Στις 22 Νοεμβρίου συμπληρώνονται πενήντα χρόνια από τη δολοφονία
του προέδρου Τζ. Φ. Κένεντι. Για όσους ζούσαν εκείνη την περίοδο,
επρόκειτο για ένα περιστατικό τόσο σοκαριστικό που θυμούνται πού ακριβώς
βρίσκονταν όταν άκουσαν τα νέα. Εγώ αποβιβαζόμουν από ένα τρένο στο
Ναϊρόμπι όταν είδα τον δραματικό τίτλο σε μία εφημερίδα.
Ο Κένεντι ήταν μόλις 46 ετών και δολοφονήθηκε στο Ντάλας από τον Λι
Χάρβεϊ Όσβαλντ, έναν απογοητευμένο πρώην πεζοναύτη που είχε προσχωρήσει
στη Σοβιετική Ένωση. Αν και σε όλη του τη ζωή ταλαιπωρείτο από
ασθένειες, ο Κένεντι προέβαλε μία εικόνα νεότητας και ενέργειας που
επιδείνωσε το δράμα και τη δριμύτητα της είδησης του θανάτου του. Ο
μαρτυρικός του θάνατος οδήγησε πολλούς Αμερικανούς να ανυψώσουν τον
Κένεντι στο επίπεδο μεγάλων προέδρων όπως ο Τζορτζ Ουάσινγκτον και ο
Αβραάμ Λίνκολν.
Αλλά οι ιστορικοί είναι πιο συγκρατημένοι στις εκτιμήσεις τους. Οι
επικριτές δείχνουν στην ενίοτε απερίσκεπτη σεξουαλική συμπεριφορά του,
στο πενιχρό νομοθετικό του έργο και στην αποτυχία του να κάνει τα λόγια
του πράξεις. Ενώ ο Κένεντι μιλούσε για πολιτικά δικαιώματα,
φοροελαφρύνσεις και μείωση της φτώχειας, ήταν ο διάδοχός του, ο Λίντον
Τζόνσον, που χρησιμοποίησε τη φήμη του Κένεντι και τις δικές του πολύ
πιο αξιόλογες πολιτικές ικανότητες προκειμένου να περάσει ιστορικούς
νόμους σε όλους αυτούς τους τομείς. Μία δημοσκόπηση του 2009, σε 65
ακαδημαϊκούς, κατέταξε τον Κένεντι στην έκτη θέση των πιο σημαντικών
αμερικανών προέδρων, ενώ μία πρόσφατη έρευνα βρετανών ειδικών στην
αμερικανική πολιτική, κατέταξε τον Κένεντι στην 15η θέση.
Εντυπωσιακά αποτελέσματα για έναν πρόεδρο του οποίου η θητεία διήρκεσε
λιγότερα από τρία χρόνια, αλλά τί πραγματικά πέτυχε ο Κένεντι και πόσο
διαφορετική θα ήταν η Ιστορία αν είχε επιζήσει;
Στο βιβλίο μου, Προεδρική Ηγεσία και η Δημιουργία της Αμερικανικής
Εποχής, χωρίζω τους προέδρους σε δύο κατηγορίες: σε εκείνους που
διατηρούν μεγάλα οράματα που σχετίζονται με μεγάλες αλλαγές και σε
εκείνους που εστιάζουν σε πιο λειτουργικά ζητήματα - διασφαλίζοντας ότι
όλα θα πάνε σύμφωνα με το πρόγραμμα. Επειδή ήταν ακτιβιστής και με
μεγάλο επικοινωνιακό χάρισμα, ο Κένεντι δείχνει να εντάσσεται στην πρώτη
κατηγορία. Στην εναρκτήρια ομιλία του επικαλέστηκε τη θυσία («Μην
ρωτάτε τι μπορεί να κάνει η χώρα σας για εσάς - να ρωτάτε τί μπορείτε να
κάνετε εσείς για τη χώρας σας»). Καθιέρωσε προγράμματα όπως το
Ειρηνευτικό Σώμα και τη Συμμαχία για την Πρόοδο με τη Λατινική Αμερική
και έβαλε τις ΗΠΑ στον δρόμο της εξερεύνησης του Διαστήματος με την
επανδρωμένη αποστολή στη Σελήνη στα τέλη του 1960.
Αλλά παρά τον ακτιβισμό και τη ρητορική του, ο Κένεντι ήταν
περισσότερο προσεκτικός παρά ιδεολόγος. Αντί να κατηγορούμε τον Κένεντι
ότι δεν έκανε όσα έλεγε, θα πρέπει να είμαστε ευγνώμονες που σε δύσκολες
καταστάσεις έδειξε σύνεση και πραγματισμό. Το πιο σημαντικό κατόρθωμα
της σύντομης προεδρίας του Κένεντι ήταν η διαχείριση της Κρίσης των
Πυραύλων της Κούβας, του πιο επικίνδυνου συμβάντος μετά την απαρχή της
πυρηνικής εποχής.
Το μεγάλο αναπάντητο ερώτημα για την προεδρία του Κένεντι και το
πώς η δολοφονία του επηρέασε την αμερικανική εξωτερική πολιτική, είναι
το τι θα έκανε για τον πόλεμο στο Βιετνάμ. Όταν ο Κένεντι έγινε πρόεδρος
οι ΗΠΑ είχαν μερικές εκατοντάδες στρατιώτες στο Νότιο Βιετνάμ - αύξησε
αυτό τον αριθμό σε 16.000. Ο Τζόνσον σε 500.000. Πολλοί υποστηρικτές του
Κένεντι λένε ότι δεν θα έκανε ποτέ αυτό το λάθος. Αλλά οι σκεπτικιστές
λένε ότι πάντα αναφερόταν δημοσίως στην ανάγκη οι ΗΠΑ να επικρατήσουν
στο Βιετνάμ. Το ερώτημα παραμένει ανοικτό. Κατά τη γνώμη μου, ο Κένεντι
ήταν ένας καλός αλλά όχι καταπληκτικός πρόεδρος. Είμαστε τυχεροί που σε
πολλές περιπτώσεις στην εξωτερική πολιτική ήταν διεκπεραιωτικός και όχι
μεταρρυθμιστής. Είμαστε άτυχοι που τον χάσαμε μόλις μετά από 1000
ημέρες.
Το Βήμα, The Project Syndicate
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου