Ο Γιάννης Μανδάλας, διευθύνων σύμβουλος της Mediterra Mastiha Shops, μιλά στο timetv για τη βιομηχανία της μαστίχας που αργά αλλά σταθερά δημιουργείται στη χώρα
Στο νησί της Χίου έχει τη βάση της η παραγωγή της μαστίχας, γύρω από την οποία δημιουργείται ένας τζίρος της τάξης των 30 εκατ. ευρώ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟ TIMETV
Τι αντιπροσωπεύει η μαστίχα στην τοπική οικονομία;Διαχρονικά η μαστίχα ήταν κάτι πολύ σημαντικό στην οικονομία της Χίου. Σήμερα είναι ακόμη πιο σημαντική. Οι τρεις βασικοί πυλώνες για τη Χίο είναι η ναυτιλία – πάντα ήταν στην πρώτη θέση –, μετά οι άδηλοι πόροι από την ομογένεια και μετά η μαστίχα. Οι πόροι που προέρχονται από τη μαστίχα είναι σημαντικότεροι από τον τουρισμό.
Η συμμετοχή της μαστίχας πώς εμφανίζεται διαχρονικά στην οικονομία του νησιού;
Είναι διαρκώς αυξανόμενη και το πολύ σημαντικό είναι ότι σταδιακά στο νησί και στην υπόλοιπη Ελλάδα αρχίζει να διαμορφώνεται η βιομηχανία της μαστίχας. Για παράδειγμα, στο νησί μας υπάρχουν 7 ποτοποιίες που παράγουν το λικέρ μαστίχας. Ξέρετε ποιο είναι το σημαντικότερο; Τα έσοδα από την εμπορία του λικέρ είναι μεγαλύτερα από το ούζο που οι ίδιες ποτοποιίες παρήγαγαν στο παρελθόν.
Είναι σημαντικό διότι μιλάμε για μια παραγωγική δραστηριότητα και όχι για ένα ευπαθές προϊόν, που είναι ο τουρισμός.
Ακριβώς. Στο νησί υπάρχουν επίσης 5-6 μονάδες οι οποίες παράγουν γλυκά του κουταλιού. Όλες τους έχουν 1-5 κωδικούς προϊόντων με μαστίχα. Από τα λουκούμια μέχρι «υποβρύχιο με μαστίχα» και παστέλι. Έχουμε επίσης μικροδραστηριότητες, όπως τα εργαστήρια που φτιάχνουν μαρμελάδα ή αρτοποιεία τα οποία και αυτά χρησιμοποιούν μαστίχα. Όλα αυτά συγκροτούν τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία μιας βιομηχανίας μαστίχας. Δεν είναι όμως μόνο τα τρόφιμα και τα ποτά που χρησιμοποιούν τη μαστίχα. Σε αυτά πρέπει να συνυπολογίσουμε και τις κατηγορίες των παραφαρμακευτικών προϊόντων και των καλλυντικών που χρησιμοποιούν τη μαστίχα. Σε αυτά επενδύει και ο συνεταιρισμός αλλά και άλλοι Χιώτες επιχειρηματίες.
Πόση μαστίχα παράγει το νησί;
Στα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας η παραγωγή ήταν περίπου 80 τόνοι, σήμερα πλησιάζουμε τους 180 τόνους.
Υπάρχει μια οροφή στην παραγωγή;
Κοιτάξτε, η δυναμικότητα παραγωγής της Νότιας Χίου – όπου παράγεται η μαστίχα – θα λέγαμε ότι θα μπορούσε να διπλασιαστεί. Δηλαδή με τη διαθέσιμη γη και με πολύ συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις θα μπορούσαμε να διπλασιάσουμε την παραγωγή. Για να φθάσουμε εκεί πρέπει να απορροφούμε όλη την ετήσια παραγωγή – δεν συμβαίνει πάντα αυτό – και βεβαίως να υπάρχουν περαιτέρω κίνητρα για τους παραγωγούς. Το βασικό κίνητρο για έναν παραγωγό να παράξει περισσότερη μαστίχα είναι η τιμή.
Πού κυμαίνεται η τιμή για τον παραγωγό;
Από τα 55 ευρώ για την πιο «βρόμικη» μαστίχα ως και τα 78 ευρώ για την πολύ «καθαρή» μαστίχα. Οπότε η τιμή είναι συνάρτηση της καθαρότητας της μαστίχας που παραλαμβάνει ο συνεταιρισμός.
Αν μιλούσαμε με απόλυτα νούμερα, πόσα χρήματα ανακυκλώνονται γύρω από αυτή τη δραστηριότητα;
Κοιτάξτε, σημερινή εκτίμηση δεν έχουμε. Σε μια απόπειρα που είχαμε κάνει πριν από 5 χρόνια – τέλη του 2008, δηλαδή πριν από την κρίση – υπολογίζαμε ότι ο τζίρος γύρω από τη μαστίχα υπερέβαινε τα 25 εκατ. ευρώ, με τιμές χονδρεμπορίου. Αυτό αφορά τις πωλήσεις όλων των προϊόντων μαστίχας στην Ελλάδα από οποιονδήποτε εμπλεκόμενο βιοτέχνη, βιομήχανο, όχι μόνο στη Χίο αλλά παντού.
Ας έλθουμε τώρα στα δικά σας. Στα τεκταινόμενα στον συνεταιρισμό και στη θυγατρική του, της οποίας είστε επικεφαλής. Τι αντιπροσωπεύει ο συνεταιρισμός και οι συνεργαζόμενοι με αυτόν μαστιχοπαραγωγοί;
Είναι από τους ελάχιστους αναγκαστικούς συνεταιρισμούς στην Ελλάδα. Αυτό σημαίνει ότι οι παραγωγοί υποχρεωτικά παραδίδουν όλη τους την παραγωγή στο συνεταιρισμό και αυτός υποχρεωτικά αγοράζει όλη τους την παραγωγή. Μπορεί – δεν μπορεί να απορροφήσει και να διαθέσει το προϊόν αυτό. Είναι αμοιβαία η αναγκαστικότητα.
Έχει ιδρυθεί το 1938, έχει ένα λαμπρό παρελθόν και θεωρώ ότι έχει ένα πολύ πιο λαμπρό μέλλον. Είναι ένας μοντέρνος συνεταιρισμός ο οποίος ξεφεύγει από τον μέσο όρο της εικόνας που έχουμε για τους συνεταιρισμούς στην Ελλάδα.
Μιλάμε για κερδοφόρο δραστηριότητα;
Βεβαίως. Την τελευταία δεκαετία είναι μια κερδοφόρος δραστηριότητα με σημαντικότατες επενδύσεις στον τομέα της παραγωγής μαστίχας αλλά και της τσίχλας. Και στη θυγατρική του, με αξιόλογα στελέχη και προσωπικό και με μια διοίκηση η οποία, όπως έχει αποδείξει την τελευταία δεκαετία, και βλέπει και καταλαβαίνει.
Πόσοι είναι οι μαστιχοπαραγωγοί;
Κοιτάξτε, τα εγγεγραμμένα μέλη είναι περίπου 4.500. Από αυτούς προϊόν παραδίδουν περίπου 3.000.
Το εισόδημα των μαστιχοπαραγωγών πού κινείται;
Μεγάλοι μαστιχοπαραγωγοί είναι αυτοί που παράγουν πάνω από 500 κιλά μαστίχας και μικροί παραγωγοί είναι αυτοί που κάνουν 20-30 κιλά. Σε κάποιες μεμονωμένες περιπτώσεις το ετήσιο εισόδημα ορισμένων μαστιχοπαραγωγών μπορεί να φθάσει τις 30.000 ευρώ. Θα σας έλεγα ότι αυτοί που εξασφαλίζουν πάνω από 15.000 ευρώ ετήσιο εισόδημα θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν επαγγελματίες μαστιχοπαραγωγοί. Το εισόδημα από τη μαστίχα είναι συμπληρωματικό εισόδημα για τον Χιώτη.
Η μαστίχα ως εισόδημα για τον Χιώτη είναι κατά τεκμήριο ένα συμπληρωματικό εισόδημα ή το βλέπει πιο επαγγελματικά;
Όχι, κατά κανόνα είναι συμπληρωματικό εισόδημα, ένα αξιόλογο συμπληρωματικό εισόδημα. Για πολύ λιγότερους είναι η κύρια δραστηριότητα.
Ας έρθουμε λοιπόν στη δική σας δραστηριότητα. Η θυγατρική εταιρεία πότε και από ποιους δημιουργείται και με ποιο σκοπό βέβαια; Γιατί ο συνεταιρισμός είχε ανάγκη να δημιουργήσει μια θυγατρική εταιρεία;
Η εταιρεία δημιουργήθηκε το 2002 με βασικό μέτοχο την Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου και σχεδιάστηκε ως εργαλείο marketing tool, επικοινωνίας, προβολής και προώθησης της μαστίχας. Δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της αναδιοργάνωσης του συνεταιρισμού. Ο συνεταιρισμός από το 2001 είχε μπει σε διαδικασία αναδιοργάνωσης και στο πλαίσιο αυτό διατυπώθηκε η ανάγκη για ένα εργαλείο με μορφή ανωνύμου εταιρείας, το οποίο θα είναι πιο γρήγορο από το συνεταιρισμό, πιο ευέλικτο έτσι ώστε να μπορεί να κάνει πρωτίστως καταστήματα Mastiha Shops, τα οποία είχαν περιγραφεί ως ανάγκη. Η επιτυχία που είχαν τα Mastiha Shops στο ξεκινημά τους ήταν αυτή η οποία απευλευθέρωσε δυνάμεις μέσα στο συνεταιρισμό που ακολουθεί ένα πολύ φιλόδοξο πρόγραμμα επενδύσεων. Ένα πρόγραμμα έρευνας και ανάπτυξης όσον αφορά τη μαστίχα το οποίο μαζί με τις δράσεις που είχαν προηγηθεί έφερε τη μαστίχα στα επίπεδα που είναι σήμερα.
Από πόσα καταστήματα αποτελείται το δίκτυό σας;
Σήμερα είμαστε περίπου στα 12 καταστήματα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, προφανώς με την Ελλάδα να είναι το κυρίαρχο κομμάτι έστω και υπό πίεση. Η εταιρεία το 2012 είχε την καλύτερή της χρονιά από την ίδρυσή της, παρά τα προβλήματα που υπάρχουν στην ελληνική οικονομία. Το 2013 θεωρούμε ότι θα είναι άλλη μία τέτοια χρονιά. Πιστεύω ότι θα είναι η καλύτερη χρονιά μας. Όσον αφορά τον συνεταιρισμό, το 2012 οι εξαγωγές του ήταν οι υψηλότερες τα τελευταία 20-30 χρόνια, δηλαδή και για το συνεταιρισμό και για τη θυγατρική.
Σε ποια επίπεδα ανήλθαν;
Ξεπέρασαν τους 100 τόνους. Ένα ποσόν το οποίο ο συνεταιρισμός πρέπει να έχει να το δει τουλάχιστον 20-25 χρόνια.
Εκατό τόνοι, οι οποίοι αν μεταφραστούν σε απόλυτα νούμερα…
Είναι περίπου 10 εκατ. ευρώ.
Τα αντίστοιχα νούμερα στο κομμάτι της θυγατρικής ποια είναι; Εννοώ δηλαδή σε τζίρο και εξαγωγές.
Ο τζίρος είναι περίπου στα 8 εκατ. ευρώ και οι εξαγωγές περίπου ένα εκατομμύριο, αφού εμείς κυνηγάμε μόνο προϊόντα.
Διαθέτει μεγάλη παρουσία και στο εξωτερικό;
Βεβαίως. Η παρουσία του είναι σε πολλές χώρες – από την Ασία ως τις Ηνωμένες Πολιτείες –, κατά κύριο λόγο μαστίχα και σε μικρές ποσότητες τσίχλα.
Οι χώρες που απορροφούν το μεγάλο κομμάτι των εξαγωγών ποιες είναι;
Το τόξο Τουρκία, Μέση Ανατολή, Μαρόκο. Δηλαδή Μέση Ανατολή. Βόρειος Αφρική, Μικρά Ασία είναι αυτό που αποκαλούμε εμείς εξωτερικές αγορές μαστίχας.
Ήταν αυτό που παραδοσιακά απορροφούσε…
Ακριβώς, είναι πολύ σημαντικές αγορές που πηγαίνουν πάρα πολύ καλά.
Θα μπορούσε η μαστίχα να αποτελέσει ένα προϊόν το οποίο να είναι και σημαία για την Ελλάδα; Το λέω γιατί από τη φύση δεν μπορεί να παραχθεί πουθένα αλλού.
Νομίζω ότι λίγο – πολύ συμβαίνει αυτό. Δεν είναι τυχαίο ότι οι προσκλήσεις που έχουμε πάντα από το εξωτερικό, είτε από φορείς ΕΟΤ, ΟΠΕ, Υπουργείο Εξωτερικών, ακόμη και από το πρωθυπουργικό γραφείο, πάρα πολλές φορές οφείλεται σε αυτόν τον λόγο. Επειδή έχουμε να δείξουμε ένα πολύ ιδιαίτερο προϊόν, το οποίο είναι και μοναδικό. Για αυτό και πολλές φορές δεχόμαστε τέτοιου είδους προσκλήσεις και από πανεπιστημιακά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Νιώθετε όμως ότι το επίπεδο ωρίμανσης των εταιρειών και δημιουργίας των προϊόντων είναι τέτοιο που θα μπορούσε να ανοίξει τις μεγάλες αγορές με μια αντίστοιχη επιτυχία όπως το ιταλικό λιμοντσέλο, λέω ένα παράδειγμα, ή είμαστε στο ξεκίνημα;
Όχι, είμαστε έτοιμοι. Μας πήγε πίσω, όπως όλους, αυτή η εξαιρετικά δυσμενής περίοδος που διανύουμε στην Ελλάδα. Δηλαδή την τελευταία πενταετία πήγαν πάρα πολύ δύσκολα για όλους, εμείς καταφέραμε να αυξήσουμε τα μεγέθη μας σε αυτή την πεντετία αλλά με πάρα πολλές θυσίες και πάρα πολλές δυσκολίες. Αντιμετωπίσαμε κυρίως χρηματοδοτικές δυσκολίες, όχι κάτι άλλο.
Το ερώτημα πάντως είναι ποια προϊόντα θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη σημαία της εξωστρεφούς προσπάθειας, δηλαδή είναι η τσίχλα, το λικέρ. Ποια θεωρείτε ότι είναι αυτά, γιατί είναι πληθώρα;
Δεν θα σας τα πω, γιατί αποτελούν μέρος του στρατηγικού σχεδιασμού της εταιρείας. Σίγουρα όμως το λικέρ μαστίχας μπορεί να γίνει το ελληνικό λιμοντσέλο. Σίγουρα η τσίκλα μαστίχας μπορεί να καταναλωθεί από τους καταναλωτές όλου του πλανήτη και μαζί με τις φαρμακευτικές ή τις παραφαρμακευτικές εφαρμογές της μαστίχας θα μπορούσαμε να δούμε πολύ σημαντικά πράγματα στο μέλλον, το κοντινό και το μακρινό.
Προβάλλετε ιδιαίτερα το στοιχείο της συμβολής της μαστίχας στα θέματα υγείας;
Ναι. Μα είναι αυτό που κάνει ξεχωριστή τη μαστίχα. Προφανώς η γεύση και το άρωμά της είναι ιδιαίτερα. Οι πολλές διαφορετικές χρήσεις της όμως την κάνουν σημείο μελέτης. Αυτό βέβαια που την κάνει πραγματικά ξεχωριστή είναι μια φυσική ρητίνη, η βρώση της οποίας κάνει καλό στην υγεία με κλινικές μελέτες οι οποίες είναι αδιαμφισβήτητες. Μιλάμε για κλινικές μελέτες που έχουν γίνει σε ανθρώπους τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Ιδιαίτερα στο πεπτικό σύστημα…
Θα έλεγα ξεκινάμε από τη στοματική υγεινή και φθάνουμε σε όλο το πεπτικό σύστημα.
Ετοιμάζετε κάποια νέα προϊόντα;
Είμαστε στην τελική ευθεία για αυτά τα προϊόντα που περιγράψατε. Εμείς τα λέμε start products, δηλαδή έχουμε καταλήξει σε έξι προϊόντα τα οποία θα αποτελέσουν αιχμή του δόρατος για το εξωτερικό.
Ποια είναι αυτά;
Δεν μπορούμε να τα πούμε. Σίγουρα ένα από αυτά, μάλλον ένα είναι ανακοινώσιμο, είναι η κάψουλα της μαστίχας. Η μαστίχα σε κάψουλα, εγκεκριμένη από τον Ελληνικό Οργανισμό Φαρμάκων, ως συμπλήρωμα διατροφής.
Όσον αφορά το λικέρ, ποια είναι τα προϊόντα τα οποία έχετε βγάλει;
Έχουμε δύο μάρκες, η μία λέγεται Enosis και η άλλη λέγεται Kentos.Το κέντος στην αρχαιότητα σημαίνει το κέντημα της μαστίχας, το κέντημα του δέντρου. Αυτά τα εμπορευόμαστε μόνο στην Ελλάδα. Δεν είναι το λικέρ μαστίχας μέσα σε αυτά τα προϊόντα, αυτά τα έξι, δεν είναι στην κατηγορία παραφαρμακευτικά – φαρμακευτικά. Οπότε το λικέρ μαστίχας σίγουρα κάποια στιγμή στο μέλλον θα μπορούσαμε να το κάνουμε επιτυχία στο εξωτερικό. Είναι μια γεύση η οποία είναι καθ’ όλα αποδεκτή και τα στοιχεία που έχουμε συνηγορούν στο ότι το λικέρ μαστίχας είναι το ελληνικό λιμοντσέλο.
Σας ευχαριστώ θερμά γι’ αυτή τη συνομιλία και για το στίγμα αισιοδοξίας που μας δώσατε.
Και εγώ. Να είστε καλά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου