Ετικέτες

Σάββατο 8 Δεκεμβρίου 2012

Άρης Βελουχιώτης

 

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση
Ο Άρης Βελουχιώτης μιλά σε συγκέντρωση στην Λαμία στις 19 Οκτωβρίου του 1944, μία ημέρα μετά την απελευθέρωση από τις δυνάμεις του Άξονα.
O Άρης Βελουχιώτης (Λαμία, 27 Αυγούστου 1905 - Μεσούντα Άρτας, 16 Ιουνίου 1945) (πραγματικό όνομα Αθανάσιος Κλάρας ) ήταν ο καπετάνιος του ΕΛΑΣ και μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας. Ήταν ηγετική, αλλά και αμφιλεγόμενη, μορφή της Εθνικής Αντίστασης κατά την περίοδο της γερμανοϊταλικής κατοχής της Ελλάδας. Ήταν ο ουσιαστικός ιδρυτής και καθοδηγητής του ΕΛΑΣ και από τους πιο επίμονους υπέρμαχους για τον αντιστασιακό αγώνα και την ελεύθερη διενέργεια δημοψηφίσματος μετά την απελευθέρωση, που θα αποφάσιζε για την επιστροφή του βασιλιά και τον τύπο του πολιτεύματος.[1] Υπήρξε μια από τις τραγικότερες και πιο αμφιλεγόμενες φιγούρες της νεότερης ελληνικής ιστορίας.

Πίνακας περιεχομένων

[Απόκρυψη]

Βιογραφία [Επεξεργασία]

O Αθανάσιος Κλάρας γεννήθηκε στη Λαμία σε εύπορη και ευυπόληπτη οικογένεια της ρουμελιώτικης αυτής πόλης. O πατέρας του, Δημήτριος, ήταν δικηγόρος. Είχε διατελέσει πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου της Λαμίας. Η μητέρα του, το γένος Ζέρβα (με πιθανή μακρινή συγγένεια με τον Ναπολέοντα Ζέρβα, ήταν από οικογένεια συμβολαιογράφου. Ο Αθανάσιος Κλάρας δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο γυμνάσιο. Σπούδασε οικότροφος στην Αβερώφειο Μέση Γεωργική Σχολή της Λάρισας στην οποία εισήχθει το 1919 σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών. Μετά την αποφοίτησή του, το 1922 και με τις φροντίδες του πατέρα του διορίζεται σαν Γεωπόνος, στη Γεωργική Υπηρεσία. Υπηρετεί πρώτα στη Δράμα και το 1923 στα Τρίκαλα. Και στις δύο υπηρεσίες έρχεται σε σύγκρουση με τους προϊσταμένους του και τελικά παραιτείται, επειδή αρνήθηκε να «συμμετάσχει στα ρουσφέτια της εποχής».[2]

Η κάθοδος στην Αθήνα [Επεξεργασία]

Από το 1924 και μετά κατεβαίνει στην Αθήνα, έρχεται σε επαφή με τον κομμουνιστή συμπατριώτη του απ' τη Λαμία, Τάκη Φίτσιο.[3] Μετά από μια περίοδο δοκιμής εντάχθηκε στην κομμουνιστική νεολαία και αφοσιώθηκε στον αγώνα για τη διάδοση των αρχών του κομμουνισμού. Το 1925 κατατάσσεται στο στρατό και γίνεται Δεκανέας Πυροβολικού, αλλά μόλις γίνεται αντιληπτή η κομμουνιστική του δράση καθαιρείται από δεκανέας και στέλνεται στον Πειθαρχικό Ουλαμό Καλπακίου. Απολύεται το 1927 απ' το στρατό και κατεβαίνει ξανά στην Αθήνα ο οποίος πλέον χρησιμοποιεί το ψευδώνυμο "Μιζέριας". Η πιθανότερη εξήγηση είναι ότι έτσι τον αποκαλούσαν οι φίλοι του λόγω της μεγάλης ευταξίας του ακόμα και στα απλούστερα πράγματα που χρησιμοποιούσε.[4] Από τότε και στο εξής η ζωή του είναι ταυτισμένη με τον κομμουνιστικό αγώνα και τις πολιτικές διώξεις. Στο Ριζοσπάστη της 9/9/1931 ο Κλάρας απαντάει στους επικριτές του για τις καταδίκες για διάφορα αδικήματα που είχε στο ενεργητικό του την περίοδο πριν το 1924, αρθρογραφώντας με τίτλο: "ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΛΩΠΟΔΥΤΩΝ ΕΙΣΤΕ ΕΣΕΙΣ. ΤΟ ΚΚΕ ΕΙΝΑΙ ΚΟΜΜΑ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΤΟΥ." Και υπότιτλο απ' την ίδια την εφημερίδα ΕΝΑ ΡΑΠΙΣΜΑ ΠΟΥ ΔΙΝΕΙ Ο ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ ΜΑΣ σ. ΚΛΑΡΑΣ.
«Στους ληστές και δολοφόνους του εργαζόμενου λαού, σ' αυτούς που βρωμάν ανηθικότητα [...] δεν οφείλω καμιάν εξήγηση. Μιαν εξήγηση όμως ντόμπρη, σταράτη οφείλω στις εργαζόμενες μάζες της Ελλάδας. Καταδικάστηκα για κλοπή το 1924; Έκανα κλοπή το 1924; Ναι! Και έκανα την κλοπή και καταδικάστηκα! Γιατί έκλεψα; Γεννημένος μέσα στο καθεστώς αυτό της ληστείας, της διαφθοράς, του πνευματικού σκότους και της διαστρέβλωσης της πνευματικής, έχοντας για σύμβουλο τον διεφθαρμένο αστικό πολιτισμό, έφτασα στο σημείο να κλέψω. Όχι αυτό μόνο. Ρωτήστε τον τόπο της καταγωγής μου: Θα μάθετε πως στα μικρά μου χρόνια χαρτόπαιζα, μεθούσα, πιστόλιζα για το τίποτε και τον τυχόντα μέσα στα καφενεία. Αυτά ως το 1924, ακόμα και το '25 σχεδόν, όταν επί τέλους άρχισα με τη βοήθεια κομμουνιστών εργατών και διανοουμένων να βλέπω όχι θολά, μα με κάποια καθαρότητα. Έφτασε λίγος καιρός να απαλλαγώ απ' την επίδραση του διεφθαρμένου αστικού πολιτισμού. Ήμουνα πια στους κόλπους του Κομμουνιστικού κόμματος. Αν στη ζωή μου υπάρχει ένα σημείο που με συγκίνηση και με υπερηφάνεια αφάνταστη από καιρού σε καιρό γυρίζω και βλέπω, είναι ακριβώς η εποχή που μπήκα στο Κομμουνιστικό Κόμμα. Διαπαιδαγωγήθηκα ταξικά, έμαθα το συμφέρο μου, πέταξα τον κεφαλαιοκρατικό πολιτισμό στα μούτρα της λωποδύτριας μπουρζουαζίας και ρίχτηκα με πίστη, με θέληση, με ηρωισμό στον αγώνα για τις εργαζόμενες μάζες. Έκτοτε δεν έχω στο ενεργητικό μου παρά φυλακίσεις για πάλη επαναστατική. Μιλάν τα γεγονότα, μιλάει αυτή η αλήθεια. ΟΥΤΕ ΜΙΑ ΚΗΛΙΔΑ. Είναι αυτό σε βάρος μου; Είναι αυτό στοιχείο ενάντια στο Κομμουνιστικό Κόμμα; ΤΙΜΗ ΜΟΥ ΜΕΓΑΛΗ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΙΜΗ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΣΤΟ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ ότι γλίτωσα απ' τη διαφθορά της συνείδησης, στην οποία με οδηγούσε το ληστρικό αστικό καθεστώς και κόσμησα τον Κλάρα που φερόντανε τροχάδην στον γκρεμό με ΑΓΝΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ στοιχεία και μόνο με τέτοια [...]»[5]

Δικτατορία της 4ης Αυγούστου και Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος [Επεξεργασία]

Κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου θα συλληφθεί αρκετές φορές (έχοντας δραπετεύσει εν τω μεταξύ ουκ ολίγες) και θα εξορισθεί στην Γαύδο. Τον Ιούνιο του 1939 βρέθηκε στις φυλακές της Κέρκυρας, μαζί με τον ηγέτη του Κ.Κ.Ε Νίκο Ζαχαριάδη. Όπως πολλά μέλη του κόμματος εκείνη την εποχή είχε ένα σκληρό δίλημμα: να υπογράψει μια δήλωση μετανοίας με την οποία θα αποποιείτο τον Κομμουνισμό και να αφεθεί ελεύθερος ή να αρνηθεί και να μείνει στη φυλακή. Τελικά υπέγραψε δήλωση.[6] Υπάρχουνε φήμες ότι λόγω σκληρών βασανιστηρίων που υπέστη κατά τις επανειλημμένες συλλήψεις του, είχε αποκτήσει πρόβλημα με τη σεξουαλική του ικανότητα. Στον ελληνοϊταλικό πόλεμο πολέμησε ως λοχίας πυροβολικού. Μετά την εισβολή των Γερμανών στην Ελλάδα, άρχισε την αντιστασιακή δράση πιέζοντας το ΚΚΕ για ανάληψη ένοπλου αγώνα. Μετά την επίθεση της Ναζιστικής Γερμανίας εναντίον της ΕΣΣΔ, το ΚΚΕ τελικώς θα δώσει άδεια στον Κλάρα να ξεκινήσει την στρατολόγηση ενόπλων.
Πήρε αρχικά το ψευδώνυμο "Άρης" (από τον Θεό του πολέμου) και αργότερα το "Βελουχιώτης". Στις 15/5/1941 ο Κλάρας διοργανώνει σύσκεψη στο δάσος της Καισαριανής με θέμα την οργάνωση της αντίστασης. Έλεγε [7]:
«Ακόμα και τα καριοφίλια των προγόνων μας του '21 θα ξεθάψουμε! [...] Μην αμφιβάλλετε, πως γρήγορα θα το σκάσουν τα παλικάρια του κόμματος απ' τις φυλακές και τα ξερονήσια για να βρεθούν στις πρώτες γραμμές του εθνικολαϊκού αγώνα»
Τον Ιανουάριο του 1942 ανέβηκε στο βουνό για τη συγκρότηση αντάρτικων ομάδων και ίδρυσε τον ΕΛΑΣ (ως ένοπλο σώμα του ΕΑΜ). Το Φεβρουάριο του 1942 είχε συγκροτήσει ένοπλη ομάδα από 15 άνδρες και άρχισε τον αγώνα από το χωριό Δομνίστα της Ευρυτανίας. Παρουσιάστηκε ως "ταγματάρχης πυροβολικού του ελληνικού στρατού" ώστε να αποκτήσει κύρος ανάμεσα στους χωρικούς και κατάφερε με ατσάλινη πειθαρχεία να αυξήσει εντυπωσιακά τη δύναμη του ΕΛΑΣ. Η φήμη του εδραιώθηκε μετά την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου τη νύχτα 25-26 Νοεμβρίου 1942, που πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία ανταρτικών ομάδων του ΕΛΑΣ υπό τον Βελουχιώτη, του ΕΔΕΣ υπό τον Ναπολέοντα Ζέρβα και Άγγλων αξιωματικών. Ακολούθησε τον Δεκέμβριο του 1942 η επιτυχία του κατά τη σύγκρουση του με ιταλικό σύνταγμα στο Μικρό Χωριό Ευρυτανίας και σειρά άλλων επιχειρήσεων.
Μετά την επιτυχία που είχε η συνεργασία των ανταρτικών ομάδων στην ανατίναξη του Γοργοπόταμου, καταβλήθηκε προσπάθεια για την εδραίωση της συνεργασίας των αντιστασιακών οργανώσεων και ομάδων. Οι προσπάθειες αυτές δεν καρποφόρησαν και η αποτυχία επισφραγίστηκε ύστερα από μια άκαρπη συνάντηση του Αρη Βελουχιώτη με τον Ναπολέοντα Ζέρβα και τον υπαρχηγό της βρετανικής αποστολής, Κρις Γούντχαουζ στη Ροβελίστα της Ηπείρου (Δεκέμβριος του 1942). Η αποτυχία αυτή είχε ως επακόλουθο την ένταση μεταξύ των αντιστασιακών οργανώσεων και αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ των ανταρτικών ομάδων, αποκορύφωμα των οποίων ήταν η δολοφονία του συνταγματάρχη της ΕΚΚΑ Δημήτριου Ψαρρού από στέλεχος του ΕΛΑΣ. Για το έγκλημα αυτό θεωρήθηκε υπεύθυνος και εντολοδόχος ο Βελουχιώτης (όπως και για διάφορα άλλα περιστατικά ελασίτικης βίας και τρομοκρατίας στην ορεινή ύπαιθρο, χωρίς να είναι σίγουρο ότι είχε πάντοτε γνώση των γεγονότων), αν και ο ίδιος δεν ήταν παρών στη δολοφονία.[8][9]
Από τη Ρούμελη, λίγο πριν την απελευθέρωη, ο Βελουχιώτης κατέβηκε στην Πελοπόννησο και πολέμησε ως επικεφαλής του ΕΛΑΣ της περιοχής εναντίον των Ταγμάτων Ασφαλείας, που αποτελούσαν τις δυνάμεις ασφαλείας των κατοχικών κυβερνήσεων. Ιδιαίτερα αιματηρές για τα Τάγματα Ασφάλειας, αλλά και για τον ΕΛΑΣ, ήταν οι συγκρούσεις που έγιναν σε πολλές πόλεις της Πελοποννήσου μετά τον Σεπτέμβριο του 1944 όταν άρχισαν να αποχωρούν οι Γερμανοί. Στο τέλος Σεπτεμβρίου 1944, ο Βελουχιώτης, με τη μεσολάβηση του υπουργού της εξόριστης κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας Παναγιώτη Κανελλόπουλου, δέχθηκε να αναστείλει τη λειτουργία των έκτακτων στρατοδικείων του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο και έφυγε για τη Ρούμελη τον επόμενο μήνα, τις μέρες της αποχώρησης των Γερμανών από την Ελλάδα. Τον Νοέμβριο του 1944 σε σύσκεψη καπετάνιων του ΕΛΑΣ πρότεινε να ετοιμαστεί ο ΕΛΑΣ για την αναμενόμενη σύγκρουση με τους Άγγλους:
«Αν ζήσει κανένας σας να θυμάται τα λόγια αυτά. Οι Εγγλέζοι θα σας σφάξουν όλους σαν αρνιά, εγώ στα χέρια τους δε θα πέσω, γιατί τα βουνά με ξέρουν. Με την πέτρα προσκέφαλο, την ψείρα συντροφιά, την κάπα σκέπασμα δε θα με ιδούνε ζωντανό στα χέρια τους. Αυτό θέλω να το θυμάστε αν κανένας σας ζήσει.»
Ο Βελουχιώτης στην Αθήνα μετά την απελευθέρωση (φωτό από τον Ντμίτρι Κέσελ).
Τελικά ο Άρης Βελουχιώτης δεν έλαβε μέρος στα Δεκεμβριανά. Η υπογραφή της συμφωνίας της Βάρκιζας από το ΚΚΕ στις αρχές του 1945, οδήγησε στην παράδοση μεγάλου αριθμού όπλων και τη διάλυση του ΕΛΑΣ και σήμανε την έναρξη διώξεων και αντεκδικήσεων εναντίον των κομμουνιστών. Ο Άρης Βελουχιώτης ήρθε τότε σε ανοιχτή σύγκρουση και ρήξη με το ΚΚΕ θεωρώντας τη συμφωνία "προδοσία των απλών ανταρτών" και αρνήθηκε να παραδώσει όπλα. Συνέχισε την αγωνιστική δράση του, σκοπεύοντας να ιδρύσει Μέτωπο Εθνικής Ανεξαρτησίας (ΜΕΑ) και τον νέο ΕΛΑΣ με στόχο τον αγώνα εναντίον των Άγγλων και της νέας ελληνικής κυβέρνησης.
Ο Βελουχιώτης αρχικά είχε συμφωνήσει με τον στρατιωτικό αρχηγό του ΕΛΑΣ, Στέφανο Σαράφη, την αποστράτευση των ανταρτικών ομάδων, κατηγόρησε όμως με δριμύτητα την πολιτική ηγεσία του ΕΑΜ για την εσφαλμένη τακτική της, που, κατά την άποψη του, οδηγούσε στην "εγκαθίδρυση των Άγγλων στην Ελλάδα και στη δίωξη των αγωνιστών του ΕΑΜ". Στις 24/3/1945 στέλνει γράμμα στα μέλη της ΚΕ του ΚΚΕ [10]:
Η «διαφώτιση» του λαού, των οπαδών του ΕΑΜ και των οπαδών και μελών του ΚΚΕ επί της «αναγκαιότητας» της πολιτικής της Βάρκιζας είναι αστεία κυριολεκτικά και κανένα μέλος του ΚΚΕ δεν την πιστεύει. Μα και τι διαφώτιση να γίνει; Κατά ποιον ταχυδακτυλουργικό τρόπο θα μπορούσε το άσπρο να γίνει μαύρο;
Έτσι, παρά την αρχική αποδοχή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, διακήρυξε την ανάγκη να συνεχιστεί ο αγώνας εναντίον του νέου ζυγού. Η ενέργειά του όμως αυτή προκάλεσε την αντίδραση όχι μόνο της ελληνικής κυβέρνησης, αλλά και της ηγεσίας του ΚΚΕ (Νίκου Ζαχαριάδη), που τον αποκήρυξε.[11]
Το ΚΚΕ τον κατήγγειλε ανοιχτά με κατηγορίες όπως "τυχοδιωκτικό και ύποπτο στοιχείο" βγάζοντας απόφαση με σύνθημα "ούτε φαϊ, ούτε νερό στον Μιζέρια" (προπολεμικό παρατσούκλι του Άρη). Στο τέλος το ΚΚΕ τον διέγραψε και από μέλος του. Η απόφαση του ΚΚΕ για διαγραφή του Βελουχιώτη ανακοινώθηκε την ίδια μέρα με την αυτοκτονία του στη Μεσούντα (περιοχή του Αχελλώου) δηλαδή στις 16 Ιουνίου 1945.[12][13]

Η διαγραφή από το ΚΚΕ [Επεξεργασία]

Την ίδια ημέρα του θανάτου του Άρη Βελουχιώτη, η εφημερίδα Ριζοσπάστης δημοσίευσε την απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ για τη διαγραφή του Βελουχιώτη από το κόμμα. Το κείμενο έχει ως εξής: «Το ΠΓ ενέκρινε τη δημοσίευση στο "Ριζοσπάστη", της απόφασης της 1ης Ολομέλειας της ΚΕ για τον Άρη Βελουχιώτη (Θανάση Κλάρα ή Μιζέρια). Ο Κλάρας, αφού μια φορά πρόδωσε και αποκήρυξε το ΚΚΕ γιατό λύγισε μπροστά στην τρομοκρατία του Μανιαδάκη, ξαναζήτησε στον καιρό του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα να ξανα...στρώσει με το αίμα του την προδοσία του εκείνη που αναγνώρισε και καταδίκασε. Το ΚΚΕ του έδωσε τη δυνατότητα αυτή. Σήμερα όμως σε μια δύσκολη και κρίσιμη στιγμή, από δειλία και φόβο, παρά τις υποσχέσεις και τη συμφωνία που στα λόγια έδειξε, απειθαρχεί πάλι, ξαναπροδίδει το ΚΚΕ με την τυχοδιωκτική και ύποπτη δράση του που μονάχα τον εχθρό ευνοεί. Στο ΚΚΕ δεν έχει θέση κανένας οσοδήποτε ψηλά κι αν στέκει και οσοδήποτε μεγάλος κι αν είναι, όταν οι πράξεις του δεν συμβιβάζονται με το κοινό συμφέρον και όταν παραβιάζεται η δημοκρατική εσωκομματική.[14]

Το τέλος του Βελουχιώτη [Επεξεργασία]

Στις 15 Ιουνίου 1945 ο Άρης Βελουχιώτης είχε κυκλωθεί στη Χαράδρα του Φάγκου (Αχελώος Ποταμός) στο χωριό Μεσούντα του Ν. Άρτας, δυτικά από ομάδες της "Εθνοφυλακής", που είχαν σταλεί για να τον συλλάβουν με επικεφαλής τον οπλαρχηγό Βόιδαρο (120 άτομα),[15] και ανατολικά τον καταδίωκε τμήμα του Ελληνικού Στρατού, ειδικά επιλεγμένο από μέλη του ΚΚΕ, στο οποίο συμμετείχε ο Ρίζος Μπόκοτας.[16] Μέχρι το 2004, στην επίσημη ιστοριογραφία υπήρχαν διχογνωμίες αν ο Άρης Βελουχιώτης αυτοκτόνησε ή αν εκτελέστηκε από το απόσπασμα καταδίωξης. Η μοναδική υπάρχουσα μαρτυρία του αυτόπτη μάρτυρα Άγγελου Λύκκα από την Ελάτη Άρτας, για τον θάνατο του Άρη Βελουχιώτη, καταγράφηκε το έτος 1982 σε συνέντευξη στον Χαράλαμπο Γκούβα και έχει δημοσιευθεί στο βιβλίο του ΓΓ του ΕΑΜ, Νίκου Αποστόλου.[17] Σύμφωνα λοιπόν μ' αυτή, ο Άρης και ο Τζαβέλας αυτοκτόνησαν με χειροβομβίδα στην κοιλιά και κατόπιν το τάγμα εθνοφυλάκων καταδιώξής των, αποκεφάλισε τα πτώματά τους. Μάλιστα βάλανε τον αιχμάλωτο αντάρτη του ΕΛΑΣ με το ψευδώνυμο Δράκο να κάνει τους αποκεφαλισμούς,.[13][17][18]

Η βεβήλωση του πτώματος [Επεξεργασία]

Τα κεφάλια Άρη Βελουχιώτη και του Τζαβέλλα τα μετέφεραν και τα επέδειξαν με γλέντια σε κατοίκους πρώτα στο χωριό Μυρόφυλλο και κατόπιν τα πήγαν στα Τρίκαλα[19].. Εκεί κρεμάστηκαν σε κεντρικό φανοστάτη της πλατείας Ρήγα Φεραίου. «Το κρέμασμα των κεφαλιών ακολουθεί μια γιορτή ζούγκλας που διαρκεί ως το ξημέρωμα της άλλης μέρας, με πίπιζες, νταούλια, ζουρνάδες, βασιλικά θούρια και με το "Ζέρβα μ', σε θέλει ο βασιλιάς..."».[20] Στη συνέχεια ήρθε στα Τρίκαλα ο Υπουργός Δημόσιας Τάξης Ναπολέων Ζέρβας (ξυρισμένος πλέον, χωρίς μούσι) για να επιβεβαιώσει την ταυτότητα (είχαν μακρινή συγγένεια),[21] και στη συνέχεια τα κεφάλια μεταφέρθηκαν στην Αθήνα και είναι άγνωστο τι απέγιναν.[22] Για το γεγονός αυτό πέραν της φωτογραφίας που είναι διαθέσιμη, κάνει αναφορά με ειδική σκηνή ο σκηνοθέτης Θεόδωρος Αγγελόπουλος στην ταινία του «Ο Θίασος» (1976). Υπήρχαν πληροφορίες ότι τα ταριχευμένα κεφάλια μεταφέρθηκαν στην Ιατροδικαστική Υπηρεσία Αθηνών και αργότερα στο Εγκληματολογικό Μουσείο Αθηνών, το οποίο στεγάζεται στην Έδρα Ιστολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Γουδί. Όμως σε επιτόπια επίσκεψη του Χαράλαμπου Γκούβα το 1981 στο εν λόγω Μουσείο (κλειστό για το κοινό) δεν υπήρχε εκεί κεφάλι Άρη Βελουχιώτη ή Τζαβέλα, ενώ υπήρχαν τα κεφάλια των ληστών Γιαγκούλα, Νταβέλη κ.λπ.[23] Οι ακριβείς συνθήκες του θανάτου του δεν ήταν γνωστές μέχρι το 2004. Η Εθνοφυλακή διέταξε τον Δράκο και αποκεφάλισε το πτώμα του και κρέμασε το κεφάλι του στην κεντρική πλατεία των Τρικάλων την μεθεπόμενη ημέρα. Το όνομα του Βελουχιώτη έγινε συνώνυμο με τη δράση του ΕΛΑΣ και οι απόψεις για τη δράση του υπήρξαν ποικίλες και συχνά αντιφατικές. Πολλά επίσης υπήρξαν τα δημοσιεύματα για τον Βελουχιώτη, εκτός από την αναφορά σε γενικά

Η πολιτική αποκατάσταση από το ΚΚΕ [Επεξεργασία]

Το ΚΚΕ αποφάσισε να αποκαταστήσει πολιτικά τον Βελουχιώτη, κατά την πανελλαδική συνδιάσκεψη που έγινε στις 16 Ιουλίου 2011. Ενώ στην απόφαση τονίζεται ότι ο Βελουχιώτης "είχε δίκιο ως προς την εκτίμηση που έκανε για τη Συμφωνία της Βάρκιζας", ωστόσο δεν αποκαταστάθηκε η κομματική του ιδιότητα.[24] Η κομματική του ιδιότητα δεν αποκαταστάθηκε διότι, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην ίδια Πανελλαδική Συνδιάσκεψη, παραβίασε την κομματική πειθαρχία, καθώς και ότι αξιοποίησε τη φήμη και τον σεβασμό που είχε κατακτήσει την προηγούμενη περίοδο ως καπετάνιος του ΕΛΑΣ και στέλεχος του ΚΚΕ. Η στάση του αυτή, που αποτέλεσε ρήξη με τη θεμελιώδη αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, δεν καθιστά δυνατή τη μετά θάνατο αποκατάσταση και της κομματικής του ιδιότητας.[25] Η επίσημη τελετή πραγματοποιήθηκε στη Λαμία, στις 9 Οκτωβρίου 2011.

Αμφιλεγόμενη προσωπικότητα [Επεξεργασία]

Η ουδετερότητα αυτού του λήμματος αμφισβητείται. Πιθανότατα παρουσιάζει κάποια γεγονότα ή απόψεις μονομερώς ή με δυσανάλογη ισορροπία σε σχέση με την αντίστοιχη βαρύτητά τους. Παρακαλούμε δείτε τη σχετική συζήτηση στη σελίδα συζήτησης του λήμματος.
Μνημείο στην Καλοσκοπή Φωκίδας.
Ο Βελουχιώτης είναι μια από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Οι απόψεις για το πρόσωπό του κυμαίνονται από τον θαυμασμό έως τη γενικότερη απόρριψη του έργου του. Οι υποστηρικτές και θαυμαστές του επισημαίνουν την προσφορά του στην εθνική αντίσταση και στη δημιουργία του μεγαλύτερου άτακτου (αντάρτικου) στρατού στην ελληνική ιστορία (του ΕΛΑΣ), ενώ η άλλη πλευρά αμφισβητεί τα κίνητρα της αντιστασιακής του δράσης και τονίζει τη σκληρότητα και βιαιότητα (έως και περιπτώσεις βασανιστηρίων και εκτελέσεων) με την οποία αντιμετώπιζε τους αντιπάλους του, καθώς και πληθυσμούς της υπαίθρου οι οποίοι τύχαινε να θεωρηθούν αντικομμουνιστικών φρονημάτων (χωρίς να είναι απαραίτητα συνεργάτες των Γερμανών). Με μεγάλη σκληρότητα αντιμετώπιζε και τους συντρόφους του όταν έπεφταν σε παραπτώματα. Υπάρχουν περιστατικά, στο βιβλίο του Κοτζιούλα, λαϊκών δικαστηρίων και εκτελέσεων ακόμα και για μικροκλοπές και παρενόχλησεις γυναικών... "Η αντίδραση μουρμούριζε γύρω. Οι εχθροί του λαού ούρλιαζαν από πέρα. Αυτοί οι τέτοιοι, οι μπολσεβίκοι, που βάζουν φωτιά στις εκκλησίες, που διαλύουν οικογένειες! [...] Έπειτα ήταν και ο λαός, το κυρίαρχο στοιχείο, αυτοί απ' τα κονάκια, απ' τα καλύβια τους παρακολουθούσαν κάθε κίνηση μας με άγρυπνο μάτι. Όταν βλέπαν το δίκαιο, το σωστό γίνονταν θυσία για τους αντάρτες. Αν όμως τους δημιουργούνταν η εντύπωση πως οι αντάρτες αφήνονται ασύδοτοι να ασχημονούν, αντί να προστατεύουν, να καθοδηγούν, ποια θα ήταν η ζημιά για το σύνολο του αγώνα."[26]
Ο Νίκος Ζαχαριάδης Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ σε ομιλία του το 14/10/50 ενώπιον της 3ης Συνδιασκέψεως του ΚΚΕ λέει (σελίδα 818 της κομμουνιστικής επιθεωρήσεως «Νέος Κόσμος», Οκτωβρίου 1950):
«Ο Βελουχιώτης (Κλάρας) εκτός από τα άλλα, ήταν και «δηλωσίας». Ο Κλάρας, που είχε στρατιωτικές ικανότητες κατσαπλιαδισμού, ίσως κάτι παραπάνω, σαν κομματική φυσιογνωμία ήταν ένας άνθρωπος που μόνο να χαντακώσει το Κόμμα μπορούσε. Καθόταν κι έτρεφε ψείρες, μεθούσε, έκανε όργια, δούλευε διαλυτικά και χαντάκωνε το κίνημα και τον ΕΛΑΣ. Παρ’ όλο ότι και αυτός σε ορισμένα σημεία μπορεί να είχε δίκιο, στη βάση τάχθηκε ενάντια στο Κόμμα. Ήταν ένας μικροαστός τυχοδιώκτης. Όταν σφίχτηκε λιγάκι στην Κέρκυρα, ούτε ένα μπάτσο δεν έφαγε και λύγισε. Και έπειτα είχε αξιώσεις ηγέτη και καθοδηγητή. Το Κόμμα και όταν σήκωσε δική του παντιέρα. του έδωσε τη δυνατότητα και τον βοήθησε να σκεφτεί και να διορθώσει το στραβοπάτημα του. Δεν το έκανε όμως αυτό το πράγμα και πήγε και έφαγε το κεφάλι του. Ο Τίτο τον έβαλε και έφαγε το κεφάλι του»

Αντάρτικο τραγούδι [Επεξεργασία]

Φωτογραφημένος με το χαρακτηριστικό μαύρο σκούφο.
Κύριο λήμμα: Αντάρτικο τραγούδι
Δείτε επίσης: Μικρό Χωριό Ευρυτανίας
Ο Άρης Βελουχιώτης εξυμνείται συχνά στα αντάρτικα τραγούδια, όπως και στα αντιστασιακά ρεμπέτικα τραγούδια του Δημήτρη Γκόγκου (Μπαγιαντέρα). Το 1942 γράφτηκε το τραγούδι «του Καπετάν Άρη» η «του Μικρού Χωριού» από τον Αλέκο Ξένο, ο οποίος γύριζε μαζί με τον «Θίασο του βουνού» τα χωριά της ελεύθερης Ελλάδας. Αναφέρεται στη μάχη του Μικρού Χωριού:[27][28][29]
Βαριαστενάζουν τα βουνά κι ο ήλιος σκοτεινιάζει,
το δόλιο το Μικρό Χωριό και πάλι ανταριάζει.
Λαμποκοπούν χρυσά σπαθιά, πέφτουν ντουφέκια ανάρια,
ο Άρης κάνει πόλεμο μ' αντάρτες παλικάρια.
Έλα βρε άπιστε Ιταλέ, κορόιδο Μουσολίνι,
να μετρηθούμε οι δυο μαζί να ιδείς το τι θα γίνει.
Δεν έχεις γέρους κι άρρωστους, μικρά παιδιά να σφάξεις,
μηδέ κορίτσια ντροπαλά, ούτε χωριά να κάψεις,
παπάδες για να τυραννάς, στη μέση στο παζάρι,
έχεις μπροστά σου σήμερα τον καπετάνιο Άρη,
που γρήγορος σαν τον αητό, σαν το γοργό τ' αγέρι,
προδότες ξέκανε πολλούς με δίκοπο μαχαίρι.
Το τραγούδι έχουν ερμηνεύσει επίσης ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Πέτρος Πανδής και ο Πάνος Τζαβέλλας.[27][30]
Ο Άρης Βελουχιώτης αναφέρεται και στο γνωστό αντάρτικο τραγούδι «Σαν ατσάλινο τείχος» ή «Στους αρχηγούς του ΕΛΑΣ»:
Σαν ατσάλινο τείχος, που αλύγιστο ορμάει,
στα πεδία των τίμιων μαχών,
με αρχηγούς Σαμαρινιώτη, τον Σαράφη, τον Άρη,
που είν' οι μάνες του Λαϊκού Στρατού.
....
Με καθοδήγηση λαμπρή του αρχηγού μας Βελουχιώτη,
ξεψυχάει ο αγκυλωτός του φασισμού.
Στη διάρκεια του Εμφυλίου, ο Μανώλης Χιώτης συνέθεσε το τραγούδι «Ένας λεβέντης έσβησε» για το θάνατο του Άρη Βελουχιώτη, μελοποιώντας στίχους του Νίκου Μάθεση σε συνεργασία με το Μιχάλη Γενίτσαρη. Η σύνθεση του 1945 ηχογραφήθηκε το 1980 από το Γιώργο Νταλάρα στα «Ρεμπέτικα της Κατοχής».[31]

Βιβλιογραφία - Πηγές [Επεξεργασία]

  • Άγγελος Λύκκας: "Οι Τελευταίες στιγμές του Άρη Βελουχιώτη", Συνέντευξη στον Χαράλαμπο Γκούβα, Ελάτη Άρτας, 1982
  • Α. Ζωγράφου: Άρης Βελουχιώτης και η αλήθεια για το Γοργοπόταμο, 1982
  • Αικατερίνη Μακρυγιάννη :" Η κόρη της Αντίστασης", Έκδόσεις: Το αμώνι του λόγου, Ένορκες καταθέσεις ανθρώπων & ανταρτών που ζήσανε κοντά στον Άρη, 2004, ISBN 960-630-219-9
  • Άρης Βελουχιώτης, ο πρώτος του αγώνα: δύο τόμοι, 1964
  • Ασημάκης Γκιούσας: Άρης Βελουχιώτης και το ματωμένο Κρίκελο, Αθήνα, 1972
  • Γεώργιος Κοτζιούλας: Όταν ήμουν με τον Άρη. Αναμνήσεις 1965
  • Διονύσης Χαριτόπουλος: Άρης ο αρχηγός των ατάκτων, Αθήνα 2003
  • Νίκος Αποστόλου: "Ο Άρης Βελουχιώτης όπως τον γνώρισα", εκδόσεις Φιλίστωρ, 2004, περιέχει τη συνέντευξη του Άγγελου Λύκκα στον Χαράλαμπο Γκούβα (1982)
  • Ρίζος Μπόκοτας: «Κυνηγώντας τον Άρη», Εκδόσεις Γλάρος, Αθήνα, 1984
  • Ρίζος Μπόκοτας: "Ποιος κρύβει το κεφάλι του Άρη;", εκδόσεις Γλάρος, Αθήνα 1987
  • Χαράλαμπος Γκούβας: "Η Ιστορία του Νομού Πρέβεζας", έκδοση Μουσείου Τεχνών Επιστημών, 2009, ISBN 978-960-97328-2-7
  • Χαράλαμπος Κλάρας (Μπάμπης): Ο αδελφός μου ο Άρης Αθήνα, 1983
  • Θεόδωρος Σαμπατακάκης, «Ποιός ήταν ο Θανάσης Κλάρας», Συλλογικό: Άρης Βελουχιώτης, Ε Ιστορικά, τ/χ.230, (1 Απριλίου 2004) σελ.6-10

Παραπομπές - Σημειώσεις [Επεξεργασία]

Wikiquote logo
Στα Βικιφθέγματα υπάρχει υλικό σχετικό με το λήμμα:
  1. ↑ Άρης Βελουχιώτης: Ο λόγος της Λαμίας
  2. ↑ Θεόδωρος Σαμπατακάκης, «Ποιός ήταν ο Θανάσης Κλάρας», Συλλογικό: Άρης Βελουχιώτης, Ε Ιστορικά, τ/χ.230, (1 Απριλίου 2004) σελ.6-7
  3. ↑ Άρης Βελουχιώτης - Ο πρώτος του Αγώνα, εκδ. Κυψέλη σελ. 114-115, 124
  4. ↑ Άρης ο Πρώτος του Αγώνα, σελ. 261
  5. ↑ Ριζοσπάστης 9/9/1931 - Απάντηση Κλαρα για την κλοπή του 1924
  6. ↑ Οι φάκελοι του Αλέξη Παπαχελά για τον Άρη Βελουχιώτη στο 5΄:42
  7. ↑ Πάνος Λαγδάς: "Αρης Βελουχιωτης - Ο πρώτος του Αγώνα", Tόμος Α, σελ. 413
  8. ↑ Ενα φιλόδοξο εγχείρημα που απέτυχε, Καθημερινή, 16/01/2011.
  9. ↑ Δημήτριος Ψαρρός: η χαμένη ευκαιρία, Τα Νέα, 5/05/2007.
  10. ↑ Το γράμμα του Αρη προς την ΚΕ του ΚΚΕ 24/3/1945 για τη Συμφωνία της Βάρκιζας: Γρηγόρης Φαράκος, «Άρης Βελουχιώτης. Το χαμένο αρχείο – Άγνωστα Κείμενα», Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, σελ.400-404, και Ισκρα 31/12/2011
  11. ↑ Σε άρθρο του Ριζοσπάστη που δημοσιεύθηκε στις 12 Ιουνίου του 1945 με τίτλο «Το ΚΚΕ καταγγέλει ανοιχτά τον Άρη Βελουχιώτη», αναφέρονται τα εξής:

    «Ο σ. Ζαχαριάδης μάς ανακοίνωσε ότι η Κεντρική Επιτροπή του Κ.Κ.Ε., αφού συζήτησε πάνω σε εκθέσεις που ήρθαν από διάφορες κομματικές οργανώσεις, αποφάσισε να καταγγείλει ανοικτά την ύποπτη και τυχοδιωκτική δράση του Άρη Βελουχιώτη (Θανάση Κλάρα ή Μιζέρια).

    »Ο Βελουχιώτης και ύστερα από τη σύναψη της συμφωνίας της Βάρκιζας συνέχισε τη δράση του. Η δράση αυτή, που μονάχα την αντίδραση μπορούσε να εξυπηρετήσει, γιατί της έδινε όπλα για να χτυπά το Κ.Κ.Ε., να παραβιάζει τη συμφωνία της Βάρκιζας και να δικαιολογεί τα εγκλήματά της, δεν επιτρέπει πια καμιά καθυστέρηση για την ανοικτή καταγγελία του Άρη Βελουχιώτη. Όπως είναι γνωστό, ο Βελουχιώτης (Θανάσης Κλάρας) στον καιρό της δικτατορίας του Μεταξά είχε πιαστεί και είχε κάνει δήλωση μετάνοιας και αποκήρυξης του Κ.Κ.Ε.»Το ΚΚΕ καταγγέλλει ανοιχτά τον Άρη Βελουχιώτη. Ριζοσπάστης. 12/06/45. http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin.asp?c=65&dc=12&db=6&da=1945. Ανακτήθηκε την 09/01/27.
  12. ↑ Διονύσης Χαριτόπουλος: Άρης ο αρχηγός των ατάκτων
  13. ↑ 13,0 13,1 Xαράλαμπος Γκούβας: Η Ιστορία του Νομού Πρέβεζας, έκδοση 2009, ISBN 978-960-97328-2-7
  14. ↑ Δημοσίευμα του Ριζοσπάστη σχετικά με τον θάνατο του Άρη Βελουχιώτη: Η προδοσία του Βελουχιώτη. Ριζοσπάστης. 45/06/16. http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin.asp?c=65&dc=16&db=6&da=1945. Ανακτήθηκε την 09/01/27.
  15. ↑ Αγγελος Λύκκας (μέλος εθνοφυλακής): "Συνέντευξη στον αγροτικό γιατρό Ελάτης Χαράλαμπο Γκούβα (1982)"
  16. ↑ Ρίζος Μπόκοτας:"Κυνηγώντας τον Άρη", εκδόσεις Γλάρος,1984
  17. ↑ 17,0 17,1 Νίκος Αποστόλου:"Ο Άρης Βελουχιώτης όπως τον γνώρισα", εκδόσεις Φιλίστωρ, 2004
  18. ↑ "Σάν σήμερα: Το τέλος του Αρη Βελουχιώτη", Το Βήμα, 15-06-2005
  19. ↑ Xαράλαμπος Γκούβας: Η Ιστορία του Νομού Πρέβεζας, έκδοση 2009
  20. ↑ Το Βήμα-18/6/2006 και Ρίζος Μπόκοτας (δημοσιογράφος και μέλος του 118ου Τάγματος Εθνοφυλακής): "Ποιος κρύβει το κεφάλι του Άρη;"
  21. ↑ Ρίζος Μπόκοτας: «Κυνηγώντας τον Άρη», Εκδόσεις Γλάρος, 1984
  22. ↑ Ρίζος Μπόκοτας: "Ποιος κρύβει το κεφάλι του Άρη;", εκδόσεις Φιλίστωρ, 1987
  23. ↑ Χαράλαμπος Γκούβας: "Η Ιστορία του Νομού Πρέβεζας", έκδοση 2009, ISBN 978-960-97328-2-7
  24. ↑ «Κολοβή» αποκατάσταση του Άρη Βελουχιώτη από το ΚΚΕ, Ελευθεροτυπία, 9-10-2011.
  25. ↑ «Για την πολιτική αποκατάσταση του Αρη Βελουχιώτη (Θανάση Κλάρα)»
  26. ↑ Γ. Κοτζιούλας, "Όταν ήμουν με τον Άρη" σελ. 130,134
  27. ↑ 27,0 27,1 Το αντιστασιακό τραγούδι στην Αρκαδία και την Πελοπόννησο – (upatras.gr).
  28. ↑ http://tvradio.ert.gr/details.asp?pid=3339366&chid=8
  29. ↑ http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=35949
  30. ↑ http://mikis-crete.gr/compilation-50/H/10--/37--35/672-------
  31. ↑ http://www1.rizospastis.gr/wwwengine/story.do?id=2232767

Προτεινόμενη βιβλιογραφία [Επεξεργασία]

  • Νίκος Κοταρίδης, Η ιστορία και η σύγκρουση στο Λόγο της Λαμίας του Άρη Βελουχιώτη, Τα Ιστορικά, τομ.12, τ/χ.23, (Δεκέμβριος 1995),σελ.381-406
  • Πάνος Λαγδάς, Αρης Βελουχιώτης - Ο πρώτος του Αγώνα, εκδόσεις «ΚΥΨΕΛΗ»
  • Συλλογικό έργο,Νίκος Ζαχαριάδης, Άρης Βελουχιώτης, Νίκος Μπελογιάννης: βίοι παράλληλοι και... τεμνόμενοι, εκδ. Ελευθεροτυπία, Αθήνα, 2009
  • Συλλογικό έργο, Η προσωπικότητα του Άρη Βελουχιώτη και η Εθνική Αντίσταση. Ένα επιστημονικό συμπόσιο, εκδ.Φιλίστωρ, Αθήνα, 1998
  • Ιώαννα Παπαθανασίου, Η λογική των συγκρούσεων στην ηγεσία του Κ.Κ.Ε 1945-1948. Από την ΄΄καταδίκη΄΄ του Άρη Βελουχιώτη στη άρνηση της κληρονομιάς του ΕΛΑΣ, Τα Ιστορικά, τ/χ.23 (1995),σελ.381-406
  • Σωτήρης Ριζάς, «Ο Άρης και η πολιτική του Κ.Κ.Ε.», στο: Συλλογικό: Η ίδρυση του Κ.Κ.Ε., Ε Ιστορικά, τ/χ.212, (20 Νοεμβρίου 2003), σελ.38-43
  • Συλλογικό: Άρης Βελουχιώτης, Ε Ιστορικά, τ/χ.230, (1 Απριλίου 2004)

Εξωτερικές συνδέσεις [Επεξεργασία]

Αναρτήθηκε από στις
Ετικέτες , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)