Ο ρωσικός στόλος επιστρέφει στους Ωκεανούς

Βασίλιν Κάσιν  
Η Ρωσία προετοιμάζει συστηματικά την επιστροφή της, και τη ναυτική παρουσία της σε όλα τα γεωγραφικά πλάτη και μήκη της υφηλίου και τους Ωκεανούς. Εννοείται, βεβαίως, και στη Μεσόγειο. 

Ο όρος «Δεύτερος Κόσμος» δεν είναι μια αυστηρά καθορισμένη έννοια. Σε διαφορετικές χρονικές στιγμές και πολιτισμούς, σήμαινε διαφορετικά πράγματα. Σε αυτό το άρθρο, θα επικεντρώσουμε την προσοχή μας στη «μεσαία τάξη» των κρατών της υφηλίου. Τις χώρες της ομάδας BRIC και τις άλλες αναπτυσσόμενες χώρες που δεν ανήκουν ούτε στα πλουσιότερα αλλά ούτε και στα φτωχότερα κράτη του πλανήτη.

"Ολες οι αναπτυσσόμενες χώρες που έχουν παγκόσμιες οικονομικές φιλοδοξίες, χτίζουν τους δικούς τους στόλους ανοιχτής θάλασσας. Σήμερα, εκτός από την Κίνα, η οποία ισχυρίζεται ότι είναι η δεύτερη ναυτική υπερδύναμη στον κόσμο, παρόμοια προγράμματα υλοποιούνται από την Ινδία, που προωθεί το σχέδιο της δημιουργίας ενός εκστρατευτικού στόλου που να μπορεί να επιχειρήσει σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, τη Νότια Κορέα, η οποία σχεδιάζει να έναν ωκεάνιο στόλο μέχρι το 2020 και τη Βραζιλία."

 Τις τελευταίες εβδομάδες η ρωσική κυβέρνηση προέβη σε σειρά δηλώσεων που αφορούσαν στην επιστροφή της ρωσικής ναυτικής παρουσίας στους Ωκεανούς παγκοσμίως. Κάτι που είχε χαθεί μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Ανακοινώθηκε καταρχήν η δημιουργία μιας μόνιμης task force του ρωσικού στόλου στη Μεσόγειο. Επίσης, ο Αρχηγός ΓΕΝ, ναύαρχος Βίκτορ Τσιρκόφ, δήλωσε ότι σχεδιάζεται μελλοντικά η δημιουργία παρόμοιων επιχειρησιακών σχηματισμών τόσο στον Ειρηνικό, όσο και στο Ινδικό ωκεανό. Ήδη, έχουν προχωρήσει οι συνομιλίες με το Βιετνάμ για τη χρήση της πρώην σοβιετικής ναυτικής βάσης, Καμράν, του σημαντικότερου σταθμού υλικοτεχνικής και εφοδιαστικής υποστήριξης των σοβιετικών πλοίων στη ΝΑ Ασία.
 Το νέο στάδιο της επέκτασης του χώρου δράσης του ρωσικού Πολεμικού Ναυτικού δεν έχει καμιά σχέση με την πάλαι ποτέ παρουσία του σοβιετικού στόλου στους παγκόσμιους ωκεανούς. Για παράδειγμα, ο σχηματισμός που θα δρα στη Μεσόγειο θα αποτελείται από μόλις πέντε – έξη πλοία και σίγουρα δεν θα είναι σε θέση να αντιπαρατεθεί με το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ. Στο Καμράν επίσης, στην καλύτερη περίπτωση, θα δημιουργηθεί σταθμός για τεχνική υποστήριξη, ενώ στη σοβιετική εποχή ήταν μια πλήρως λειτουργική ναυτική βάση με ισχυρή στρατιωτική παρουσία και οπλικά συστήματα. 

Γελοιογραφία του Νιγιάζ Καρίμ

Νέες θαλάσσιες δυνάμεις
 Αυτό που συμβαίνει, είναι μια ακόμα έκφραση της παγκοσμιοποίησης. Η Ρωσία, είναι μια από τις πολλές χώρες του «δευτέρου» ή ακόμα και «τρίτου» επιπέδου, που φροντίζει να δημιουργήσει στόλο ανοιχτής θάλασσας. Σήμερα, εκτός από την Κίνα, η οποία ισχυρίζεται ότι είναι η δεύτερη ναυτική υπερδύναμη στον κόσμο, παρόμοια προγράμματα υλοποιούνται από την Ινδία, που προωθεί το σχέδιο της δημιουργίας ενός εκστρατευτικού στόλου που να μπορεί να επιχειρήσει σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, τη Νότια Κορέα, η οποία σχεδιάζει να έναν ωκεάνιο στόλο μέχρι το 2020 και τη Βραζιλία.
 Στον νοτιοαμερικανικό γίγαντα, το πρόγραμμα προβλέπει το χτίσιμο ενός στόλου ανοικτών θαλασσών, που ήδη έχει ενταχθεί στην εθνική στρατηγική ασφαλείας της χώρας από το 2008. Χωρίς πολύ δημοσιότητα, αλλά με αποτελεσματικό τρόπο, στόλο που να επιχειρεί στις ανοικτές θάλασσες χτίζει και η Ιαπωνία. Την επιθυμία για την ανάπτυξη ενός παρόμοιου στόλου, που να μπορεί να δρα άμεσα, ανακοίνωσε το Ιράν και πρόσφατα η Ταϊλάνδη (η μοναδική χώρα που διαθέτει αεροπλανοφόρο στη νοτιοανατολική Ασία).

 Η τωρινή περίοδος χτισίματος πολεμικών στόλων ανοικτής θάλασσας, μοιάζει με το κυνήγι των ναυτικών εξοπλισμών στο τέλος του ΧΙΧ, αρχές του ΧΧ αιώνα. Πάνω από έναν αιώνα πριν, η παγκοσμιοποίηση είχε συνδεθεί με την απόκτηση αποικιών και προτεκτοράτων από τα ευρωπαϊκά κράτη και τις ΗΠΑ. Η κύρια απειλή ενάντια στα συμφέροντα της μιας μεγάλης δύναμης, προερχόταν από τον ανταγωνισμό μιας άλλης παγκόσμιας δύναμης. Έτσι, για την προστασία των αποικιών και των θαλάσσιων συγκοινωνιακών διαδρόμων χρειάζονταν ένας ισχυρός πολεμικός στόλος, που θα έπλεε συνεχώς σε όλους τους Ωκεανούς. Ένας στόλος ανοικτής θαλάσσης μικρής ισχύος, δεν θα είχε κανένα νόημα γιατί ο εχθρός θα τον κατάστρεφε σε μια άμεση σύγκρουση. Οι προδιαγραφές για παγκόσμια παρουσία, περιόριζαν τον αριθμό των συμμετεχόντων στον αγώνα για την κυριαρχία στους Ωκεανούς σε λίγες, τις πλέον ισχυρές οικονομικά χώρες.

"Ο ρωσικός ναυτικός σχηματισμός που θα δρα στη Μεσόγειο θα αποτελείται μόλις από πέντε – έξη πλοία και σίγουρα δεν θα είναι σε θέση να αντιπαρατεθεί με το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ."

 Με τη σημερινή παγκοσμιοποίηση, οι αποικίες και οι ζώνες προνομιακών συμφερόντων έχουν περάσει στην ιστορία. Ακόμα και οι οικονομικά «δεύτερες» χώρες, όπως είναι η Ρωσία και η Ινδία, θα μπορούσαν να έχουν επενδύσεις πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων και χιλιάδες «αποικίες» των πολιτών τους σε άλλες ηπείρους. Οι κύριες απειλές για την ασφάλεια των πολιτών της διασποράς και των πόρων που έχουν επενδυθεί, δεν έχουν καμία σχέση με τις δράσεις των ενόπλων δυνάμεων των άλλων κρατών και με τις εξεγέρσεις, τις ταραχές, τις τρομοκρατικές ενέργειες, την πειρατεία και τις άλλες μορφές «δραστηριότητας» των μη-κρατικών παικτών. Το κόστος μιας άμεσης στρατιωτικής αντιπαράθεσης μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων είναι πολύ υψηλό. Έτσι, ακόμα και εχθρικές μεταξύ τους χώρες, προσπαθούν να μάχονται χρησιμοποιώντας διάφορες μορφές οικονομικών κυρώσεων, αποκλεισμούς και άλλα μη στρατιωτικά μέσα επιβολής των συμφερόντων τους. 

Παγκόσμιος ναυτικός «χωροφύλακας»
 Κάτω από αυτές τις συνθήκες, ένας ευέλικτος και ισχυρός στόλος, ικανός να επιχειρεί στον ανοιχτό Ωκεανό, είναι ένα απαραίτητο εργαλείο για κάθε μεγάλο κράτος με παγκόσμια οικονομικά συμφέροντα. Στην πραγματικότητα, οι ανεπτυγμένες χώρες, που ηγούνται στα θέματα προώθησης των συμφερόντων των επιχειρήσεων τους σε παγκόσμια κλίμακα, είτε έχουν το δικό τους στόλο ανοικτής θάλασσας, είτε βρίσκονται σε στρατιωτική συμμαχία με μια χώρα που να διαθέτει έναν τέτοιο πολεμικό στόλο. Ταυτόχρονα, όλες οι αναπτυσσόμενες χώρες που έχουν παγκόσμιες οικονομικές φιλοδοξίες, χτίζουν τους δικούς τους στόλους ανοιχτής θάλασσας.

Αυτή η κίνηση δεν σημαίνει ότι θα λυθούν τα ζητήματα ανταγωνισμού με τις άλλες δυνάμεις. Η δημιουργία όμως ενός ναυτικού σχηματισμού (έστω και μικρού σε μέγεθος), σημαίνει ότι υπάρχει η δυνατότητα μεταφοράς σε οποιοδήποτε σημείο στον κόσμο μιας ή δύο μοιρών μαχητικών αεροσκαφών, μερικών εκατοντάδων πυραύλων κρουζ και μονάδων ειδικών δυνάμεων καταδρομών. Επίσης, δίνεται η δυνατότητα μιας αποτελεσματικής οργάνωσης μια ενδεχόμενης εκκένωσης χιλιάδων πολιτών από περιοχές κινδύνου. Ένα τέτοιο ΠΝ είναι σε θέση να προστατεύει την εμπορική ναυτιλία από τους πειρατές και να διασφαλίζει την παράδοση φορτίων με προϊόντα σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου, στην οποία μπορεί να έχουν επιβληθεί άδικες, κατά την άποψη της «ναυτικής δύναμης», κυρώσεις.
 Έχοντας έλλειψη σε πολεμικά πλοία ειδικά εξοπλισμένα για τέτοιες επιχειρήσεις, η Ρωσία σήμερα χρησιμοποιεί ότι έχει απομείνει σε υποδομές από τη σοβιετική της κληρονομιά. Αλλά ακόμη και έτσι, μπορεί να προσφέρει σε μόνιμη και μακροπρόθεσμη βάση τη συμμετοχή του πολεμικού της στόλου στην καταπολέμηση της πειρατείας στον κόλπο του Άντεν, καθώς και τη συνεχιζόμενη παρουσία του ρωσικού ΠΝ στις ακτές της Συρίας, που μειώνει την πιθανότητα της άμεσης στρατιωτικής παρέμβασης στη Συρία από το εξωτερικό. Φυσικά, ταυτόχρονα με την κατασκευή του νέου ρωσικού στόλου «παγκόσμιας εμβέλειας», πρέπει να κοπεί από τη ρίζα κάθε προσπάθεια αντιπαλότητας και αντιπαράθεσης με τις ΗΠΑ και τους συμμάχους της. Η ευθεία και άμεση αντιπαράθεση στη θάλασσα με τις παραδοσιακές ναυτικές δυνάμεις, δεν επέφερε, κατά κανόνα, για τη Ρωσία, το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Βασίλιν Κάσιν 
 Ο συγγραφέας είναι εμπειρογνώμονας του Κέντρου Ανάλυσης Στρατηγικής και Τεχνολογιών.

Το πρωτότυπο άρθρο βρίσκεται στο Vedomosti