Τρίτη, 29 Μαΐου 2012
Η Ευρώπη μετά την Αλωση της Κωνσταντινούπολης
της Ελίνας Γαληνού
Μάιος 1453 μ.Χ. Τρείς μέρες πριν την αποφράδα Τρίτη, και ύστερα από μήνες πολιορκίας, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος απαντούσε αποφασιστικά στην πρόταση του Μωάμεθ Β΄για ειρηνική παράδοση της Πόλης προκειμένου να μη χυθεί αίμα. «Η Πόλη δεν ανήκει σε μένα για να την παραδώσω…».
Το μεσημέρι της 29ης Μαίου, δεχόμενος αναρίθμητα χτυπήματα, ο τελευταίος Αυτοκράτορας λίγο πριν πέσει νεκρός στην Πύλη του Ρωμανού, προφέρει μια έκκληση «Ας βρισκόταν ένας χριστιανός για να μου πάρει το κεφάλι..»
Μεσημέρι της 29ης Μαίου, οι σπαρακτικές εικόνες, οι κλαυθμοί και οι φωνές των πληγωμένων μέσα στους δρόμους της άλλοτε «βασιλίδας των πόλεων», βεβαιώνουν ότι η αυλαία του Βυζαντίου έχει πια πέσει. Η Αυτοκρατορία βρίσκεται στα χέρια των Οθωμανών. Η τραγική είδηση, φτάνει στην Εσπερία έναν μήνα μετά, καθώς η επικοινωνία εκείνες τις εποχές δεν ήταν εύκολη. Πρώτα έφτασε στη Βενετία, μέσα σ΄ένα καράβι με μαύρη σημαία που μπήκε στο λιμάνι στις 29 Ιουνίου..Ολόκληρη η πόλη βυθίστηκε στο πένθος. Εκλαψε ο Δόγης, κι΄οι κάτοικοι της Βενετίας μοιρολογούσαν ρίχνοντας κατάρες «στους άπιστους κατακτητές». Ο Πάπας πρόσταξε να χτυπήσουν πένθιμα για τρείς μέρες οι καμπάνες σε όλη την Ευρώπη. Και ενώ η Εσπερία θρηνούσε μέσα στην τόσο βαριά ατμόσφαιρα, οι ιεροκήρυκες βρήκαν το έναυσμα για να κάνουν το κήρυγμά τους «Η Κωνσταντινούπολη τιμωρήθηκε από τον Θεό για τις αμαρτίες της…Να προσέξουν λοιπόν όλοι οι χριστιανοί από τούδε και στο εξής, γιατί ο Θεός τιμωρεί σκληρά τους αμαρτωλούς..» Κι΄οι μοναχοί γυρνούσαν δώθε κείθε εξορκίζοντας τους πολίτες σε μετάνοιες…και ζητώντας εισφορές για την άφεση αμαρτιών.
Η καταθλιπτική ατμόσφαιρα και το δράμα της Αλωσης βέβαια, δεν εμπόδισε τους Βενετούς και τους Γενουάτες να ανησυχήσουν με τις νέες εξελίξεις, για την τύχη των εμπορικών τους πρακτορείων στον Εύξεινο Πόντο. Ηρθαν σ΄επαφή με τον Σουλτάνο και πέτυχαν συμφωνίες με ετήσιες χρηματικές καταβολές προς αυτόν, οπότε και πρόσκαιρα εφησύχασαν.. Και η υπόλοιπη Ευρώπη όμως, παρ΄όλο που είχε συγκλονιστεί από την είδηση της πτώσης του Βυζαντίου, δεν είχε ακόμα συνειδητοποιήσει τον κίνδυνο επέκτασης των Οθωμανών. Ελάχιστοι, και ίσως περισσότερο απ΄όλους ο ίδιος ο Πάπας, φοβήθηκαν την εξάπλωση των «αντιχρίστων» στην Εσπερία. Και τότε, ο Ποντίφηκας είδε σοβαρότερα από κάθε άλλη φορά, την ανάγκη συσπείρωσης του χριστιανικού κόσμου της Ευρώπης. Ο Βησσαρίων ο Τραπεζούντιος, πρώτος λεγάτος του Πάπα και εγκατεστημένος στην Ιταλία μετά την Σύνοδο για την Ενωση των δύο Εκκλησιών που είχε λάβει χώρα στη Φεράρα το 1438, θα πρωτοστατήσει σ΄αυτόν τον μεγάλο αγώνα, αναλαμβάνοντας τη διοργάνωση μιας ακόμα Σταυροφορίας, απευθυνόμενος σε όλους τους χριστιανικούς λαούς της Ευρώπης…
Τα πράγματα όμως ήταν δύσκολα, γιατί πέρα από την συγκίνηση των Ευρωπαίων, οι μνήμες της συντριπτικής τους ήττας στη Βάρνα από τον Μουράτ το 1444, ήταν ακόμα νωπές και πολύ αποθαρρυντικές. Ο Βησσαρίων όμως, κινήθηκε πυρετωδώς συναντώντας τους κατά τόπους ηγεμόνες της Ιταλίας και άλλων κρατών και ελπίζοντας πως στο τέλος, θα τα καταφέρουν. Οι λαοί πείθονται και όλα τα κράτη στέλνουν εθελοντές, ενώ ο Πάπας προσφέρει χρήματα, στόλο και μεγάλη υποστήριξη. Μέσα στο καλοκαίρι του 1455, όλα δείχνουν έτοιμα για να ξεκινήσει η Σταυροφορία κατά των Οθωμανών. Όμως την τελευταία στιγμή, οι ηγεμόνες διστάζουν και η εκκίνηση αναβάλλεται μέχρι τελικής της διάλυσης λίγες εβδομάδες μετά… Το 1461, οι Οθωμανοί θα καταλάβουν και το τελευταίο προπύργιο του Βυζαντίου, την Τραπεζούντα, μη βρίσκοντας καμία αντίσταση από την ανατολική Ευρώπη.. Το γεγονός αυτό, θορυβεί κάπως τον Πάπα και τους Ευρωπαικούς λαούς, αλλά μια εκ νέου απόπειρα συγκρότησης Σταυροφορίας, θα αποτύχει. Η Ευρώπη, δείχνει να μην αφουγκράζεται τον κίνδυνο, παραδομένη στις εμφύλιες διαμάχες των ηγεμόνων της και στις φεουδαρχικές αντιλήψεις που δυστυχώς διατηρούσαν ακόμα, παρ΄όλα τα κεντρικά κράτη που υποτίθεται ότι διοικούσαν,τόσους αιώνες μετά το τέλος της φεουδαρχικής εποχής…Και οι Πάπες, όσο κι΄αν έδειχναν ευαισθητοποιημένοι για την προστασία του χριστιανικού κόσμου από τους Οθωμανούς, κατά βάθος ελάχιστα πονούσαν το Βυζάντιο και άρα, δεν αντιλαμβάνονταν όλους τους παράγοντες εξάπλωσης του Οθωμανικού κινδύνου μέσα στην Ευρώπη. Στο μεταξύ, η Οθωμανική Αυτοκρατορία επεκτεινόταν, ελέγχοντας πλέον όλο το ανατολικό κομμάτι της Μεσογείου και μεγάλο μέρος της Βαλκανικής χερσονήσου. Οι βενετικές κτήσεις της περιοχής του Αιγαίου άρχισαν να πέφτουν στα χέρια της από τις πρώτες δεκαετίες που ακολούθησαν την Αλωση, για να κορυφωθούν ως τον 17ο αιώνα, όπου η οικονομική υπεροχή του Σουλτάνου, κατέστησε την Οθωμανική Αυτοκρατορία, θαλασσοκράτειρα μεγάλης εμβελείας σε όλη τη Μεσόγειο! Υστερα, ήρθε η συνέχεια που δικαίωσε όλους τους φόβους που κάποτε πρόφερε με δραματικούς τόνους ο Βησσαρίων προς την Γερμανία το 1462 σ΄εκείνο το Ράιχσταγκ…Η πολιορκία της Βιέννης το 1678, έδειχνε καθαρά ότι οι Οθωμανοί απειλούσαν πλέον ανοιχτά την κεντρική Ευρώπη…
Και τότε, η ευρωπαική σκέψη άρχισε να στρέφεται προς την Ελλάδα και τη σημασία της, ανοίγοντας τον δρόμο για το φιλελληνικό κίνημα, το 1821 και την κατοχύρωση των νέων νοτιοανατολικών της συνόρων μετά τη νίκη των Προστάτιδων Δυνάμεων στο Ναυαρίνο, μερικά χρόνια μετά
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου