ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑ (ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΕΚ ΦΡΑΝΖΗ)

Η Τραπεζούντα πριν πέσει:


[30.1] Τῇ γὰρ ιδ-ῃ τοῦ Ὀκτωβρίου μηνὸς τοῦ αὐτοῦ ἔτους ἐστά-
λην ἐγὼ εἴς τε τὸν τῆς Ἰβηρίας μέπεν, ἤγουν βασιλέα Γεώργιον, καὶ τὸν
βασιλέα Τραπεζοῦντος κὺρ Ἰωάννην τὸν Κομνηνὸν μετὰ χαρίτων ἀξιο-
λόγων καὶ παρασκευῆς ὅτι πολλῆς καὶ καλῆς, μετὰ ἀρχοντοπούλων καὶ
στρατιωτῶν καὶ ἱερομονάχων καὶ ψαλτῶν καὶ ἰατρῶν καὶ τεχνιτῶν κρα-
τούντων καὶ ὄργανον· οἳ καὶ ἤκουον ὄνομα μὲν αὐτό, τὶ δέ ἐστιν, οὐκ
εἶδον καὶ ἐπιθυμοῦσαν ἰδεῖν καὶ ἀκοῦσαι οἱ Ἴβηρες. καὶ διὰ τοῦτο
καὶ συνέτρεχον ἐκ τῶν περάτων αὐτῆς δὴ τῆς Ἰβηρίας, ἵνα ἀκούσωσιν
αὐτοῦ.

[30.4] Καὶ τὸν Φευρουάριον τοῦ νθ-ου ἔτους ἀπέθανεν ὁ ἀμηρᾶς ὁ Μου-
ράτης. Καὶ τοῦτο οὐκ ἀκούσαντός μου εἰς τὴν Ἰβηρίαν, ὡς ἦλθον εἰς
τὴν Τραπεζοῦντα λέγει μοι ὁ βασιλεύς „Ἄρχον ἀποκρισιάρη, νά σε
εἴπωμεν καλὰ μαντάτα, μόνον νὰ μᾶς δώσῃς τὰ συγχαρίκια”. Καὶ ἀνα-
στὰς προσεκύνησα εἰπών· „Νὰ ποιήσῃ ὁ θεὸς πολυχρόνιον τὴν βασι-
λείαν σου, ὁποῦ πᾶσι τρόποις εὐεργετεῖς ἡμῖν καὶ θέλεις εὐεργετήσειν
καὶ νῦν τὰ καλὰ μαντάτα. Ἀμὴ ἡμεῖς τὶ ἄξιον ἔχομεν νὰ ἀποδώσωμεν
τῇ βασιλείᾳ σου”; Καὶ λέγει μοι τὸν θάνατον τοῦ ἀμηρᾶ καὶ ὅτι ἐγένετο
καὶ ὁ υἱὸς αὐτοῦ αὐθέντης καὶ δέδωκε πολλὰ τὸν βασιλέα καὶ ἔστερξεν,
ἵνα ἔχῃ καὶ τὴν ἀγάπην, ἣν μετὰ τοῦ πατρός του εἶχε τὸ ὁσπίτιον ἐκεῖνο.
[30.5] Καὶ ἀκούσας τοῦτο ἐγενόμην ἄφωνος καὶ οὕτως ὀδυνηθείς, ὥσπερ
νὰ μὲ ἔλεγεν θάνατον τῶν ἐμῶν φιλτάτων· καὶ μέχρι τινὸς καταφιάσας
λέγω· „Δέσποτά μου, τοῦτο οὐ χαριὲν μαντάτον, ἀλλὰ καὶ ὀδυνὸν λίαν”.
Καὶ λέγει· „Πῶς καλέ”; Καὶ εἶπον· „Διότι ἐκεῖνος ἦν γέρων καὶ τὸ κατὰ
τῆς Πόλεως ἀπεπειράσθη αὐτῷ καὶ πλέον οὐδὲν ἤθελεν ἐπιχειρισθεῖν
τοιοῦτόν τι, ἀλλ' ἤθελε μόνον τὴν ἀγάπην καὶ εἰρήνην· ἀμὴ οὗτος, ὁποῦ
ἐγένετο νῦν αὐθέντης, ἔνι νέος καὶ παιδιόθεν ἐχθρὸς τῶν Χριστιανῶν,
νὰ ὑβρίζῃ καὶ νὰ ἐπαπειλῆται, ὅτι θέλει ποιήσειν τὰ καὶ τὰ κατὰ τῶν
Χριστιανῶν.

[31.3] Ἔγραφε δὲ οὕτως· „Ἐγὼ ἔμαθον τὸν θάνατον τοῦ ἀμηρᾶ, φθά-
σας ἐνταῦθα εἰς τὴν Τραπεζοῦντα, παρὰ τοῦ βασιλέως· ἔμαθον καὶ τῆς
ἐξαδέλφης αὐτοῦ τῆς ἀμηρίσσας ἐπαναστροφὴν εἰς τὴν πατρίδα καὶ τοὺς
γονεῖς αὐτῆς. Λοιπὸν συλλογισάμενος, φαίνεταί μοι κάλλιον καὶ ὠφέλι-
μον εἰς πολλὰ τὸ ἐκείνης, ἂν τὸ εὕρῃς νὰ τὸ πράξῃς παρὰ τὰ ἐνταῦθα.
[31.4] Τέσσαρα γὰρ μόνον εὑρίσκω τὰ προσιστάμενα· τὸ ἔλαττον τοῦ
γένους, τῆς ἐκκλησίας διὰ τὴν συγγένειαν, τὸ ὅτι εἶχεν ἄνδρα καὶ δ-ον
ὅτι ἔνι χρόνου πλείονος καὶ ἔνι λογισμός, μήποτε ἐλθόντος καιροῦ τοῦ
τεκεῖν παιδίον κινδυνεύσῃ, ὡς οἱ φυσικοὶ γράφουσιν, ὅτι ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖ-
στον ἐπισυμβαίνει.
[31.5] Λοιπὸν περὶ τοῦ πρώτου λέγω, ὅτι οὐδὲν ἔνι παράδοξον, ἐπεὶ
οὐδὲν ἔνι ἐλάττονος γένους τῆς κυρίας μου καὶ ἀοιδίμου μητρός σου·
περὶ τοῦ δευτέρου, καὶ ἂν ὅλως ἐλπίζωμεν, ὅτι τὸ τῆς Τραπεζοῦντος,
ἂν γένηται, θέλει συγχωρήσει αὐτὸ ἡ ἐκκλησία, δοθέντων χρημάτων εἴς
τε τὰς ἐκκλησίας καὶ εἰς τοὺς πτωχούς, πολλῷ μᾶλλον θέλει συγχωρή-
σει τὸ τοῦ δεσπότου Σερβίας, ὁποῦ τὸν ἐντρέπονται καὶ χρεωστοῦσι το-
σαύτας χάριτας καὶ ἡ ἐκκλησία καὶ ἱερομόναχοι καὶ μοναχοὶ καὶ μονα-
χαὶ καὶ πτωχοί.

[42.1] Ὁ δὲ τῶν ἀσεβῶν ἐξάρχων τὸν αὐτὸν δὴ χρόνον ἀπελθὼν
κατὰ τοῦ Σφεντιάρη ἀπῆρε τὸ ἐκείνου περιβόητον κάστρον Σινώπην ὀνομα-
ζόμενον, ὃ δὴ κἀγὼ ἐθεασάμην, ἀλλὰ δὴ καὶ τὸν ἄλλον αὐτοῦ ἅπαντα τόπον.
[42.2] Ἔτι δὲ καὶ παρέμπροσθεν ἀπελθόντος αὐτοῦ ἀπῆρε καὶ τὴν Κε-
ρασοῦντα καὶ τὴν Τραπεζοῦντα καὶ ἅπασαν τὴν περίχωρον αὐτῶν δὴ
τῶν βασιλέων Τραπεζοῦντος καί, πάντας σχεδὸν τῶν ἐκεῖσε ἀτύχων αὐ-
θεντῶν καὶ ἀρχόντων ἐκβαλών, εἰς τὴν Ἀνδριανούπολιν φέρων κατῴκι-
σεν, ἔνθα δὴ καὶ ὁ τοῦ Μορέως αὐθέντης· ὧ δὴ καὶ δέδωκεν ἔχειν εἰς
ζωάρκειαν αὐτοῦ καὶ τῶν αὐτοῦ τὴν μεγάλην Αἶνον, τὴν Λῆμνον, τὴν
[42.2.7] Ἴμβρον καὶ τὴν Σαμοθρᾴκην, τὸν δὲ Τραπεζοῦντος βασιλέα τὸν Κομνη-
νὸν κὺρ Δαβὶδ χωρία περὶ τὸ Μαῦρον Ὄρος. Ὃν δὴ καὶ μετά τινος
χρόνου μικροῦ παραδρομήν, εὑρὼν τάχα εἰς αὐτὸν ἀφορμὴν μικρὰν καὶ
οὐκ ἀληθῆ, πάντα τὰ αὐτοῦ ἔλαβε κἀκεῖνον πνιγμῷ ἐτελείωσε.