Πέντε μύθοι για τον Ψυχρό Πόλεμο-Five myths about the Cold War

Είκοσι χρόνια και πλέον αφότου η ΕΣΣΔ εξαφανίστηκε, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία αναβιώνει παλιές αντιπαλότητες και πυροδοτεί συζητήσεις για ένα νέο Ψυχρό Πόλεμο. Πόσο εύστοχες είναι οι συγκρίσεις; Ο Mark Kramer, διευθυντής σπουδών του Ψυχρού Πολέμου και καθηγητής του Χάρβαρντ, εξετάζει τους μύθους στο αδιέξοδο Ανατολής-Δύσης.

1.Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, ξέραμε ποιος ήταν ο εχθρός.
Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, άγριες διαφωνίες συχνά προέκυπταν σχετικά με τη φύση της απειλής. Η συζήτηση μαινόταν στα τέλη της δεκαετίας του 1940 και του 1950, γύρω από τον κίνδυνο που έθεταν οι αμερικάνοι κομμουνιστές και άλλοι με ύποπτα πιστεύω. Όταν ο πρόεδρος Χάρι Τρούμαν έστειλε τις δυνάμεις των ΗΠΑ στην κορεατική χερσόνησο το 1950, κάποιοι στο Κογκρέσο προειδοποίησαν ότι η στροφή προς την Ασία θα αποσπούσε τις δυνάμεις από την πραγματική απειλή του Ιωσήφ Στάλιν στην Ευρώπη. Οι διαμαρτυρίες κατά του πολέμου του Βιετνάμ στη δεκαετία του 1960 και στις αρχές της δεκαετίας του 1970 έθεσαν και πάλι το ζήτημα του εχθρού: Ήταν η Κίνα, η Σοβιετική Ένωση, οι Βιετναμέζοι κομμουνιστές; Παρόμοια ερωτήματα εμφανίστηκαν στη δεκαετία του 1980 σε συζητήσεις σχετικά με τη βοήθεια στους αντι –κομμουνιστές αντάρτες στη Νικαράγουα.

Ο κύριος στόχος της Αμερικής άλλαξε με τον καιρό. Κάποτε, η Κίνα του Μάο Τσε Τουνγκ θεωρούταν ένας μεγάλος κίνδυνος, αλλά όταν η Κίνα και η Σοβιετική Ένωση συγκρούστηκαν το 1969 , η κυβέρνηση των ΗΠΑ επιδίωξε μια φιλόδοξη προσέγγιση με το Πεκίνο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δημιούργησαν επίσης μια διπλωματία με τη Σοβιετική Ένωση στις αρχές του 1970, όπως και οι σύμμαχοί τους στην Ευρώπη. Όταν οι εντάσεις Αμερικανών και Σοβιετικών επανήλθαν στα τέλη του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του 1980, οι Δυτικοευρωπαίοι διατήρησαν τη διπλωματία τους με το σοβιετικό μπλοκ.

2. Η στρατηγική νίκη της Αμερικής στον Ψυχρό Πόλεμο μπορεί να συνοψιστεί σε μία λέξη: περιορισμός.
Η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ ποτέ δεν καθοδηγήθηκε από μια ενιαία στρατηγική. Σε σημαντικές περιπτώσεις, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν επιχείρησαν καν να περιορίσουν την εξάπλωση της σοβιετικής επιρροής, αποδεχόμενες αντίθετα τις νίκες που επιτεύχθηκαν από κομμουνιστικές και αριστερές δυνάμεις. Όταν οι υποστηριζόμενοι από τους Σοβιετικούς κομμουνιστές κατέλαβαν την εξουσία στην Τσεχοσλοβακία το 1948 και στην Κίνα το 1949, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έλαβαν καμία στρατιωτική ή συγκεκαλυμμένη δράση για να αντιστρέψουν τις καταπατήσεις αυτές.
Όταν η Ουάσιγκτον έκανε προσπάθεια για τον περιορισμό της σοβιετικής επιρροής, οι αντιδράσεις ήταν ανάμικτες. Οι δυνάμεις των ΗΠΑ απέρριψαν την κατοχή της Νότιας Κορέας από τη Βόρεια Κορέα και μπλόκαραν τη σοβιετική διείσδυση στη Δυτική Ευρώπη και την Ιαπωνία. Όμως, σε άλλες περιπτώσεις, οι προσπάθειες για την πρόληψη των κομμουνιστικών κερδών αποδείχθηκαν θεαματικά ανεπιτυχείς, ιδιαίτερα στην Ινδοκίνα. Ακόμη και στο Αφγανιστάν τη δεκαετία του 1980, η συγκεκαλυμμένη βοήθεια σε αντι –κομμουνιστές αντάρτες δεν κατάφερε να αποτρέψει την επέκταση της σοβιετικής επιρροής. Παρά το γεγονός ότι η υποστηριζόμενη από τις ΗΠΑ αντίσταση βοήθησε στην απόφαση του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ να αποσύρει τα σοβιετικά στρατεύματα, η κομμουνιστική κυβέρνηση στην Καμπούλ επιβίωσε μέχρι που κατέρρευσε η ΕΣΣΔ.
Κατά καιρούς, οι Αμερικανοί αξιωματούχοι προσπάθησαν να περιορίσουν αριστερά καθεστώτα που ήταν ήδη σε ισχύ. Ο στόχος αυτός επιτεύχθηκε με μυστικές επιχειρήσεις στο Ιράν το 1953, τη Γουατεμάλα το 1954, την Ινδονησία το 1965, τη Χιλή το 1973 και τη Νικαράγουα τη δεκαετία του 1980 και με μονομερή στρατιωτική δράση στη Δομινικανή Δημοκρατία το 1965 και τη Γρενάδα το 1983. Ανεπιτυχείς απόπειρες επαναφοράς έγιναν ενάντια στην Κούβα το 1961 και τη Νικαράγουα στη δεκαετία του 1980.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες επίσης χρησιμοποίησαν διπλωματία και οικονομική και στρατιωτική βοήθεια για να σφυρηλατήσουν δεσμούς με χώρες που έφυγαν από τη σοβιετική σφαίρα, κυρίως τη Γιουγκοσλαβία μετά το 1948, την Κίνα στη δεκαετία του 1970 και την Αίγυπτο μετά το 1973. Ο περιορισμός ήταν ένα σύνθημα, όχι ένας οδηγός για την πολιτική.

3. Σε σύγκριση με την απειλή της τρομοκρατίας σήμερα, ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν μια περίοδος σταθερότητας.
Τον Μάιο του 2007, o David Ignatius της Washington Post δημοσίευσε ένα άρθρο στο οποίο υποστήριζε ότι «ο διπολικός κόσμος του Ψυχρού Πολέμου είχε μια εγγενή σταθερότητα. Οι δύο υπερδυνάμεις κατανόησαν τους κανόνες του παιχνιδιού». Ο κόσμος μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, εξήγησε, «έκανε τον Ψυχρό Πόλεμο να φαίνεται σαν τις παλιές καλές μέρες».
Ωστόσο, η σταθερότητα κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου ήταν συχνά ανύπαρκτη. Επανειλημμένα προέκυπταν κρίσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Σοβιετικής Ένωσης και μεταξύ των χωρών αυτών και της Κίνας, όπως αντιπαραθέσεις με την Τουρκία και το Ιράν αμέσως μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Αποκλεισμός του Βερολίνου την περίοδο 1948-1949, ο Πόλεμος της Κορέας, οι κρίσεις στα νησιά Quemoy και Matsu τη δεκαετία του 1950 και η πυραυλική κρίση της Κούβας, η οποία έφερε τον κόσμο κοντά σε έναν πυρηνικό πόλεμο. Και κινεζικές και σοβιετικές στρατιωτικές δυνάμεις συμμετείχαν σε επιχειρήσεις εναντίον των αμερικανικών δυνάμεων κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ.

Η τρομοκρατία, εν τω μεταξύ, δεν άρχισε με τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001: ήταν μια σημαντική πτυχή του Ψυχρού Πολέμου. Ο μέσος ετήσιος αριθμός των διεθνών τρομοκρατικών επιθέσεων ήταν υψηλότερος στα τέλη του 1960 και στις αρχές της δεκαετίας του 1970 από ό,τι ήταν το 1989. Σε μόλις ένα χρόνο το 1971-72, η παλαιστινιακή τρομοκρατική οργάνωση Μαύρος Σεπτέμβρης ενορχήστρωσε μια σειρά από αποτρόπαιες επιθέσεις, συμπεριλαμβανομένης της δολοφονίας του πρωθυπουργού της Ιορδανίας, μιας σφαγής στο αεροδρόμιο Lod του Ισραήλ και της απαγωγής και δολοφονίας ισραηλινών αθλητών στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου. Σημαντικές τρομοκρατικές ομάδες που προέκυψαν κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου χρηματοδοτήθηκαν από το σοβιετικό μπλοκ. Όχι και τόσο «παλιές καλές μέρες».

4. Όσο δαπανηρή και αν ήταν η κούρσα των εξοπλισμών, έφερε μια μακρόχρονη ειρήνη.Ο χαρακτηρισμός του Ψυχρού Πολέμου ως «Μακρόχρονη ειρήνη», ένας όρος που επινοήθηκε στη δεκαετία του 1980 από τον ιστορικό John Lewis Gaddis, έχει νόημα μόνο αν παραβλέψουμε τους καταστροφικούς πολέμους που προέκυψαν από (ή επιδεινώθηκαν από) τον Ψυχρό Πόλεμο. Στατιστικά στοιχεία που συγκέντρωσε η Αναφορά Ανθρώπινης Ασφάλειας δείχνουν ότι ο πόλεμος της Κορέας, ο πόλεμος του Βιετνάμ, εμφύλιοι πόλεμοι στην Κεντρική Αμερική και Νότια Αφρική, μια σειρά πολέμων στη Μέση Ανατολή και ο Σοβιετικός πόλεμος στο Αφγανιστάν είχαν ως αποτέλεσμα τον θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν άμαχοι. Εκατομμύρια ακόμα σφαγιάστηκαν από τις κυβερνήσεις τους, όπως στην Κίνα του Μάο και στην Καμπότζη του Πολ Ποτ. Μεγάλοι αριθμοί, επίσης, πέθαναν υπό καθεστώτα στη Λατινική Αμερική και την Αφρική που υποστηρίζονταν από τις δυτικές κυβερνήσεις, λόγω των πιέσεων του Ψυχρού Πολέμου. Εκείνοι που χαρακτηρίζουν τον Ψυχρό Πόλεμο ως μακρόχρονη ειρήνη, επειδή δεν συνέβη κανέναν πόλεμος μεγάλης κλίμακας απευθείας μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Σοβιετικής Ένωσης, υποτιμήσουν τη λέξη «ειρήνη».

5. Με τον Πούτιν στη Ρωσία, ο Ψυχρός Πόλεμος επέστρεψε.
Τα ένστικτα του Πούτιν είναι αυταρχικά και ο ίδιος ποτέ δεν έχει ξεπεράσει τα χρόνια του στην KGB. Όμως, η χώρα της οποίας ηγείται δεν είναι η Σοβιετική Ένωση. Η μετα-σοβιετική Ρωσία είναι πολύ μικρότερη από την ΕΣΣΔ και απέχει πολύ από μια παγκόσμια υπερδύναμη. Ο ρωσικός στρατός είναι μόνο το ένα πέμπτο του μεγέθους του σοβιετικού στρατού.
Επίσης, η Σοβιετική Ένωση δεν ασκεί κάποια ιδεολογική γοητεία στη Ρωσία. Ο κομμουνισμός έχει πλέον πλήρως απαξιωθεί, αλλά κατά το μεγαλύτερο μέρος του Ψυχρού Πολέμου, η μαρξιστική ιδεολογία βρήκε έτοιμους οπαδούς σε πολλές χώρες του Τρίτου Κόσμου, ακόμα και στη Δύση, ιδίως στη Γαλλία και την Ιταλία, που είχαν μεγάλα κομμουνιστικά κόμματα. Η Ρωσία δεν ασκεί τέτοια γοητεία σήμερα.
Επιπλέον, ακόμη και υπό τον Πούτιν, η Ρωσία είναι μια πολύ πιο ελεύθερη χώρα από ό,τι ήταν η Σοβιετική Ένωση. Μια αληθής εταιρική σχέση των ΗΠΑ με τη Ρωσία μπορεί να είναι αδύνατη, αλλά οι δύο πλευρές δεν έχουν επικαλυπτόμενα συμφέροντα στην αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, τα περιβαλλοντικά θέματα, τα προβλήματα δημόσιας υγείας, την εμπορία ανθρώπων και το παράνομο εμπόριο όπλων. Ο Πούτιν φαίνεται διατεθειμένος να δηλητηριάσει τις αμερικανο-ρωσικές σχέσεις προς το παρόν, αλλά οι φόβοι ενός νέου Ψυχρού Πολέμου είναι άστοχοι.

http://www.washingtonpost.com/opinions/five-myths-about-the-cold-war/2014/03/13/e8f00f56-a4a5-11e3-84d4-e59b1709222c_story.html?hpid=z3

Το είδαμε στο antinews.gr