσο, κατά τον ίδιο, μπορούν να υπάρξουν άτυπες συμφωνίες. Για παράδειγμα ότι, αν η Ρωσία δεν οξύνει την κατάσταση με τα χρέη για το αέριο, η Ουκρανία θα εγγυηθεί ότι δεν θα οργανώσει οικονομικό αποκλεισμό της Κριμαίας.

Ευρώπη – αέριο – Χειμώνας

Το μπαλάκι στην ΕΕ για το φυσικό αέριο της Ουκρανίας

Το «φίδι απ’την τρύπα», καλεί η Ρωσία τις Βρυξέλλες να βγάλουν. Κι’ αυτό, διότι, αν και η ΕΕ δηλώνει ότι θα βοηθήσει την Ουκρανία, έως τώρα ο μόνος που της δίδει φυσικό αέριο, χωρίς να πληρώνεται μάλιστα, είναι η Ρωσία.

Εν τω μεταξύ στη Δύση ηχούν προειδοποιήσεις σχετικά με το ευάλωτο των ευρωπαϊκών χωρών στο θέμα του αερίου. Ο Τιμ Μπέρσμα, ειδικός σε θέματα ενέργειας του Ινστιτούτου Μπρούκινγκς -αμερικανικής δεξαμενής σκέψης- δήλωσε στην εφημερίδα Vglyad ότι «οι αμερικανικές εκκλήσεις για απομόνωση της Ρωσίας μπορεί να μοιάζουν ελκυστική ιδέα, αλλά γι’ αυτήν θα πρέπει να καταβληθεί υψηλό τίμημα, το οποίο όμως θα κληθεί να εξοφλήσει η Ευρώπη, και όχι η Αμερική». Χαρακτήρισε την αισιοδοξία των Ευρωπαίων «άτοπη και ανόητη, επειδή αυτή δυνητικά θα θέσει σε κίνδυνο μακροπρόθεσμες και σταθερές εμπορικές σχέσεις». Είναι προφανές ότι εάν δεν υπάρξει πρόοδος στο θέμα έως τον Χειμώνα, το πρόβλημα για να «ζεσταθεί» η Ευρώπη θα είναι μεγάλο.

Ο υπουργός Ενέργειας και Βιομηχανίας Άνθρακα της Ουκρανίας, Γιούρι Πρόνταν, ανέφερε στις 11 Απριλίου ότι το υπουργείο του προετοιμάζει ήδη τα έγγραφα για προσφυγή στο Διαιτητικό Δικαστήριο της Στοκχόλμης, σχετικά με την αναθεώρηση της σύμβασης με τη Ρωσία για το φυσικό αέριο. Μεταξύ των ρώσων αναλυτών δεν υπάρχει ταύτιση απόψεων όσον αφορά την τελική έκβαση μιας πιθανής εκδίκασης της υπόθεσης.

Ο Σεργκέι Αγκιμπάλοφ, επικεφαλής του οικονομικού τμήματος του Ινστιτούτου ενέργειας και οικονομικών (ιδιωτικό ρωσικό think tank), δήλωσε ότι η προοπτική νίκης της Ουκρανίας στη επιδιαιτησία της Στοκχόλμης είναι αρκετά αμφίβολη. «Η Ουκρανία -είπε- μπορεί να επικαλεστεί ότι η τιμή των 485 δολ. για τα 1000 κυβικά μέτρα είναι αρκετά υψηλότερη από ό,τι για τους ευρωπαίους καταναλωτές της Gazprom, αλλά αν αυτή πετύχει τη μείωση στο επίπεδο της Ευρώπης, η τιμή θα είναι ούτως ή άλλως γύρω στα 400 δολ.».

Πηγές: RIA Novosti, Kommersant, Gazeta.ru, Vzglyad.